Ukraine đối diện kịch bản nào nếu cựu Tổng thống Trump tái đắc cử?

Cuộc đua vào Nhà Trắng và kịch bản cho Ukraine

Theo nhận định trên Politico, kể từ khi thoát khỏi vụ ám sát, cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đảm bảo được đề cử ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa. Kết quả cuộc thăm dò mới nhất cho thấy, Phó Tổng thống Mỹ Kamala Harris – cái tên sáng giá nhất cho đề cử ứng viên Tổng thống của đảng Dân chủ - đang theo sát ông Trump.

Đối với Thủ tướng Anh Keir Starmer, không có nhiều lựa chọn ngoài việc sát cánh cùng Tổng thống Mỹ, dù bất kỳ ứng viên nào thắng cử. Tuy nhiên, điều trớ trêu ở đây là lập trường ủng hộ mạnh mẽ của ông Starmer đối với Ukraine.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngồi ngay bên phải ông Starmer tại Hội nghị thượng đỉnh Cộng đồng Chính trị châu Âu tuần trước do Anh chủ trì. Thủ tướng Anh Starmer đã cam kết rằng sẽ ủng hộ Kiev "lâu nhất có thể”.

Tuy nhiên, các đồng minh của cựu Tổng thống Mỹ như ông Elbridge Colby – người được cho là có thể trở thành cố vấn an ninh quốc gia cho ông Trump, lại coi Trung Quốc là mối đe dọa chính đối với an minh Mỹ, chứ không phải là Nga.

Ông Trump trước đây từng tuyên bố rằng ông có thể chấm dứt cuộc xung đột tại Ukraine chỉ trong 24 giờ. Sau cuộc điện đàm gần đây với ông Zelensky, ông Trump nói rằng “cả hai bên có thể ngồi lại với nhau, đàm phán một thỏa thuận chấm dứt xung đột và mở đường cho sự thịnh vượng”.

Thế nhưng, mối lo ngại lớn ở đây là ý tưởng của ông Trump về một giải pháp hòa bình có thể chỉ đơn giản là Nga tiếp tục kiểm soát các khu vực mà họ hiện đang kiểm soát ở Ukraine.

Cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Getty

Gần đây, ông Trump tuyên bố người đồng hành tranh cử của ông chính là Thượng nghị sĩ bang Ohio JD Vance – người đã nói rằng ông không thực sự quan tâm tới những gì đang xảy ra với Ukraine.

Tương tự, ông Richard Grenell – người có khả năng làm Ngoại trưởng nếu ông Trump tái đắc cử - đã ủng hộ một thỏa thuận hòa bình bảo toàn lãnh thổ cho Ukraine nhưng vẫn cho phép tồn tại các "khu vực tự trị". Cụm từ này có thể được hiểu là Ukraine phải chấp nhận tổn thất và bước tiếp.

Với tất cả những điều trên, nếu cựu Tổng thống Trump trở lại Nhà Trắng thì Vương Quốc Anh và các thành viên NATO ở châu Âu khác có thể phải đối mặt với lựa chọn khó khăn: Chấp nhận một giải pháp có lợi cho Nga hoặc ủng hộ Tổng thống Zelensky từ chối một thỏa thuận như vậy và tiếp tục xung đột.

Ở kịch bản thứ hai, ông Trump thậm chí có thể ngăn cản sự bất đồng ý kiến bằng cách rút lại các đảm bảo quốc phòng của Mỹ đối với các đồng minh mà ông coi là làm "leo thang" xung đột bằng cách cung cấp vũ khí cho Ukraine.

Một cuộc khủng hoảng theo chiều hướng này sẽ khiến NATO bị chia rẽ và suy yếu đến mức một số đồng minh có thể rút lại sự hỗ trợ đối với Ukraine. Câu hỏi đặt ra ở đây là liệu Anh là một trong các quốc gia đó, hay sẽ tham gia vào liên minh các đồng minh NATO ở châu Âu ủng hộ Kiev?

Đối với Thủ tướng Starmer, việc chống lại ông Trump có thể kéo căng "mối quan hệ đặc biệt" giữa Anh và Mỹ tới điểm giới hạn. Chẳng hạn, vì một phần của mối quan hệ đặc biệt này là việc Mỹ quản lý nhóm tên lửa D5 Trident chung của Mỹ và Anh nên ông Trump có thể dễ dàng gây áp lực lên ông Starmer nếu ông muốn.

