Choáng váng loại cây có hạt hình thù "nhạy cảm", có giá "trên trời" và bí mật "nuôi con" không giống ai

Trên quần đảo Seychelles, loài cọ coco de mer (tên khoa học Lodoicea maldivica), hay còn gọi là dừa đôi, từ lâu đã trở thành tâm điểm của nhiều truyền thuyết huyền bí. Chính hình dáng đặc biệt và kích thước kỷ lục đã khiến coco de mer không chỉ là niềm say mê của giới khoa học mà còn trở thành một mục tiêu săn trộm.

Chiến lược thích nghi vô cùng đặc biệt

Báo Dân trí dẫn thông tin từ nghiên cứu khoa học chỉ ra rằng coco de mer là loài có cây đực và cây cái tách biệt, và chúng cần một khoảng thời gian rất dài, lên tới 50 năm tùy điều kiện môi trường, để đạt đến độ trưởng thành và bắt đầu sinh sản.

Để tồn tại trên vùng đất nghèo dinh dưỡng của Seychelles, loài cọ này đã phát triển những chiến lược thích nghi vô cùng đặc biệt. Nghiên cứu của Christopher Kaiser-Bunbury từ Đại học Kỹ thuật Darmstadt (Đức) cho thấy lá cây coco de mer chỉ chứa khoảng 1/3 lượng đạm và lân so với các loài thực vật khác trong khu vực. Trước khi rụng, những chiếc lá già sẽ rút lại phần lớn dưỡng chất để tái sử dụng, giúp cây dồn năng lượng tối đa cho việc nuôi quả và hạt khổng lồ.

Một trong những đặc điểm kỳ diệu nhất là cấu trúc tán lá. Những tán lá khổng lồ của coco de mer hoạt động như một mái che hứng nước mưa cực kỳ hiệu quả, sau đó dẫn dòng chảy dọc theo thân cây xuống gốc. Dòng nước này cuốn theo phấn hoa, hoa rụng, phân chim và các chất hữu cơ khác, tập trung chúng lại quanh gốc cây. Kết quả là lớp đất ở khu vực chỉ cách thân cây 20cm giàu dinh dưỡng hơn ít nhất 50% so với đất cách đó vài mét. Nhà thực vật học Stephen Blackmore từng nhận xét khả năng dẫn nước này còn hiệu quả hơn cả hệ thống máng xối của nhiều ngôi nhà.

Không chỉ vậy, coco de mer còn được xem là một trong số ít loài thực vật có hành vi giống như "chăm sóc" cây con. Thông thường, nhiều loài cây tiến hóa để hạt phát tán đi thật xa, tránh cạnh tranh trực tiếp với cây mẹ. Tuy nhiên, hạt coco de mer không thể nổi trên mặt nước và chỉ rơi ngay dưới gốc. Điều bất ngờ là cây non lại hưởng lợi rất lớn khi mọc dưới bóng cây mẹ, vì chúng được tiếp cận trực tiếp với lớp đất giàu dưỡng chất đã được tích lũy. "Chúng tôi chưa từng biết loài nào khác có đặc tính này", Kaiser-Bunbury khẳng định.

Nguy cơ tuyệt chủng

Bên cạnh giá trị sinh thái, coco de mer còn gắn liền với nhiều huyền thoại. Theo tờ Thương hiệu & Sản phẩm, truyền thuyết địa phương cho rằng hạt của nó có khả năng chữa bệnh. Dù điều này chưa được khoa học xác nhận, loại hạt khổng lồ này vẫn được coi là một "kỳ quan thiên nhiên" quý hiếm. Giá trị kinh tế của nó là rất lớn, từng được rao bán từ 500 đến 2.000 bảng Anh (khoảng 17 đến hơn 71 triệu đồng) cho mỗi hạt.

Chính giá trị khổng lồ này đã biến coco de mer thành mục tiêu của những kẻ săn trộm. Kết hợp với tốc độ sinh trưởng vô cùng chậm, tình trạng khai thác trái phép đã đẩy quần thể loài cây này vào tình trạng suy giảm nghiêm trọng.

Ngày nay, số lượng coco de mer trong tự nhiên chỉ còn khoảng 8.000 cây trưởng thành, tập trung chủ yếu tại hai hòn đảo Praslin và Curieuse. Tổ chức Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) đã phải xếp coco de mer vào Sách đỏ ở mức độ nguy cấp.

Để bảo vệ loài cây độc đáo này, nhiều biện pháp bảo tồn đang được triển khai, từ việc nhân giống trong tự nhiên, trồng tại các vườn bách thảo trên khắp thế giới, cho đến biện pháp quyết liệt như đặt hạt giống vào trong lồng sắt để ngăn chặn tình trạng trộm cắp.