Shinawatra: Một gia đình có 3 người làm thủ tướng

Ngày bà Y?ngluck Sh?nawatra trở thành nữ thủ tướng đầu t?ên của Thá? Lan năm 2001 là ngày đáng nhớ của g?a đình Sh?nawatra, kh? có đến 3 ngườ? làm thủ tướng.

Xuất thân của g?a đình Sh?nawatra

Kể từ kh? h?ến pháp Thá? Lan được áp dụng vào năm 1932, h?ếm có trường hợp nào các nhà lãnh đạo chính phủ lạ? xuất thân từ cùng một g?a đình, ngoạ? trừ trường hợp ha? anh em nhà Pramoj (Sen? và Kukr?t) thay nhau làm lãnh đạo trong thờ? kỳ chính trị hỗn loạn năm 1970. Tuy nh?ên, họ lạ? thuộc ha? đảng phá? khác nhau và  có những đường lố? chính trị r?êng b?ệt.

Theo t?n tức báo chí Thá? Lan, anh em nhà Sh?nawatra lạ? là một trường hợp khác. G?a đình Sh?nawatra đã tích lũy một bề dày chính trị lâu dà? trước thờ? của Thaks?n, Somcha? và Y?ngluck là thế hệ thứ tư của g?a đình Sh?nawatra.

Vào những năm 60 của thế kỷ 19, một ngườ? đàn ông đến từ Quảng Đông tên Khâu Xuân Thịnh đã mang cả g?a đình d? cư đến Bangkok. Con tra? cả của ông là Khâu Xương, tức ông nộ? của Thaks?n và Y?ngluck, đã cùng g?a đình k?nh doanh tơ lụa, tạo nên một thương h?ệu tơ lụa Sh?nawatra nổ? t?ếng ở Bangkok lúc bấy g?ờ và nhận được nh?ều sự ưu á? của Hoàng tộc Thá? Lan. Năm 1938, g?a đình này đổ? họ thành Sh?nawatra.

Kể từ năm 1932, kh? bắt đầu chế độ quân chủ lập h?ến, lãnh đạo chính phủ đều xuất thân từ quân độ?. Bắt đầu từ đờ? cha, chú của Thủ tướng Y?ngluck, các thành v?ên của g?a tộc đều nỗ lực g?a nhập quân độ?, thậm chí bác ruột của bà Y?ngluck đã đạt đến hàm tướng. Hầu như cả dòng họ Sh?nawatra đều đảm nhận các chức vụ cao trong chính g?ớ? Ch?ang Ma?.

Ông Lert Sh?nawatra, cha của Thaks?n và Y?ngluck, đã bắt đầu sự ngh?ệp chính trị kh? g?ành được một ghế trong quốc hộ? năm 1969.

Thask?n - chính trị g?a trị gây tranh cã?

Năm 1973 con tra? trưởng của ông Lert là Thaks?n g?a nhập Cảnh sát Hoàng g?a Thá? Lan, rồ? theo học tạ? Đạ? học Eastern Kentucky của Mỹ. Năm 1978 Thaks?n nhận học vị T?ến sĩ tư pháp hình sự tạ? Đạ? học Sam Houston t?ểu bang Texas. Sau đó lên đến vị trí Phó Chủ nh?ệm Ban Chính sách và Kế hoạch Văn phòng Cảnh sát đô thành.

Đến những năm 90, ông đã có những bước đ? ngoạn mục, nhanh chóng tạo dựng một “cơ đồ” trong ngành v?ễn thông và th? trường chứng khoán Thá? Lan. Năm 1987 từ một cảnh sát ông thành lập Tập đoàn Truyền thông và V? tính. Một trong những thành v?ên của tập đoàn, công ty Sh?nawatra Pag?ng, nay trở thành mạng lướ? đ?ện thoạ? d? động lớn nhất Thá? Lan AIS. Năm 1990, ông t?ến hành một g?ao dịch l?ều lĩnh nhưng thành công, nhận gó? thầu trị g?á 20 tỷ baht để được nhượng quyền đ?ều hành vệ t?nh Tha?com.

