Loài chim có bộ lông vũ "đẹp mê hoặc", hiểu "ân nghĩa" như con người

Việc con người thường xuyên giúp đỡ lẫn nhau, ngay cả với những người không có quan hệ ruột thịt, là điều không quá ngạc nhiên và là nền tảng của nhiều tình bạn lâu dài. Tuy nhiên, việc chứng minh rằng kiểu hợp tác này, đặc biệt là hành vi "có đi có lại" (reciprocity), cũng xảy ra ở động vật lại là một thách thức khoa học lớn hơn nhiều.

Báo Tin tức & Dân tộc đưa tin, mới đây một công trình nghiên cứu đột phá về loài sáo đá châu Phi, được công bố trên tạp chí khoa học uy tín Nature, đã cung cấp những bằng chứng mạnh mẽ cho thấy sự hợp tác phức tạp này là có thật trong thế giới động vật.

Loài chim sáo đá châu Phi có bộ lông đẹp đến mê hoặc. 

Dưới sự dẫn dắt của Alexis Earl, cựu nghiên cứu sinh tiến sĩ, và Giáo sư Dustin Rubenstein từ Đại học Columbia, nhóm nghiên cứu đã dành hơn hai thập kỷ (từ năm 2002 đến 2021) để miệt mài quan sát và thu thập dữ liệu về loài chim này tại các trảng cỏ khắc nghiệt ở Đông Phi.

Phát hiện của họ cho thấy chim sáo đá thực sự tham gia vào các mối quan hệ tương hỗ, nơi chúng giúp đỡ lẫn nhau với một sự hiểu biết ngầm rằng ân huệ đó sẽ được đáp lại trong tương lai.

Giáo sư Rubenstein nhấn mạnh rằng xã hội của loài sáo đá không chỉ đơn giản là những gia đình nhỏ lẻ mà phức tạp hơn nhiều, bao gồm một tập hợp các cá thể có và không có quan hệ họ hàng cùng chung sống, tương tự như cách con người tồn tại trong xã hội.

Trong khi việc động vật ưu tiên giúp đỡ họ hàng trực tiếp (kin selection) nhằm tăng cường sự phù hợp di truyền đã được khoa học biết đến từ lâu, nghiên cứu này tập trung vào việc làm sáng tỏ liệu sự giúp đỡ có mở rộng ra ngoài phạm vi huyết thống hay không.

Để chứng minh điều này, các nhà khoa học đã kết hợp dữ liệu hành vi từ hàng nghìn lượt tương tác giữa hàng trăm cá thể chim qua 40 mùa sinh sản với việc phân tích DNA để xác định mối quan hệ di truyền.

Cách tiếp cận này cho phép họ trả lời các câu hỏi then chốt: Liệu chim sáo đá có ưu tiên giúp đỡ họ hàng không? Chúng có giúp đỡ những cá thể không phải họ hàng ngay cả khi có họ hàng sẵn sàng hỗ trợ không? Và quan trọng nhất, chúng có đáp lại sự giúp đỡ với những cá thể cụ thể không cùng huyết thống qua nhiều năm không?

Kết quả cuối cùng đã khẳng định rằng, mặc dù chim sáo đá có xu hướng ưu tiên hỗ trợ họ hàng, chúng cũng thường xuyên và nhất quán trong việc giúp đỡ những con chim cụ thể không phải họ hàng, ngay cả khi có những người thân khác sẵn lòng ra tay.

Các nhà khoa học phát hiện bằng chứng thuyết phục về hành vi giúp đỡ “có đi có lại” và kéo dài ở loài sáo đá châu Phi. Ảnh: Scitechdaily.com

Giáo sư Rubenstein ví những mối quan hệ này như việc "hình thành tình bạn theo thời gian". Việc chứng minh được hành vi có đi có lại ngoài phạm vi huyết thống trực tiếp là rất khó, đòi hỏi một lượng lớn dữ liệu thu thập trong thời gian dài, điều mà nghiên cứu này đã đáp ứng được.

Theo Báo và Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh Vĩnh Long, công trình này được xây dựng dựa trên nền tảng nhiều thập kỷ nghiên cứu của phòng thí nghiệm Rubenstein về cách thức và lý do động vật xã hội hóa, không chỉ ở chim mà còn ở nhiều loài khác.

Bước tiếp theo của nhóm là khám phá sâu hơn về cách những "tình bạn" ở sáo đá hình thành, chúng kéo dài bao lâu, và tại sao một số lại bền chặt trong khi số khác tan vỡ.