Trung Quốc thiệt hại gì trong cuộc chiến thương mại với Mỹ?

Mặc dù Trung Quốc không chịu thừa nhận nhưng giới phân tích cho rằng có bằng chứng cho thấy Bắc Kinh đã chịu những thiệt hại lớn trong cuộc chiến thương mại với Mỹ.

Các nhà nghiên cứu tại Viện nghiên cứu Brookings ước tính Trung Quốc đã thổi phồng tốc độ tăng trưởng GDP thêm gần 2% mỗi năm trong giai đoạn từ năm 2008 - 2016. Trên thực tế, Trung Quốc chưa bao giờ đạt tốc độ tăng trưởng 6%/năm trong gần một thập niên. Hơn nữa, quy mô thực sự của nền kinh tế Trung Quốc ước tính khoảng 10,9 nghìn tỷ USD, thấp hơn 18% so với con số báo cáo chính thức là 13,8 nghìn tỷ USD, tính thời điểm năm 2018.

Biện pháp áp thuế thương mại liên tiếp của Tổng thống Trump đã giáng đòn mạnh vào Trung Quốc khi nền kinh tế nước này đang sụt giảm và gây ra tác động nặng nề. Thuế quan không chỉ làm giảm nhập khẩu từ Trung Quốc, mà còn khiến các công ty nước ngoài chuyển chuỗi cung ứng ra khỏi nước này.

Trung Quốc không thể trông cậy vào người tiêu dùng nước này để kích thích tăng trưởng kinh tế vì giá thịt lợn tăng cao. Thịt lợn là thực phẩm chính đối với các gia đình Trung Quốc. Kể từ khi chiến tranh thương mại nổ ra, Trung Quốc đã áp thuế cao hơn vào nông sản từ Mỹ, với mức thuế đánh vào thịt lợn tăng từ 12% lên 62%.

Trung Quốc hy vọng việc gây thiệt hại cho người nông dân Mỹ sẽ gây sức ép, buộc Tổng thống Trump phải nhượng bộ trong cuộc chiến thương mại. Tuy nhiên, chiến lược này rốt cuộc đã thất bại theo hai hướng.

Thứ nhất, mặc dù nông dân Mỹ chịu thiệt hại và chỉ trích chiến tranh thương mại, nhưng sự ủng hộ của họ dành cho tổng thống vẫn tăng lên. Theo Bloomberg, “khoảng 67% nông dân Mỹ tuyên bố vẫn ủng hộ ông Trump tái đắc cử vào năm 2020”.

Thứ hai, ngành công nghiệp thịt lợn của Trung Quốc đang phải chứng kiến dịch tả lợn châu Phi tồi tệ nhất trong nhiều thập niên. Ước tính Trung Quốc có thể mất tới 50 % số lợn tính đến cuối năm 2019. Giá thịt lợn tăng tới hơn 46% và một số chuyên gia dự đoán mức tăng này có thể lên tới hơn 80% vào năm sau.

Thịt lợn tăng cũng đẩy giá các loại thịt khác tăng theo, từ đó làm gia tăng sức ép lạm phát đối với nền kinh tế Trung Quốc. Điều này cũng cản trở người tiêu dùng Trung Quốc trong việc sẵn sàng và đủ khả năng chi trả cho các mặt hàng khác. Do tầm quan trọng thiết yếu của thịt lợn trong bữa ăn của người Trung Quốc, nên nếu giá thịt lợn leo thang, trong khi nguồn cung khan hiếm, điều này có thể khiến Trung Quốc đối mặt với nguy cơ bất ổn xã hội.

Gần đây nhất, Ủy ban Thuế của Quốc vụ viện Trung Quốc công bố danh sách gồm 16 loại sản phẩm Mỹ không phải chịu thuế kể từ ngày 17/9.

Việc miễn thuế sẽ áp dụng cho các sản phẩm như hải sản, thuốc chống ung thư, viên cỏ khô alfalfa, thức ăn cho cá, máy gia tốc tuyến tính và chất dỡ khuôn. Ban đầu thịt lợn và đậu nành không nằm trong danh sách này nhưng sau đó đã được bổ sung thêm như là động thái thiện chí của Trung Quốc với hy vọng giảm căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới trước thềm cuộc đàm phán thương mại với Mỹ vào tháng 10.

Chính phủ Trung Quốc bắt đầu chấp nhận đơn xin miễn thuế vào tháng 5, trong khi Văn phòng Đại diện Thương mại Mỹ đã công bố sáu vòng miễn thuế đối với 34 tỷ USD hàng Trung Quốc kể từ tháng 12 năm ngoái.

Tuy nhiên, đây dường như là biện pháp tuyệt vọng và tự cứu vãn của Trung Quốc, vì tất cả các nước xuất khẩu thịt lợn khác cộng lại cũng không thể đáp ứng sự thiếu hụt về nguồn cung thịt lợn cho Trung Quốc. Bắc Kinh vẫn cần thịt lợn từ Mỹ và việc hoãn áp thuế bổ sung với thịt lợn Mỹ cũng đồng nghĩa với việc Trung Quốc ngầm thừa nhận rằng, nước này không đủ sức trụ lâu dài trong cuộc chiến thương mại với Washington.

Trung Quốc đã rót hàng tỷ USD vào nền kinh tế của Iran thông qua Sáng kiến Vành đai và Con đường. Do vậy, Bắc Kinh cũng không mong muốn Iran, nước đang bị Mỹ cáo buộc đứng sau vụ tấn công nhằm vào hai nhà máy dầu Ả rập Xê út, gặp sự cố.

Minh Khôi (T/h)