Vì sao Tết Nguyên đán lại dựng cây nêu?

Nét đẹp văn hóa truyền thống

Cây nêu là một cây tre cao, được lựa chọn kỹ lưỡng, thường cao từ 5 đến 6 mét. Trên ngọn cây thường treo nhiều vật phẩm tượng trưng như khánh đồng, chuông gó, túi lá bàng, hay lá phép. Chân cây được dựng chắc chắn ở giữa sân nhà hoặc trước cửa đền chùa.

Tục dựng cây nêu chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, phản ánh các giá trị văn hóa, tinh thần của người Việt. Trước hết, đó là ý nghĩa xua đuổi tà ma, bảo vệ gia đình, được xem là quan trọng nhất. Dân gian tin rằng, vào dịp Tết, cây nêu được dựng lên như một "lá chắn" vô hình, bảo vệ gia đình khỏi những thế lực xấu, mang lại bình an và may mắn trong năm mới. Hơn nữa, cây nêu còn là biểu tượng của ước vọng về một năm mới an lành, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cuộc sống ấm no, hạnh phúc, thể hiện qua những vật phẩm được treo trên cây, mỗi thứ mang một ý nghĩa riêng.

Tục dựng cây nêu chứa đựng nhiều ý nghĩa sâu sắc, phản ánh các giá trị văn hóa, tinh thần của người Việt.

Cây nêu vươn cao cũng tượng trưng cho sự kết nối thiêng liêng giữa trời và đất, giữa con người và thần linh, thể hiện lòng biết ơn đối với những ân huệ đã nhận. Không chỉ mang ý nghĩa tâm linh, việc dựng cây nêu thường có sự tham gia của cả cộng đồng, thể hiện tinh thần đoàn kết, gắn bó giữa các thành viên trong làng xóm, tạo nên không khí vui tươi, ấm áp của ngày xuân. Đặc biệt, tục dựng cây nêu là một nét đẹp văn hóa truyền thống, cần được gìn giữ và phát huy, góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của người Việt và là cầu nối giữa quá khứ, hiện tại và tương lai.

Tục dựng cây nêu đã trở thành một biểu tượng văn hóa đặc trưng trong những lễ hội truyền thống. Tuy nhiên, hiện nay, do sự thay đổi trong lối sống và đô thị hóa, không phải gia đình nào cũng duy trì được phong tục này. Dù vậy, cây nêu vẫn là một phần quan trọng trong việc bảo tồn văn hóa dân tộc.

Vì sao cây nêu được làm bằng tre

Theo tờ Dân Việt, Giáo sư Trần Lâm Biền - nhà nghiên cứu văn hóa dân gian Việt Nam cho biết, trước đây, mỗi dịp Tết Nguyên đán, trước cửa nhà người dân thường dựng một cây nêu. Cắm nêu với ý nghĩa tâm linh là mong muốn những điều tốt đẹp trong năm mới và xua đuổi tà ma, quỷ dữ. Hiện nay, rất ít gia đình còn giữ được phong tục này.

“Người Việt xưa coi cây nêu là trục vũ trụ, là cột nối giữa trời và đất. Cây nêu thường được làm bằng tre vì loại cây này có đốt, dẻo dai, là bậc thang đi về của thần linh, mang sinh khí của trời chuyển xuống mặt đất giúp mặt đất phì nhiêu, hội tụ sinh khí giúp mùa màng tốt tươi”, GS Biền chia sẻ.

Cây nêu thường được làm bằng tre vì loại cây này có đốt, dẻo dai, là bậc thang đi về của thần linh. Ảnh: Báo Công Thương

Cây nêu thường dài khoảng 5 - 6 mét, được dựng trước sân nhà. Tre để dựng nêu thường phải là loại to, thẳng, không cụt ngọn. Trên ngọn nêu có buộc nhiều thứ tùy theo phong tục của từng địa phương.

Đồng bào dân tộc Kinh dựng nêu vào ngày 23 tháng Chạp, là ngày Táo Quân lên chầu Trời; người Mường dựng nêu vào ngày 28 tháng Chạp; người Mông dựng cây nêu trong lễ hội Gầu tào (cầu phúc hoặc cầu mệnh) tổ chức từ ngày 3 đến ngày 5 tháng Giêng.

Ngày hạ nêu là ngày mùng 7 tháng Giêng. Trước khi hạ nêu, cần tránh động thổ để cho đất được hội tụ sinh khí, phì nhiêu. Sau khi hạ nêu, con người có thể bước vào lễ hội mới, bước đầu có những hoạt động liên quan đến sản xuất nông nghiệp.