Vụ Huyền Như: Lý lẽ của Viện kiểm sát tại tòa

(ĐSPL) – Ph?ên tòa xét xử Huỳnh Thị Huyền Như đã bước sang phần nghị án, dự k?ến HĐXX sẽ tuyên án vào ngày 27/1. Xung quanh ph?ên xét xử s?êu lừa này, còn rất nh?ều vấn đề pháp lý cần được làm rõ.

Ph?ên toà xét xử vụ án s?êu lừa Huỳnh Thị Huyền Như tạm khép lạ? trong thờ? g?an chờ HĐXX nghị án. Tuy nh?ên, sau phần tranh luận đầy căng thẳng và kịch tính g?ữa Đạ? d?ện V?ện k?ểm sát g?ữ quyền công tố tạ? ph?ên toà, vớ? các luật sư bảo vệ quyền lợ? cho những đơn vị, cá nhân tham g?a gử? t?ền vào ngân hàng V?et?nbank bị Như ch?ếm đoạt, nh?ều vấn đề pháp lý đã được đặt ra trong vụ án này. Một trong số đó là, đố? vớ? các tộ? “Th?ếu trách nh?ệm gây hậu quả ngh?êm trọng” và “ V? phạm quy định về cho vay…” yếu tố th?ệt hạ? có phả? là dấu h?ệu bắt buộc của cấu thành tộ? phạm hay không?

Trong phần đố? đáp ý k?ến đố? vớ? nhóm tộ? “v? phạm quy định về cho vay…”, đạ? d?ện V?ện KSND cho rằng, Đ?ều 179 không có cụm từ “gây th?ệt hạ?”, đ?ều luật cũng không quy định là gây hậu quả cho đơn vị nào, nên không nhất th?ết phả? gây th?ệt hạ? cho V?et?nbank. V?ệc Huyền Như rút trót lọt 718 tỷ của Ngân hàng ACB là “gây hậu quả ngh?êm trọng” do các bị cáo làm sa? quy trình nên không có cơ sở để xem xét lạ? quyết định truy tố đố? vớ? nhóm các bị cáo này.

Tương tự, đố? vớ? nhóm tộ? “Th?ếu trách nh?ệm…”, vị đạ? d?ện V?ện k?ểm sát cũng cho rằng, đ?ều luật truy tố các bị cáo không bắt buộc là phả? gây th?ệt hạ? ngh?êm trọng cho a?, mà chỉ quy định gây hậu quả ngh?êm trọng nên v?ệc luật sư đề nghị rút truy tố là không có cơ sở để chấp nhận.

Vậy, khá? n?ệm “gây hậu quả ngh?êm trọng” có đồng nghĩa vớ? “gây th?ệt hạ? ngh?êm trọng” không? Và, trong trường hợp nào thì vấn đề th?ệt hạ? mớ? được xem là yếu tố bắt buộc của cấu thành tộ? phạm, và là cơ sở để truy cứu trách nh?ệm hình sự?

Về mặt khoa học pháp lý, khá? n?ệm “hậu quả” hay “hậu quả ngh?êm trọng” được quy định trong BLHS có nộ? hàm rộng hơn rất nh?ều so vớ? yếu tố th?ệt hạ?. Hậu quả của tộ? phạm nó? chung, không chỉ là những th?ệt hạ? vật chất mà còn bao hàm cả những th?ệt hạ? ph? vật chất. Vì vậy, kh? một đ?ều luật quy định “gây hậu quả ngh?êm trọng” là yếu tố cấu thành tộ? phạm thì  kh? có hậu quả xảy ra là đã đủ cơ sở để truy cứu trách nh?ệm hình sự, mà không đặt vấn đề hậu quả đó xảy ra vớ? a?, vớ? đố? tượng nào trong quan hệ pháp luật hình sự. 

Khác vớ? khá? n?ệm gây hậu quả ngh?êm trọng, vấn đề th?ệt hạ? chỉ được xem là yếu tố bắt buột của cấu thành tộ? phạm trong một số trường hợp. Theo đó, nếu không có th?ệt hạ? xảy ra thì hành v? không cấu thành tộ? phạm. Vì vậy, đố? vớ? các trường hợp này, vấn đề th?ệt hạ? luôn được xác định một cách cụ thể, có “địa chỉ” rõ ràng. Và, chỉ kh? nào th?ệt hạ? xảy ra đúng vớ? đố? tượng mà đ?ều luật đã quy định, thì hành v? đó mớ? được xem là đủ yếu tố cấu thành tộ? phạm.    

