Vụ "chặt chém" 2,5 triệu đồng cho quãng đường 70km: Những tình tiết tăng nặng, tài xế có thể đối diện với khung hình phạt nào?

Vừa qua, trên mạng xã hội Facebook lan truyền một đoạn clip do người dân ghi lại cảnh một người phụ nữ lớn tuổi đang bật khóc nức nở khi kể lại sự việc bị một tài xế taxi ép trả số tiền 2,5 triệu đồng cho quãng đường di chuyển khoảng 70km từ bến xe Mỹ Đình (TP Hà Nội) về phường Hòa Bình, tỉnh Phú Thọ.

Ngày 12/9, trên cơ sở tiếp nhận đơn trình báo của bị hại là bà Bùi Thị Ly (SN 1961), trú tại xã Mường Động, tỉnh Phú Thọ; Công an phường Hòa Bình đã xác định được đối tượng Nguyễn Trường Giang, là tài xế taxi đã thực hiện hành vi cưỡng ép khách hàng trả tiền cước xe nêu trên. Ngay khi tiếp nhận thông tin, Công an phường Hòa Bình đã khẩn trương vào cuộc, tiến hành xác minh, trích xuất camera an ninh và thu thập lời khai nhân chứng. Chỉ sau thời gian ngắn, lực lượng chức năng đã bắt giữ khẩn cấp Nguyễn Trường Giang để phục vụ công tác điều tra.

Được biết, bị can từng có một tiền án về tội Cướp tài sản. Đến nay, cơ quan Công an điều tra, làm rõ một số bị hại bị Giang dùng thủ đoạn tương tự để cưỡng đoạt tài sản như vụ "chặt chém" 2,5 triệu đồng cho một cuốc taxi.

Ngày 18/9, VKSND khu vực 12, tỉnh Phú Thọ đã phê chuẩn Quyết định khởi tố bị can, Lệnh tạm giam đối với Nguyễn Trường Giang (SN 1981), trú tại phường Sơn Nam, tỉnh Hưng Yên về tội “Cưỡng đoạt tài sản” quy định tại Điều 170 Bộ luật Hình sự.

Trao đổi về vụ việc trên, dưới góc nhìn pháp lý của Tiến sĩ, luật sư, trọng tài viên, giảng viên đại học- Nguyễn Quang Anh – Công ty luật TNHH Sao Việt – Đoàn luật sư TP Hà Nội đã có những phân tích cụ thể.

Quy định pháp luật về tội  Cưỡng đoạt tài sản

Tội cưỡng đoạt tài sản được quy định tại Điều 170 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Hành vi cấu thành tội này là “đe dọa sẽ dùng vũ lực hoặc thủ đoạn khác uy hiếp tinh thần người khác nhằm chiếm đoạt tài sản”, với mức phạt cơ bản là phạt tù từ 01 năm đến 05 năm. Tùy theo mức độ nghiêm trọng và các tình tiết tăng nặng, luật định các khung hình phạt khác nhau như sau:

    Khoản 1 (cơ bản): Phạt tù 1 – 5 năm đối với hành vi cưỡng đoạt tài sản thông thường (không có tình tiết tăng nặng đặc biệt).

  Khoản 2: Phạt tù 3 – 10 năm nếu phạm tội có một trong các tình tiết tăng nặng sau: Có tổ chức; Có tính chất chuyên nghiệp; Phạm tội đối với người dưới 16 tuổi, phụ nữ có thai, người già yếu hoặc người không có khả năng tự vệ; Chiếm đoạt tài sản trị giá từ 50 triệu đến dưới 200 triệu đồng; Gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội; Tái phạm nguy hiểm.

    Khoản 3: Phạt tù 7 – 15 năm nếu chiếm đoạt tài sản trị giá từ 200 triệu đến dưới 500 triệu đồng, hoặc lợi dụng hoàn cảnh thiên tai, dịch bệnh để phạm tội.

   Khoản 4: Phạt tù 12 – 20 năm nếu chiếm đoạt tài sản trị giá 500 triệu đồng trở lên, hoặc lợi dụng hoàn cảnh chiến tranh, tình trạng khẩn cấp để phạm tội.

Ngoài hình phạt tù, Điều 170 còn quy định hình phạt bổ sung: người phạm tội có thể bị phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng và tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản tùy tính chất vụ án.

