Cách trang trí mâm ngũ quả ngày Tết

Mâm ngũ quả thường gồm năm loại hoa quả khác nhau được bày biện trên ban thờ tổ tiên vào dịp Tết Nguyên Đán. Những loại quả được chọn trưng bày thường thể hiện ước nguyện của gia chủ thông qua tên gọi và màu sắc của chúng.

Số năm tượng trưng cho mong muốn đạt được ngũ phúc lâm môn - phú, quý, thọ, khang, ninh.

Trong Phật giáo, năm màu sắc của mâm ngũ quả tượng trưng cho ngũ thiện căn gồm tín căn (lòng tin), tấn căn (ý chí kiên trì), niệm căn (ghi nhớ), định căn (tâm không loạn), huệ căn (sáng suốt). Vì thế, các loại hoa quả được chưng trên mâm ngũ quả dịp Tết cũng mang những ý nghĩa nhất định.

Mâm ngũ quả thường gồm năm loại hoa quả khác nhau được bày biện trên ban thờ tổ tiên vào dịp Tết Nguyên Đán

Cách bày mâm ngũ quả ở 3 miền

Miền Bắc

Đối với người dân miền Bắc, một mâm ngũ quả đẹp, chuẩn phải là một mâm ngũ quả có đầy đủ các loại trái cây như chuối xanh, bưởi, phật thủ, sung, hồng, quất cảnh, ớt, dứa... với màu sắc rực rỡ nhưng phải hài hòa, đảm bảo đúng theo ngũ hành.

Chuối trong mâm ngũ quả được bày theo nải, phải là chuối xanh, tượng trưng cho sự quần tụ, sum vầy, đầm ấm. Bưởi có màu vàng, tượng trưng cho sự giàu sang, may mắn. Có thể thay bưởi bằng quả phật thủ bởi dân gian quan niệm loại quả này có tác dụng lưu giữ thần, Phật và gia tiên lưu lại trong nhà lâu hơn để phù hộ cho gia chủ.

Mâm ngũ quả miền Bắc.

Quất cảnh, hồng hay ớt đỏ được tô điểm xung quanh mâm ngũ quả vì có màu đỏ, vàng rực rỡ, vô cùng đẹp mắt - biểu tượng cho sự may mắn, thành đạt. Dứa có mùi thơm đặc trưng thường dùng để thể hiện mong ước về một năm mới an lành, nhiều phúc lộc.

Người miền Bắc thường bày mâm ngũ quả kiểu truyền thống là đặt nải chuối xanh ở dưới cùng để đỡ lấy toàn bộ các loại quả còn lại, chính giữa đặt bưởi, phật thủ hoặc là mãng cầu, các loại quả khác như đào, hồng, quýt, táo thì đặt ở xung quanh, ở chỗ trống thì có thể xen kẽ ớt, quất.

Miền Trung

Miền Trung nắng gió đất đai cằn cỗi, ít hoa quả hơn nên người dân ở đây cũng không quá câu nệ về việc phải chọn gì cho mâm ngũ quả, chủ yếu là có gì cúng nấy, thành tâm dâng kính gia tiên là được. Cũng chính vì như thế nên mâm ngũ quả của mỗi nhà một khác, miễn là các loại quả còn tươi ngon.

Các loại quả thường thấy nhất là: Thanh long, chuối, dưa hấu, mãng cầu, dứa, sung, cam, quýt…

Mâm ngũ quả của người miền Trung mỗi nhà một khác, miễn là các loại quả còn tươi ngon.

Ngày nay, khi chất lượng cuộc sống đã được cải thiện, trái cây ngày càng đa dạng, người miền Trung cũng bày nhiều loại trên mâm ngũ quả hơn.

Miền Nam

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”, ước mong một năm mới đủ đầy, sung túc, tương ứng với 5 loại quả: Mãng cầu, sung, dừa, đu đủ, xoài. Ngoài ra, một số nhà còn có thêm quả thơm (dứa) với mong muốn con cháu đầy nhà và một cặp dưa hấu xanh vỏ đỏ lòng để cầu may mắn.

