Vụ án oan 10 năm: Khi hỏi cung tại sao không có luật sư?

Trong vụ án oan 10 năm, nếu luật sư bào chữa có mặt tham g?a vào tất cả các lần hỏ? cung, thực ngh?ệm đ?ều tra, và những động đ?ều tra khác thì v?ệc đ?ều tra v?ên ép cung, nhục hình, dọa nạt (nếu có theo lờ? ông Chấn) l?ệu có xảy ra?

"Vớ? tư cách là một luật sư, qua theo dõ? d?ễn b?ến vụ án theo như nộ? dung báo chí đã đưa t?n, tô? x?n được đưa ra một số ý k?ến phân tích về một góc độ “va? trò, vị trí, chức năng, quyền hạn, nghĩa vụ, trách nh?ệm” của luật sư bào chữa trong vụ án ông Nguyễn Thanh Chấn bị kết tộ? g?ết ngườ?.", luật sư Dương M?nh K?ên.

Thứ nhất, tạ? thờ? đ?ểm cơ quan t?ến hành tố tụng Khở? tố vụ án, khở? tố bị can, truy tố, xét xử sơ thẩm thì vẫn áp dụng các qu? định của Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988, đã được sửa đổ? bổ sung vào các năm 1990, 1992, 2000. Đến g?a? đoạn xét xử phúc thẩm vụ án thì Bộ luật tố tụng hình sự năm 2003 mớ? có h?ệu lực th? hành.

Tạ? đ?ều 29 Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988 qu? định “Những ngườ? sau đây có quyền đề nghị thay đổ? ngườ? t?ến hành tố tụng: Ngườ? bào chữa”.

Tạ? đ?ều 37 Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988 qu? định:

“Ngườ? bào chữa có quyền: Có mặt kh? hỏ? cung bị can và nếu Đ?ều tra v?ên đồng ý thì được hỏ? bị can và có mặt trong những hoạt động đ?ều tra khác; Đề nghị thay đổ? ngườ? t?ến hành tố tụng; Đưa ra chứng cứ và yêu cầu; Gặp bị can, bị cáo đang bị tạm g?am; Được đọc hồ sơ vụ án và gh? chép những đ?ều cần th?ết kh? kết thúc đ?ều tra; Kh?ếu nạ? quyết định của cơ quan t?ến hành tố tụng”.

“Ngườ? bào chữa có nghĩa vụ: Sử dụng mọ? b?ện pháp do pháp luật quy định để làm sáng tỏ những tình t?ết xác định ngườ? bị can, bị cáo; vô tộ?, những tình t?ết g?ảm nhẹ trách nh?ệm hình sự của bị can, bị cáo; G?úp bị can, bị cáo về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợ? ích hợp pháp của họ”.

Thứ ha?, theo qu? định tạ? Đ?ểm a Khoản 2 Đ?ều 37 Bộ luật tố tụng hình sự năm 1988 thì trong vụ án này Luật sư sẽ tham g?a bào chữa cho ông Chấn từ g?a? đoạn đ?ều tra.

Theo lờ? trình bày của ông Chấn (Đã được đăng tả?, trích dẫn trên một số báo) thì trong thờ? g?an 10 năm bị g?am g?ữ, có nh?ều v?ệc ông Chấn đã quên nhưng r?êng v?ệc bị ép cung thì ông Chấn vẫn nhớ, cụ thể ông Chấn trình bày:

“Trực t?ếp là đ?ều tra v?ên Nguyễn H.T, còn thì cán bộ khác hỏ?. Đ?ều tra v?ên Trần N.L. tay cầm dao, lăm lăm đe doạ”.

“Đ?ều tra v?ên L. hỏ? “Mày có kha? không, tao cho mày chết”. Đ?ều tra v?ên D. thì đánh tô?, bắt tô? tập đ? tập lạ? các động tác từ trong trạ? g?am để đ? thực ngh?ệm tạ? h?ện trường”.

"Ngày 30/8/2003, tô? nhận được g?ấy mờ? lần 1 về Công an huyện V?ệt Yên để gặp và làm v?ệc. Cán bộ công an lấy dấu chân và dấu vân tay của tô?, đồng thờ? hỏ? tô? có b?ết gì về cá? chết của cô Hoan không? Tô? trả lờ? không b?ết gì cả."

"Đến ngày 20/9/2003, tô? lạ? nhận được g?ấy tr?ệu tập lần 2 lên làm v?ệc và t?ếp tục lấy dấu vân tay, dấu chân nh?ều lần. Tô? vẫn trả lờ? không b?ết gì về cá? chết của cô Hoan cả. Sáng hôm sau, tô? đến theo hẹn thì cán bộ Nguyễn H.T. lạ? lấy dấu chân, dấu tay của tô? nh?ều lần rồ? tra hỏ?, đánh tô? rất đau”.

“Từ đó, các cán bộ Nguyễn V.D, Ngô Đ.D, Đào V.B, Nguyễn T.T, T, Trần N.L thay nhau túc trực tô? suốt ngày đêm này sang đêm khác không cho tô? về và không cho tô? ngủ, dọa nạt ép buộc bắt tô?”.

“Cán bộ Trần N.L bắt tô? vẽ dao, tô? không vẽ loạ? dao gì lạ? bảo cho mày cá? búa vào đầu cho mày chết bây g?ờ vì cán bộ Nguyễn H.T trên tay lúc nào cũng cầm dao hăm dọa ép buộc tô? phả? nhận. T?ếp đó, cán bộ Ngô Đ.D đọc và bắt ép tô? v?ết đơn tự thú ngày 28/9/2003. Thế là đến ch?ều chuyển tô? về trạ? Kế - Bắc G?ang”.

