Làm giàu bằng nghề độc lạ: Đục thân cây lấy ra "rượu trời" vạn người mê, bán "giá cao ngất"

"Rượu trời" ẩn mình trong rừng sâu

Vào khoảng thời gian giáp hạt, từ cuối tháng Chạp đến tháng Giêng âm lịch, người dân tộc Bana ở xã Đắk Pling, huyện Kông Chro, tỉnh Gia Lai lại rộn ràng vào rừng tìm kiếm "rượu trời". Đây là thời điểm cây Đoák - nguồn cung cấp loại rượu đặc biệt này - trổ bông kết trái, cho ra lượng nhựa dồi dào và thơm ngon nhất.

Cây Đoák thuộc họ cau dừa, có hình dáng khá giống cây đùng đình nhưng kích thước "khủng" hơn nhiều, với chiều cao có thể lên đến 20m. Thân cây được bao phủ bởi lớp bẹ lá xù xì, tua tủa. Khi đến mùa hoa, Đoák nở ra những buồng hoa lớn, dài hơn 2 mét, trông như buồng cau.

Ít ai biết được nguồn gốc của loài cây kỳ lạ này, chỉ biết rằng từ xa xưa, tổ tiên của người Bana ở Đắk Pling đã nắm giữ bí quyết tìm kiếm và khai thác rượu Đoák, truyền lại cho con cháu đời sau như một báu vật. Mỗi chàng trai Bana đều thành thạo kỹ thuật lấy rượu từ cây Đoák. Tuy nhiên, loại "rượu trời" này thường được người dân "giấu kín", hiếm khi dùng để thiết đãi khách phương xa.

Loại rượu đặc sản của người Ba Na được lấy từ thân cây rừng. Ảnh: Tri thức & Cuộc sống 

Mãi đến những năm gần đây, rượu Đoák mới dần được biết đến rộng rãi hơn. Từ chỗ chỉ được khai thác thủ công, rượu Đoák nay đã được đóng chai, bày bán ở khắp các cửa hàng, siêu thị, trở thành đặc sản nổi tiếng của Gia Lai. Nghề trồng và khai thác rượu Đoák cũng nhờ đó mà phát triển, mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân địa phương.

Anh Tuỳ Klieng, một người dân ở Đắk Pling, cho biết mỗi ngày anh đều thu hoạch khoảng 5 lít rượu từ những cây Đoák cổ thụ gần nhà. Tuy quy trình lấy rượu khá phức tạp, nhưng với kinh nghiệm lâu năm, anh Klieng chỉ mất khoảng 10 phút cho công đoạn chuẩn bị.

Để lấy rượu, anh sử dụng một chiếc rìu sắc bén, chặt vào phần cuống cây, cách ngọn khoảng 2 gang tay. Kỹ thuật này giúp lấy được nhiều rượu với chất lượng tốt nhất, đồng thời hạn chế cây bị nhiễm khuẩn. Nước từ thân cây sẽ từ từ chảy ra, được hứng vào chiếc chum đã chuẩn bị sẵn.

Với những cây Đoák cao, người ta phải dùng thang để trèo lên lấy rượu. Trung bình mỗi cây Đoák trưởng thành có thể cho từ 30 - 50 lít rượu, nhưng người dân chỉ lấy khoảng 5-10 lít để đảm bảo cây có thể phục hồi và tiếp tục cho rượu trong những năm tiếp theo.

"Rượu trời" bán "giá cao trên trời"

Theo kinh nghiệm của anh Klieng, chỉ những cây Đoák có tuổi thọ trên 15 năm mới cho ra loại rượu ngon nhất. Bởi lẽ, khi ấy, bộ rễ của cây đã vươn sâu vào lòng đất, len lỏi qua từng lớp đất đá, hút lấy tinh hoa của đất trời và nguồn nước suối tinh khiết. Nhờ vậy, rượu Đoák mang hương vị ngọt dịu, thanh mát đặc trưng.

Rượu Đóak ngon, ngọt thơm ngon nhất là vào mùa Xuân. Ảnh: Dân Việt

Không chỉ tuổi thọ của cây, khoảng cách từ cây đến bờ suối cũng ảnh hưởng đến chất lượng rượu. Nếu cây mọc quá xa suối, lượng rượu tiết ra sẽ ít. Ngược lại, cây mọc quá gần suối, rượu lại có vị chua.

Khi thu hoạch đúng cách, cây Đoák sẽ cho ra loại rượu màu trắng trong, thoảng chút vị cay tê tê đầu lưỡi, quyện lẫn mùi thơm nồng nàn, đặc biệt là không gây say. Rượu mới lấy ra có màu trong vắt, uống vào ngọt mát như nước dừa. Sau khi ủ men lá, rượu chuyển sang màu trắng đục như nước vo gạo, vị cay nồng, thơm ngọt đậm đà hơn.

Tuy nhiên, rượu Đoák chỉ nên dùng trong vòng 2-3 ngày sau khi lấy. Nếu để lâu, rượu sẽ mất đi mùi vị đặc trưng. Bảo quản trong tủ lạnh có thể kéo dài thời gian sử dụng lên đến 1 tuần.

Trên thị trường, rượu Đoák được bán với giá khá cao, dao động từ 100.000 - 200.000 đồng/lít. Nhưng tại bản Đắk Pling, người dân chỉ bán cho thương lái với giá vài chục nghìn đồng/lít.

Mặc dù giá bán cho thương lái thấp, nhưng nhờ sản lượng thu hoạch ổn định, mỗi ngày khoảng 5-10 lít, anh Klieng vẫn có nguồn thu nhập đáng kể. Công việc này mang lại lợi nhuận cao hơn hẳn so với trồng trọt các loại cây lương thực ngắn ngày. Nhờ rượu Đoák, anh đã sửa sang nhà cửa, mua sắm xe máy và nhiều vật dụng cần thiết, lo cho các con ăn học đầy đủ. Cuộc sống gia đình anh ngày càng ổn định và sung túc hơn.

Không chỉ riêng anh Klieng, nhiều người dân trong vùng cũng đã "đổi đời" nhờ nghề thu hoạch rượu Đoák.

Lúc mới lấy từ cây ra nước trong vắt, uống vào có vị ngọt, mát như nước dừa. Ảnh: Dân Việt

Già làng Đinh Êl, với niềm tự hào về loại rượu truyền thống của bản làng, chia sẻ: “Rượu Đoák thơm nồng, vị êm dịu không gắt như rượu gạo, uống không cần mồi cũng thấy ngon. Chỉ khi có khách quý hoặc trong các dịp lễ của làng, chúng tôi mới làm heo, làm gà để ăn cùng. Rượu này uống không đau đầu nên cả nam lẫn nữ đều dùng được”.

Người dân Đắk Pling xem cây Đoák như báu vật của làng, nâng niu và bảo vệ chúng cẩn thận.

Rượu Đoák không chỉ là một thức uống độc đáo, mang đậm hương vị núi rừng Tây Nguyên mà còn là nguồn sống, là niềm tự hào của người dân bản Đắk Pling. Nghề khai thác "rượu trời" tuy vất vả, ẩn chứa nhiều hiểm nguy nhưng đã góp phần cải thiện đời sống, mang lại kinh tế ổn định cho bà con nơi đây. Câu chuyện về rượu Đoák cũng là minh chứng cho thấy sự sáng tạo, khả năng thích ứng của con người trong việc tận dụng những gì thiên nhiên ban tặng, đồng thời khẳng định giá trị của những nét văn hóa truyền thống độc đáo giữa thời hiện đại.