Năm 1998, ông sáng lập Đảng Tha? Rak Tha? (“Ngườ? Thá? yêu ngườ? Thá?”). Trong cuộc tuyển cử tháng 1/2001, Đảng này đã g?ành thắng lợ? áp đảo trong cuộc bầu cử Hạ v?ện, ông trở thành ngườ? đầu t?ên trong dòng họ Sh?nawatra g?ữ chức vụ thủ tướng Thá? Lan. Trong thờ? g?an nắm quyền hành, ông đã có nh?ều chính sách khác nhau ảnh hưởng đến các mặt k?nh tế, xã hộ?, g?áo dục, y tế… Ông được xem là "thủ tướng của ngườ? nghèo" kh? th?ết lập được một nền y tế mà a? cũng có thể ch? trả được. Ông đã thắng cử vớ? số ph?ếu lớn trong 2 lần sau đó.

Thaks?n được xem là nhân vật chính trị gây tranh cã? nhất trong lịch sử chính trị gần đây của Thá? Lan. Kh? còn đương chức, chính sách của ông tập trung g?úp đỡ nhóm ngườ? có thu nhập thấp và ngườ? dân ở nông thôn – bộ phận ch?ếm phần lớn cử tr? và trở thành những ngườ? ủng hộ mạnh mẽ đảng của ông. Chính sách của Thaks?n bao gồm chăm sóc sức khỏe, chương trình tín dụng v? mô cho các thôn làng và hoãn nợ cho ngườ? nông dân.

Tuy nh?ên, trong thờ? g?an lãnh đạo ông gặp nh?ều chỉ trích của các phe phá? rằng ông là ngườ? độc đoán, tham nhũng, v? phạm nhân quyền. Ông ch? t?êu những số t?ền lớn cho các khoản trợ g?úp như khoản vay lã? suất thấp cho ngườ? nghèo. Những ngườ? ủng hộ ông cho rằng chính sách k?nh tế của ông g?úp khô? phục k?nh tế Thá? Lan sau khủng hoảng k?nh tế châu Á năm 2007. Những ngườ? phản đố? lạ? cho rằng đó chỉ là cách bơm t?ền vào khủng hoảng.

Năm 2006, chính quyền của Thaks?n bị phản đố? mạnh mẽ bở? phong trào chống Thaks?n của những ngườ? b?ểu tình áo vàng. Tháng 9/2006, chính phủ của ông bị lật đổ. Tòa án H?ến pháp Thá? Lan đã g?ả? tán đảng của ông vì g?an lận bầu cử, cấm ông và các lãnh đạo của đảng này tham g?a hoạt động chính trị trong 5 năm. Sau đó ông phả? lưu vong ở nước ngoà? nhưng vẫn dẫn dắt các đảng lớn trong nước nhờ sự g?úp đỡ trong g?a đình Sh?nawatra. Năm 2007 và 2008 ông hoạt động thông qua đảng Sức mạnh nhân dân.

Năm 2008, ông bị kết án 2 năm tù g?am (xét xử vắng mặt). Được cho là đã trở nên g?àu có một cách bất thường trong thờ? g?an đương chức, tà? sản của Thaks?n bị đóng băng và tà? sản ở Thá? Lan của g?a đình ông lên đến 76 tỷ baht (tương đương 2,37 tỷ USD).

Kể từ sau kh? Thaks?n bị lật đổ, mâu thuẫn nộ? bộ tạ? đất nước này ngày càng trở nên sâu sắc, G?áo sư Đạ? Học Chulalongkorn Th?t?nan Pongsudh?rak nhận định: "Tình hình đất nước kể từ sau cuộc đảo chính lật đổ ông Thaks?n trở nên bất ổn và rố? loạn hơn".

Suốt 7 năm qua, Thá? Lan phả? l?ên tục chứng k?ến những cuộc b?ểu tình rầm rộ, đụng độ bạo lực l?ên t?ếp của các phe áp vàng và áo đỏ. Phe áo vàng là lực lượng chống lạ? ông Thaks?n, gồm chủ yếu là những ngườ? bảo hoàng, tầng lớp trung lưu và quân độ?. Trong kh? đó, phe "áo đỏ" là những ngườ? thuộc tầng lớp nông dân, công nhân nghèo ủng hộ ông Thaks?n.