Việc hỗ trợ cho Ukraine sẽ ra sao?

Điều này có lẽ vẫn có thể tránh được nếu các thành viên châu Âu trong NATO bắt đầu trao đổi với các cố vấn tiềm năng của cựu Tổng thống Trump như ông Colby và ông Grenell về một thỏa thuận cho phép họ tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine.

Politico nhận định, ngay cả khi một đảng viên đảng Dân chủ giành chiến thắng trong cuộc tổng tuyển cử vào tháng 11/2023, mối đe dọa từ Trung Quốc vẫn có thể “bóp ngẹt” nguồn tài trợ của Mỹ cho Ukraine. Trong trường hợp đó, Kiev sẽ phải dựa vào các đồng minh châu Âu, cùng với các khoản vay từ G7 được hỗ trợ bởi số tiền thu được từ các tài sản bị đóng băng của Nga.

Nếu ông Trump tái đắc cử, các cố vấn của ông có thể sẽ nói rằng cần chấm dứt cuộc xung đột ở Ukraine để ngăn Mỹ bị kéo vào nếu Nga muốn đáp trả các thành viên NATO đã cung cấp vũ khí cho Kiev. Khi Tổng thống Zelensky tiếp tục yêu cầu các đồng minh cho phép sử dụng vũ khí tầm xa mà họ cung cấp để tấn công các mục tiêu sâu bên trong lãnh thổ Nga thì rủi ro này không phải là điều viển vông.

Ông Colby thừa nhận Mỹ có lợi ích chiến lược trong việc ủng hộ Ukraine nhưng điều đó không có nghĩa là một cuộc đối đầu trực tiếp với Nga. Cũng có nghĩa, một phần cái giá của việc ông Trump chấp nhận các đồng minh châu Âu tiếp tục cung cấp vũ khí cho Ukraine có thể là lời cam kết không cho phép sử dụng những vũ khí này tấn công vào các mục tiêu bên trong lãnh thổ Nga.

Mặc dù có lẽ sẽ giống hiện nay, có một vài ngoại lệ đối với các mục tiêu ở Nga gần biên giới với Ukraine. Điều này không kéo Mỹ vào xung đột trực tiếp với Nga dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden nên cũng không xảy ra dưới thời ông Trump.

Tuy nhiên, thực tế là trước những mối đe dọa từ một quốc gia có vũ khí hạt nhân như Nga, các đồng minh châu Âu sẽ chỉ cảm thấy an toàn khi cung cấp vũ khí cho Ukraine nếu ông Trump vẫn duy trì cam kết của Mỹ đối với NATO.

Điều này đưa đến một vấn đề khác, đó là cựu Tổng thống Trump cho rằng các nước châu Âu nên làm nhiều hơn để tự vệ. Với việc ông Trump tái đắc cử, những lời cam kết đáng tin cậy về việc tăng chi tiêu quốc phòng sẽ là một phần của bất cứ thỏa thuận nào để tiếp tục ủng hộ Ukraine.

Trong khi các cố vấn tiềm năng của ông Trump có thể tiếp thu những lập luận như vậy về mặt nguyên tắc, vẫn còn nghi vấn liệu các thành viên NATO có thể thực sự thực hiện được điều mà các cố vấn của ông mong đợi hay không.

Ông Colby từng nói rằng, ông nghĩ các đồng minh châu Âu nên chi 3-4% GDP cho quốc phòng. Tuy nhiên, có rất ít triển vọng để các nhà cung cấp trang thiết bị quân sự quan trọng nhất cho Ukraine như Bỉ, Pháp, Đức và Anh sẽ chi 3% GDP cho quốc phòng trong tương lai gần.

Dù vậy, chi tiêu quốc phòng của các thành viên châu Âu trong NATO đã tăng lên, ở mức 2,5% đối với Anh trong khi Ba Lan ngày càng mạnh về mặt quân sự đang hướng tới mục tiêu 5% vào năm 2025.

Vậy nên, có khả năng các đồng minh có thể đưa ra một công thức thuyết phục các cố vấn của ông Trump rằng không nên ép buộc một thoả thuận hòa bình bất lợi đối với Ukraine, thay vào đó để lại sự ủng hộ về mặt quân sự của nước này cho các đồng minh châu Âu, với một số điều kiện ràng buộc. Theo tờ Politico, những điều kiện ràng buộc đó tất nhiên sẽ không thể làm hài lòng Tổng thống Zelensky.