Người bệnh thận có nên ăn bí đỏ không

Bí đỏ là loại thực phẩm quen thuộc với nhiều người, chứa nhiều vitamin A, C, E, chất xơ và các chất chống oxy hóa, được xem là thực phẩm tốt cho mắt, hệ miễn dịch và tim mạch. Tuy nhiên, các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo không phải ai cũng phù hợp, và có những nhóm người nên hạn chế hoặc tránh ăn bí đỏ để bảo vệ sức khỏe.

Người bị bệnh thận hoặc sỏi thận nên hạn chế

Một cốc bí đỏ nấu chín chứa khoảng 500mg kali, theo USDA Nutrient Database. Đây là lượng khá cao, có thể gây nguy hiểm cho bệnh nhân suy thận mạn hoặc người đang chạy thận nhân tạo, vì thận của họ không thể đào thải kali hiệu quả.

Tình trạng tăng kali máu (hyperkalemia) có thể dẫn đến rối loạn nhịp tim, suy tim cấp và là một biến chứng nguy hiểm. Ngoài ra, bí đỏ còn chứa oxalat, có thể kết hợp với canxi tạo thành sỏi oxalat canxi - dạng sỏi phổ biến nhất theo National Kidney Foundation.

Nếu bạn có tiền sử sỏi thận hoặc bệnh thận, hãy hỏi ý kiến bác sỹ dinh dưỡng về lượng bí đỏ có thể dùng, và uống nhiều nước để hỗ trợ đào thải oxalat.

Người bị dị ứng bí đỏ

Dị ứng thức ăn là tình trạng không phổ biến nhưng vẫn có thể xảy ra ở một số người. Nếu sau khi ăn bí đỏ bạn cảm thấy buồn nôn, phát ban, hoặc khó thở, có khả năng bạn bị dị ứng với loại thực phẩm này. Nếu bạn từng có tiền sử dị ứng với các loại rau củ có liên quan, như bí xanh hoặc cà rốt, nên hạn chế hoặc tránh ăn bí đỏ.

Người có hệ tiêu hóa nhạy cảm hoặc đang gặp vấn đề về ruột

Nhiều người nghĩ rằng bí đỏ dễ tiêu và tốt cho dạ dày, nhưng thực tế không hoàn toàn như vậy. Với những ai bị hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc hay đầy hơi, chướng bụng, bí đỏ có thể khiến tình trạng trở nên tệ hơn.

Theo nghiên cứu của Harvard Medical School, bí đỏ chứa oligosaccharide - một loại carbohydrate phức hợp thuộc nhóm FODMAP (Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides and Polyols).

Khi vào ruột, FODMAP có thể bị lên men, sinh khí, gây đầy bụng và co thắt. Người có ruột nhạy cảm thường phản ứng mạnh với nhóm thực phẩm này.

Ngoài ra, hàm lượng chất xơ không hòa tan cao trong bí đỏ có thể gây khó chịu cho người mới phẫu thuật đường ruột hoặc có tiền sử tắc ruột, vì nó làm tăng thể tích phân và áp lực lên thành ruột.

Trong những trường hợp này, nên ăn bí đỏ nghiền nhuyễn, nấu chín kỹ hoặc hạn chế tạm thời để tránh làm tổn thương đường tiêu hóa.

Người có đường huyết không ổn định

Mặc dù bí đỏ có chỉ số đường huyết thấp, nhưng với một số người mắc bệnh tiểu đường, việc tiêu thụ quá nhiều bí đỏ có thể dẫn đến tình trạng tăng đường huyết. Nếu bạn bị tiểu đường, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để biết liều lượng ăn bí đỏ phù hợp, tránh tình trạng làm tăng đường huyết đột ngột.

Người có cơ địa hàn, dễ lạnh bụng hoặc tiêu chảy

Theo Đông y học cổ truyền, bí đỏ có tính hàn, tức là mát và có thể gây lạnh bụng nếu ăn nhiều, đặc biệt là khi dùng sống hoặc dưới dạng nước ép. Với người có cơ địa yếu, dễ tiêu chảy hoặc thường lạnh bụng, việc ăn bí đỏ chưa chín kỹ có thể làm tăng cảm giác khó chịu ở dạ dày.

Giải pháp là ăn bí đỏ đã nấu chín, ăn khi còn ấm và tránh kết hợp với thực phẩm tính hàn như nước dừa, rong biển hay các món lạnh. Khi được chế biến đúng cách - như hấp, nướng hoặc nấu súp - bí đỏ sẽ trở nên dễ tiêu hóa và an toàn hơn nhiều.

Người thừa cân, béo phì 

Bí đỏ là thực phẩm giàu dinh dưỡng nhưng cũng chứa nhiều tinh bột, tương tự như khoai tây. Vì vậy, những người đang trong quá trình giảm cân hoặc gặp vấn đề về thừa cân cần cẩn trọng khi ăn nhiều bí đỏ, đặc biệt là dưới dạng cháo hoặc súp. Bí đỏ nên được ăn vừa phải và kết hợp với các loại thực phẩm khác để đảm bảo cân bằng dinh dưỡng.

Người bị rối loạn chuyển hóa beta-carotene

Bí đỏ rất giàu beta-carotene - tiền chất của vitamin A giúp tăng sức đề kháng và bảo vệ da, mắt. Tuy nhiên, những người bị rối loạn chuyển hóa beta-carotene (carotenemia) có thể bị vàng da do cơ thể không chuyển hóa được chất này.

Theo Harvard Health Publishing, carotenemia không nguy hiểm nhưng có thể gây vàng da lòng bàn tay, bàn chân hoặc mặt - thường gặp ở người ăn quá nhiều bí đỏ, cà rốt, hoặc thực phẩm giàu carotenoid. Nếu gặp tình trạng này, chỉ cần giảm lượng ăn là da sẽ trở lại bình thường.

Người mắc bệnh gout

Những người bị bệnh gout nên hạn chế ăn bí đỏ do hàm lượng purine thấp, tuy nhiên khi cơ thể tiêu thụ một lượng lớn purine, nó sẽ chuyển hóa thành axit uric – một yếu tố gây ra các cơn đau gout. Dù bí đỏ không phải là loại thực phẩm có hàm lượng purine cao, nhưng khi kết hợp với các loại thực phẩm khác chứa nhiều purine, nó có thể làm tăng nguy cơ tái phát bệnh.