Somcha? Wongsawat (em rể của Thaks?n) đã trở thành thủ tướng Thá? Lan trong thờ? g?an ngắn từ 18/9 đến 2/12/2008. Nhưng ngay sau đó, đảng Sức mạnh nhân dân bị toà án g?ả? tán và các lãnh đạo đảng bị cấm hoạt động.

Thaks?n còn có một ngườ? em gá? hoạt động năng nổ trong lĩnh vực chính trị, Yaowapa Wongsawat, lãnh đạo ch? nhánh đảng Tha? Rak Tha? của Thaks?n ở m?ền bắc Thá? Lan. 

Con đường chính trị gập ghềnh của nữ Thủ tướng x?nh đẹp Y?ngluck

Bà Y?ngluck, cô em gá? út của Thaks?n đến kh? ứng cử chức Thủ tướng, vẫn chỉ chịu cá? bóng quá lớn và ch? phố? nh?ều bở? ngườ? anh cả.

Gần 20 năm, bà tham g?a đ?ều hành các công v?ệc k?nh doanh của g?a đình Sh?nawatra, nổ? bật nhất là va? trò tổng g?ám đốc của công ty đ?ện thoạ? d? động AIS (công ty đ?ện thoạ? d? động lớn nhất Thá? Lan), và sau đó là Tổng g?ám đốc và Chủ tịch Công ty phát tr?ển bất động sản SC Assets.

Bà theo học đạ? học ngành khoa học chính trị và quản trị công ở đạ? học Ch?ang Ma?; sau đó lạ? theo học cao học về quản trị hệ thống thông t?n ở trường đạ? học Kentucky State Un?vers?ty, gần vớ? trường đạ? học cũ của ông Thaks?n.

Y?ngluck tốt ngh?ệp năm 1991 và trở về Thá? Lan, bắt đầu tham g?a vào các công v?ệc k?nh doanh của g?a đình, đứng ngoà? “chính trường” kh? anh tra? bà đã thăng t?ến nhanh chóng trong sự ngh?ệp chính trị.

Ngay sau kh? đảng Sức mạnh nhân dân bị g?ả? tán, ông Thaks?n đã lập ra đảng Puea Tha? để kế thừa hoạt động, sau đó đã rơ? vào xáo trộn sau kh? đảng Dân chủ đố? lập lên nắm quyền vớ? sự trợ g?úp của quân độ? và tòa án hồ? tháng 12/2008.

Năm 2011, ngườ? duy nhất có thể chấm dứt những xung đột nộ? bộ trong đảng Pue Thá? là bà Y?ngluck, lúc bấy g?ờ đang được đề cử vào vị trí thủ tướng.

Trước đó, ông Thaks?n chưa bao g?ờ nhắc đến chuyện em gá? ông tham g?a chính trường nhưng bà làm v?ệc rất tốt cho anh mình.

Hộ? tụ đủ các yếu tố trẻ trung, x?nh đẹp, k?nh ngh?ệm k?nh doanh và ê-kíp cố vấn g?ỏ? đã  g?úp Y?ngluck lên làm thủ tướng Thá? Lan. Bà cũng được dân nghèo Thá? Lan vô cùng yêu mến g?ành được th?ện cảm đặc b?ệt vớ? các cử tr? nhờ tr?ển kha? hàng loạt chính sách hỗ trợ dân nghèo.

Trong ch?ến dịch vận động tranh cử, Y?ngluck nó? bà muốn sử dụng sức mạnh nữ tính của bà để hòa hợp đất nước "Tô? mong có cơ hộ? được thể h?ện bản thân. Tô? mong các vị t?n tô? như đã t?n anh tra? tô?".

Y?ngluck khẳng định tham g?a chính trường vì mong muốn của bản thân nhưng các chuyên g?a đánh g?á rằng đó là một bước đ? ch?ến lược của ông Thaks?n.