Các  tình tiết tăng nặng trong vụ án

Đối chiếu vụ việc của tài xế Giang với quy định pháp luật, có thể thấy nhiều tình tiết tăng nặng áp dụng trong trường hợp này, đưa hành vi vào khung hình phạt nặng hơn (Khoản 2 Điều 170):

     Thủ đoạn uy hiếp tinh thần: Giang đã khóa cửa xe, đe dọa chở ngược về Hà Nội nhằm làm bà Ly hoảng sợ để buộc trả tiền. Hành vi đe dọa dùng vũ lực/tinh thần nhằm chiếm đoạt tài sản chính là dấu hiệu cấu thành tội cưỡng đoạt theo Điều 170, do đó việc truy tố tội danh này là hoàn toàn phù hợp.

    Nạn nhân là người già: Bị hại là phụ nữ 60 tuổi, lớn tuổi và ở vào vị thế yếu hơn. Luật liệt kê tình tiết phạm tội đối với “người già yếu hoặc người không có khả năng tự vệ” là một yếu tố tăng nặng thuộc Khoản 2. Bà Ly là người cao tuổi, sức yếu và đã bật khóc vì hoảng sợ, do đó tình tiết này rất có khả năng được áp dụng.

 Hành vi gây hoang mang dư luận: Vụ việc được quay clip đưa lên mạng, gây bức xúc và hoang mang trong cộng đồng về nạn “chặt chém” khách du lịch. Điều 170 liệt kê tình tiết “gây ảnh hưởng xấu đến an ninh, trật tự, an toàn xã hội” – tức gây tác động tiêu cực đến trật tự công cộng – cũng thuộc Khoản 2. Việc tài xế lợi dụng sự thiếu hiểu biết và yếu thế của hành khách để cưỡng đoạt tiền công khai đã ảnh hưởng xấu đến an ninh trật tự địa phương, nên tình tiết này có thể được xem xét.

     Tái phạm nguy hiểm (tái phạm có tiền án): Nguyễn Trường Giang đã có tiền án về tội “Cướp tài sản” từ trước. Theo luật, nếu một người chưa được xóa án tích mà lại phạm tội do cố ý, đặc biệt với tiền án thuộc loại tội nghiêm trọng, rất nghiêm trọng, thì bị coi là “tái phạm nguy hiểm” – một tình tiết tăng nặng định khung tại Khoản 2 Điều 170. Việc từng bị kết án về cướp tài sản (một tội rất nghiêm trọng) cho thấy Giang thuộc trường hợp tái phạm nguy hiểm. Đây là yếu tố chắc chắn đẩy khung hình phạt của bị can lên mức 3 – 10 năm tù thay vì khung 1 – 5 năm.

Phạm tội nhiều lần, có tính chất chuyên nghiệp: Cơ quan điều tra xác định không chỉ bà Ly, mà nhiều nạn nhân khác cũng bị Giang áp dụng thủ đoạn tương tự để cưỡng đoạt tiền xe. Nếu chứng minh được Giang liên tục thực hiện hành vi này như một “kế sinh nhai” (thu lợi bất chính có tính lặp lại), Tòa án có thể kết luận bị cáo phạm tội “có tính chất chuyên nghiệp” – cũng là tình tiết thuộc Khoản 2. Việc phạm tội nhiều lần với nhiều người bị hại cũng có thể bị xử lý gộp hoặc coi là tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự theo Điều 52 BLHS. Dù xử lý từng vụ hay gộp, rõ ràng mức độ nguy hiểm của hành vi đã tăng lên nhiều lần.

Trong vụ này có đến 4 yếu tố liệt kê tại Khoản 2 Điều 170 BLHS (người già yếu; ảnh hưởng xấu đến trật tự; tái phạm nguy hiểm; có tính chất chuyên nghiệp). Chỉ cần một tình tiết cũng đủ áp dụng Khoản 2, huống hồ bị can Giang hội tụ nhiều tình tiết tăng nặng như trên.

Do đó, tài xế Nguyễn Trường Giang có khả năng sẽ bị truy cứu theo Khoản 2 Điều 170 BLHS 2015 về tội “Cưỡng đoạt tài sản”. Khung hình phạt của khoản này là tù từ 03 năm đến 10 năm,  dựa trên căn cứ vào tính chất, mức độ hành vi và các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ khi đưa ra xét xử.