Ở ngôi làng Újlengyel yên bình, thuộc miền trung Hungary, có một người nông dân đang cần mẫn làm việc trên mảnh ruộng của mình. Bất ngờ, một sự việc kỳ lạ đã xảy ra, thay đổi hoàn toàn cuộc đời của anh. Trong lúc đào đất, khi cuốc chạm tới độ sâu chưa đầy một mét, lưỡi cuốc của anh va phải một vật thể cứng cáp. Ban đầu, anh nghĩ rằng đó chỉ là một hòn đá vô tình mắc kẹt trong lòng đất.
Tò mò, anh dừng tay và cẩn thận bới lớp đất xung quanh. Trước sự ngạc nhiên của mình, anh phát hiện ra một chiếc vại cổ nằm sâu trong lòng đất. Khi anh cố gắng nhấc chiếc vại lên, những vật thể màu xanh lục lấp lánh rơi ra từ bên trong. Quan sát kỹ hơn, anh nhận ra rằng đó không phải là những viên đá vô tri, mà là những đồng xu cổ xưa, mang theo dấu ấn của thời gian và lịch sử.
Chủ nhân của kho báu này có thể phải chôn vội nó vì binh biến nhưng sau đó không có cơ hội lấy lại. Ảnh minh họa
Ngay lập tức, người nông dân đã thông báo phát hiện này cho Bảo tàng Ferenczy. Sau đó, một đội ngũ các nhà khảo cổ học đã được cử đến hiện trường để tiến hành khai quật. Cuộc khai quật kéo dài trong hai ngày, được tài trợ bởi Trung tâm Bảo tàng Ferenczy, và được chỉ đạo bởi chuyên gia về tiền xu Balázs Nagy, một nhà nghiên cứu thường trực tại bảo tàng. Phát hiện quan trọng này sau đó đã được Bảo tàng công bố trên trang Facebook chính thức của họ.
Trong quá trình khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện một kho báu đáng kinh ngạc bao gồm khoảng 7.000 đồng tiền bạc và 4 đồng tiền vàng có niên đại từ thời Trung Cổ, được chôn giấu cách đây hàng thế kỷ. Chiếc vại đất nung từng chứa đựng những đồng tiền xu này đã bị vỡ tan do va chạm với công cụ đào đất của người nông dân trong quá trình tìm kiếm ban đầu.
Kho báu tiền xu được phát hiện mang dấu ấn của nhiều thời kỳ lịch sử khác nhau. Trong số đó, đồng xu cổ nhất là những đồng bạc Denarius, được chạm khắc hình ảnh Lucius Verus, vị hoàng đế của Đế chế La Mã từ năm 161 đến 169 sau Công nguyên. Điều này phản ánh lịch sử khi Hungary từng là một phần của Đế chế La Mã rộng lớn.
Ngược lại, đồng xu có niên đại gần đây nhất được phát hành dưới triều đại của vua Louis II, người trị vì Hungary từ năm 1516 đến 1526. Các nhà nghiên cứu ước tính rằng giá trị tổng cộng của kho báu này, khi người chủ sở hữu còn sống, có thể tương đương với giá trị của một chiếc ô tô hạng sang hiện nay.
Theo ghi nhận của bảo tàng, vào thời điểm đó, số tiền này đủ để mua tới bảy con ngựa. Ngày nay, giá trị của những đồng xu này đã tăng lên đáng kể, biến chúng thành một trong những bộ sưu tập tiền cổ lớn nhất từng được khai quật ở Hungary.
Phần lớn các đồng xu trong kho báu là những loại tiền tệ phổ biến, vẫn còn tồn tại với số lượng tương đối lớn cho đến ngày nay. Tuy nhiên, một số đồng xu đặc biệt hiếm và có giá trị cao. Điển hình là đồng denarius do Vatican phát hành dưới triều đại của Giáo hoàng Pius từ năm 1458 đến 1564.
Danh tính của chủ nhân kho báu và lý do tại sao những đồng xu này lại được chôn giấu ở Újlengyel vẫn còn là một bí ẩn chưa có lời giải đáp. Các nhà khảo cổ học tại Trung tâm Bảo tàng Ferenczy đưa ra giả thuyết rằng những đồng xu này có thể đã được chôn giấu bởi những người đang chạy trốn khỏi quân đội Ottoman xâm lược, khi đế chế này tiến hành cuộc xâm lược lớn vào Hungary vào năm 1526. Giả thuyết này có cơ sở vững chắc, vì nhiều đồng xu trong kho báu được cho là phát hành dưới triều đại của Louis II, một triều đại kết thúc bằng thất bại của người Hungary trước Suleiman trong Trận chiến Mohács năm 1526.