Mâm ngũ quả miền Nam giản dị, dân dã và hóm hỉnh. “Mỗi cây mỗi hoa, mỗi nhà mỗi cảnh” nhưng ai cũng chỉ cần “đủ xài” mà thôi.

Người miền Nam bày mâm ngũ quả theo mong muốn “Cầu sung vừa đủ xài”.

Cách bày mâm ngũ quả ở miền Nam: Thường bắt đầu với những quả lớn như mãng cầu, đu đủ, dừa đặt trước để lấy thế. Tiếp đến, các quả nhỏ được bày lên trên, sắp xếp hợp lý để có hình dạng như ngọn tháp. Ngoài ra, có thể đặt cặp dưa hấu ở 2 bên sau khi đã hoàn thành mâm quả.

Khác với miền Bắc hay bày cam quýt, người miền Nam lại kiêng kỵ vì nghĩ rằng “quýt làm cam chịu”. Ngoài ra họ còn kiêng các loại chuối (chúi nhủi, làm ăn không phất lên nổi), lê (lê lết, đổ bể, thất bại).

Những lưu ý khi bày mâm ngũ quả

Trong quá trình bày mâm ngũ quả ngày Tết, bạn cần lưu ý những điều sau đây để tránh phạm đại kỵ:

Rửa hoa quả thật sạch

Điều tối kỵ nhất khi bày mâm ngũ quả dâng cúng là để quả bị thối mốc. Chính vì thế, bạn nên rửa quả thật kỹ sau đó lau quả khô tránh để nước sót lại gây mốc, thối trong thời gian cúng lễ.

Không nên mua quả quá chín

Thông thường mâm ngũ quả sẽ được trưng bày từ khoảng 28 tới hết Tết thậm chí có nhà còn để tới rằm tháng Giêng. Vì thế, bạn chỉ nên mua quả chín ương. Tránh mua những quả quá chín sẽ khiến quả dễ bị héo, vỏ nhũn mềm thậm chí là bị thối.

Trong quá trình bày mâm ngũ quả ngày Tết, bạn cần lưu ý những điều sau đây để tránh phạm đại kỵ.

Chọn quả đủ 5 màu

Một trong những điều mà nhiều người phạm phải khi mua hoa quả sắp mâm lễ là không mua theo màu. Như chúng ta đã biết, mâm ngũ quả tượng trưng cho ngũ hành là Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ vì thế hoa quả cũng nên có màu sắc tương ứng. Cụ thể như sau:

- Hành Kim nên chọn các loại quả có màu trắng như dưa lê

- Hành Thủy tương ứng với màu xanh đen vì thế bạn có thể chọn những trái cây màu sậm như nho đen, vú sữa…

- Hành Hỏa tương ứng với màu đỏ, nên chọn thanh long, táo, hồng…

- Hành Mộc tương ứng màu xanh lá, dưa hấu, chuối xanh, xoài xanh, na, sung… là lựa chọn phù hợp.

- Hành Thổ có màu đại diện là vàng vì thế bạn có thể mua cam, quýt, phật thủ để trưng bày.

Tránh chọn quả có gai, có mùi

Người ta kiêng không đặt lên bàn thờ các loại quả có gai nhọn hoặc nặng mùi. Ví dụ như chôm chôm, sầu riêng, mít, ớt… cùng một số loại quả mọc gần mặt đất.

Theo quan niệm của người xưa, những loại quả này sẽ gây ô uế và ảnh hưởng đến gia đạo, bình an.

Quả giả

Điều cấm kỵ bạn không thể bỏ qua khi bày mâm ngũ quả ngày Tết là dùng trái cây giả. Thông thường, loại quả này chỉ nên dùng trong trang trí, decor. Nếu dùng đồ giả trên bàn thờ sẽ không có sinh khí và làm mất đi sự ấm áp. Do đó, trong thờ cúng bạn cần sử dụng quả tươi để thể hiện lòng thành với gia tiên.

Thông tin bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, chiêm nghiệm!