“Cũng trong trạ? Kế, tô? phả? tập đâm bên nọ, đâm bên k?a. Họ cho một tù nhân g?ả làm cô Hoan. Cán bộ còn đưa cho cá? thìa, cá? lược để làm hung khí. Tập nh?ều lần cho thành thạo. Làm đ? làm lạ? để cho đúng ý của họ. Sau đó, họ mượn nhà dân, bắt tô? d?ễn lạ? và quay ph?m”.

Tạ? ph?ên tòa sơ thẩm ông Chấn chỉ tay về phía k?ểm sát v?ên Đặng T.V và nó? “Ông k?a mang hồ sơ sang bắt tô? ký nhưng tô? không ký ông ấy còn định đánh tô?”.

Như vậy, vớ? những tình t?ết, d?ễn b?ến của vụ án như trên, đặt ra câu hỏ?: Tạ? sao Luật sư bào chữa chưa thực h?ện đầy đủ các quyền, nghĩa vụ, trách nh?ệm, lương tâm và đạo đức nghề ngh?ệp của một ngườ? luật sư bào chữa theo đúng qu? định của luật?

Nếu luật sư bào chữa có mặt tham g?a vào tất cả các lần hỏ? cung, có mặt tham g?a thực ngh?ệm đ?ều tra, có mặt trực t?ếp tham g?a trong toàn bộ những hoạt động đ?ều tra khác, thì vụ án có thể v?ệc đ?ều tra v?ên ép cung, nhục hình, dọa nạt …. (nếu có theo lờ? ông Chấn) sẽ không thể xảy ra.

Luật sư Nguyễn Đức Bền (phả?), ngườ? bào chữa cho ông Nguyễn Thanh Chấn

Tạ? sao ngay trong g?a? đoạn đ?ều tra hoặc tố? th?ểu là sau kh? có bản kết luận đ?ều tra thì luật sư bào chữa không vào Trạ? tạm g?am gặp ông Chấn làm v?ệc để “làm sáng tỏ những tình t?ết xác định ông Chấn vô tộ? và g?úp ông Chấn về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợ? ích hợp pháp cho ông Chấn” ?.

Nếu như ngay sau kh? có kết luận đ?ều tra, luật sư bào chữa chủ động gặp và yêu cầu ông Chấn v?ết bản tường trình nêu rõ đích danh đ?ều tra v?ên nào đã ép cung, đ?ều tra v?ên nào đã đánh hoặc dọa đánh, đ?ều tra v?ên nào đã đọc và bắt ông Chấn phả? v?ết bản tự thú và v?ết thư gử? về cho vợ ?

A? là ngườ? bắt ông Chấn hàng ngày phả? d?ễn tập thành thục trước về hành v? g?ết ngườ? cùng vớ? một ngườ? ở tù đóng va? cô Hoan vớ? mục đích để phục vụ cho công v?ệc thực ngh?ệm đ?ều tra …?

Trên cơ sở những chứng cứ đã thu thập được, luật sư bào chữa cần phả? có ngay văn bản để kh?ếu nạ?, phả? nêu rõ những đ?ểm mâu thuẫn theo nộ? dung tường trình của ông Chấn, đưa ra ý k?ến kh?ếu nạ? cụ thể, trích dẫn cụ thể qu? định của pháp luật, yêu cầu V?ện k?ểm sát, Tòa án phả? xem xét, g?ả? quyết, trả lờ?.

Nếu luật sư bào chữa làm được như vậy thì có lẽ ngay ở g?a? đoạn truy tố và xét xử sơ thẩm, cơ quan t?ến hành tố tụng và ngườ? t?ến hành tố tụng sẽ cẩn trọng hơn rất nh?ều.

Nếu ý k?ến k?ến kh?ếu nạ?, những căn cứ, lập luận của luật sư bào chữa có tính thuyết phục, thì có thể cơ quan v?ện k?ểm sát và tòa án sẽ xem xét, g?ả? quyết, trả lờ? theo đúng qu? định của pháp luật, cũng có thể cơ quan tòa án sẽ trả hồ sơ vụ án yêu cầu đ?ều tra lạ? để làm rõ những mẫu thuẫn mà luật sư đã kh?ếu nạ?.

Và có thể kh? đ?ều tra lạ? thì các tình t?ết và sự thật của vụ án sẽ được sáng tỏ ngay tạ? thờ? đ?ểm đó.

Qua vụ án này, một lần nữa khẳng định thêm tính chất, va? trò, chức năng, nghĩa vụ của luật sư là rất cần th?ết trong v?ệc “làm sáng tỏ những tình t?ết xác định ông bị can, bị cáo vô tộ? và g?úp bị can, bị cáo về mặt pháp lý nhằm bảo vệ quyền và lợ? ích hợp pháp cho họ”.

Đồng thờ?, kh? xác định đúng chức năng và nh?ệm vụ của mình thì luật sư cũng cần phả? phát huy hơn nữa, thực h?ện tốt hơn nữa nghĩa vụ và trách nh?ệm của mình, cùng vớ? cơ quan t?ến hành tố tụng xác định sự thật khách quan của vụ án.

Luật sư Dương M?nh K?ên (Đoàn luật sư tỉnh Bắc G?ang)