Chẳng hạn đố? vớ? tộ? “Ra quyết định trá? pháp luật” (Đ?ều 295 BLHS). Tạ? khoản 1 của đ?ều luật này quy định: “ngườ? nào có thẩm quyền trong hoạt động đ?ều tra, truy tố, xét xử, th? hành án ra quyết định mà mình b?ết rõ là trá? pháp luật gây th?ệt hạ? cho lợ? ích của Nhà nước, quyền, lợ? ích hợp pháp của tổ chức, công dân thì bị phạt cả? tạo không g?am g?ữ đến ba năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến ba năm”.

Như vậy, đố? vớ? tộ? phạm này, ngoà? v?ệc quy định phả? có th?ệt hạ? xảy ra, nhà làm luật còn xác định th?ệt hạ? đó phả? xảy ra đố? vớ? Nhà nước, tổ chức, công dân thì mớ? xem là hành v? tộ? phạm. Vì vậy, nếu không có th?ệt hạ? xảy ra thì hành v?  không cấu thành tộ? phạm, mà sa? phạm đó có thể sẽ được xử lý bằng các b?ện pháp hành chính.

Hoặc như tộ? “cố ý làm trá? quy định của Nhà nước về quản lý k?nh tế gây hậu quả ngh?êm trọng” (Đ?ều 165 BLHS). Tạ? khoản 1 của đ?ều luật này quy định: “ngườ? nào lợ? dụng chức vụ, quyền hạn cố ý làm trá? quy định của Nhà nước về quản lý k?nh tế gây th?ệt hạ? từ một trăm tr?ệu đồng đến dướ? ba trăm tr?ệu đồng hoặc dướ? một trăm tr?ệu đồng, đã bị xử lý kỷ luật về hành v? này mà còn v? phạm gây hậu quả ngh?êm trọng thì bị phạt cả? tạo không g?am g?ữ đến ba năm hoặc phạt tù từ một năm đến năm năm”.

Mặc dù nộ? dung của đ?ều luật có nêu khá? n?ệm gây hậu quả ngh?êm trọng, nhưng đố? vớ? tộ? phạm này, yếu tố th?ệt hạ? cũng được xem là dấu h?ệu cơ bản của cấu thành tộ? phạm. Và th?ệt hạ? ở đây được xác định là th?ệt hạ? đố? vớ? chính cơ quan, tổ chức mà ngườ? phạm tộ? đang làm v?ệc, công tác. Nếu không có th?ệt hạ? xảy ra đố? vớ? các cơ quan, tổ chức này thì chưa đủ căn cứ để truy cứu trách nh?ệm hình sự về tộ? “Cố ý làm trá?…”

Như vậy có thể thấy, theo quy định của BLHS vấn đề th?ệt hạ? chỉ được xem là yếu tố bắt buột của cấu thành tộ? phạm trong một số trường hợp. Trong kh? đó, khá? n?ệm “gây hậu quả ngh?êm trọng” lạ? được quy định trong hầu hết cấu thành cơ bản của các loạ? tộ? phạm. Vì vậy, khá? n?ệm này không đồng nghĩa vớ? yếu tố gây th?ệt hạ? trong quan hệ pháp luật hình sự. Mặt khác, vì là dấu h?ệu cơ bản, và được quy định chung cho các loạ? tộ? phạm, nên nhà làm luật cũng không xác định hậu quả ngh?êm trọng đó phả? xảy ra vớ? a?, vớ? đố? tượng nào, thì mớ? xem là đủ yếu tố cấu thành tộ? phạm, mà chỉ cần có hậu quả ngh?êm trọng xảy ra thì ngườ? thực h?ện hành v? phạm tộ? phả? chịu trách nh?ệm hình sự đố? vớ? tộ? phạm mà mình đã thực h?ện.

Luật sư Hồ Ngọc D?ệp (Đoàn luật sư TP.HCM)