Đảng Puea Tha? từng đề xuất x?n ân xá cho các nhà hoạt động chính trị để thúc đẩy hòa g?ả? tạ? đất nước này, nhưng những ngườ? chỉ trích cho rằng đây là cách để đưa ông Thaks?n trở lạ? nắm quyền, dù cả ha? anh em nhà Sh?nawatra đều bác bỏ đ?ều này.

Bà có những bước đ? rất t?nh tế và khéo léo kh? có thể làm hạ nh?ệt những cá? đầu nóng của phe quân độ? hay tòa án – những thế lực nắm quyền lực thực sự tạ? Thá? Lan.

Tháng 7/1012 kh? đảng Puea Tha? nỗ lực tìm cách thông qua một dự luật có thể g?úp ông Thaks?n về nước, tòa án h?ến pháp Thá? Lan chỉ kh?ển trách nhẹ nhàng và gạt dự luật này ra ngoà? lề chứ không phản ứng dữ dộ? như thường thấy là buộc đảng này phả? g?ả? thể.

Những chính sách của Y?ngluck t?ếp tục duy trì được sự ủng hộ của tầng lớp dân nghèo thừa hưởng từ các chính sách dân túy của ông Thaks?n như: Cung cấp máy tính bảng cho học s?nh, cấp thẻ tín dụng và trợ g?á mua gạo cho nông dân, m?ễn thuế cho những ngườ? mua nhà và ô tô lần đầu, tăng đáng kể mức lương tố? th?ểu… đồng thờ? làm dịu sự chống đố? và lô? kéo sự ủng hộ của những ngườ? dân trung lưu, thành thị. 

Tuy nh?ên sự non kém về k?nh ngh?ệm của bà Y?ngluck cũng đã bắt đầu bộc lộ hồ? cuố? năm 2011, kh? thủ đô Bangkok và một số tỉnh bị nước lũ tràn về gây ngập lụt ngh?êm trọng, chính phủ Thá? Lan đã phản ứng rất chậm chạp, lúng túng và vụng về.

Nh?ều luồng ý k?ến cho rằng bà Y?ngluck thực chất chỉ là ngườ? đang thực h?ện những chỉ đạo từ xa của ông Thaks?n và ngườ? ta ngh? ngờ v?ệc a? mớ? thực sự là ngườ? nắm quyền Thủ tướng của Thá? Lan.

Cho đến gần đây, kh? Thủ tướng Y?ngluck đề xuất dự luật ân xá , theo đó chính phủ Thá? Lan có thể ân xá cho tất cả các đảng phá? cũng như cá nhân bị bắt g?ữ l?ên quan đến các vụ bạo động đường phố kể từ năm 2004, đã gặp phả? làn sóng phản đố? dữ dộ?. Phe đố? lập cho rằng mục đích chính của dự luật là nhằm "xóa tộ?" cho cựu Thủ tướng Thaks?n thông qua đ?ều khoản xóa tộ? cho các cá nhân có hành v? sa? trá?.

Mặc dù gặp phả? làn sóng b?ểu tình mạnh mẽ ở khắp nơ?, chính phủ của bà Y?ngluck đã cố gắng không để xảy ra xung đột vớ? ngườ? b?ểu tình. Bà Y?ngluck đã ra lệnh cho quân độ? và cảnh sát phả? k?ềm chế tố? đa và không sử dụng tất cả các loạ? vũ khí kh? đố? phó vớ? ngườ? b?ểu tình.

Nữ thủ tướng Y?ngluck cho b?ết sẵn sàng từ chức, g?ả? tán quốc hộ? và t?ến hành bầu cử sớm nhưng “tất cả các bên cần phả? tuân thủ nguyên tắc rằng mọ? ngườ? tham g?a một cuộc bầu cử hòa bình và quyết định cuố? cùng thuộc về nhân dân.” Ngoà? ra, bà cam kết sẽ không khô? phục dự luật ân xá, vốn khơ? mào làn sóng b?ểu tình.

Theo Một Thế G?ớ?