Vì sao Trung Quốc gây hấn với Việt Nam ở Biển Đông?

(ĐSPL) - Vì sao Trung Quốc lại bất chấp tất cả để hạ đặt giàn khoan Hải Dương-981 vào sâu trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông?

Trước đó, Việt Nam đã có thỏa thuận hợp tác với Trung Quốc và không công khai ủng hộ Philippines trong vụ Manila kiện Bắc Kinh lên tòa trọng tài quốc tế về cái gọi là “đường 9 đoạn”. Vậy thì, tại sao Trung Quốc lại “bắt nạt” Việt Nam một cách phô trương lộ liễu và hống hách, độc đoán như vậy?
“Bắt nạt” Việt Nam để “dọa” Philippines
Trong bài viết đăng trên Asia Times Online, chuyên gia về các vấn đề Đông Á và Nam Á Peter Lee lý giải rằng  có lẽ phía Trung Quốc nghĩ rằng việc tiến hành một vụ khiêu khích lớn ở bên trong vùng đặc quyền kinh tế đã được Việt Nam tuyên bố và bắt nạt một nước Việt Nam không có liên minh quốc phòng với một cường quốc khu vực (Nhật Bản) hoặc cường quốc thế giới (Mỹ)… giúp Trung Quốc đạt được tất cả những điều cần thiết. Thông qua hành động khiêu khích Việt Nam nói trên, bộ máy quân sự của Trung Quốc có được một cuộc diễn tập.
Việc khiêu khích Việt Nam chính là sự chuẩn bị cho một cuộc đối đầu với quốc gia mà Trung Quốc thực sự muốn uy hiếp và đó là Philippines.
Xem ra Philippines là một “đối thủ khó chơi”, vì nước này vốn có liên minh quân sự với Mỹ và chính sách đối ngoại đặt “tất cả các quả trứng” vào chiếc giỏ “bên miệng hố chiến tranh”, từ chối dàn xếp song phương với Bắc Kinh và tin tưởng Mỹ sẽ ngăn chặn hành động xâm lược của Trung Quốc.  
Vụ Philippines bắt giữ một tàu đánh cá Trung Quốc hôm 6/5 nhằm để cho Trung Quốc thấy viễn cảnh đáng ngại của việc đồng thời vướng vào hai cuộc tranh chấp trên biển – với triển vọng có sự tham gia của Mỹ.
Sẽ chẳng có gì ngạc nhiên, nếu giàn khoan Hải Dương-981 một ngày nào đó xuất hiện ở ngoài khơi Philippines trong tương lai gần.
Đánh đòn phủ đầu chính sách “xoay trục” của Mỹ
Trung Quốc đợi cho Tổng thống Obama rời Châu Á. Sau đó, Trung Quốc mới nối lại “công việc” khiêu khích ở quần đảo Senkaku/Điếu Ngư và uy hiếp Việt Nam.
Do Trung Quốc có truyền thống “tránh đối đầu”,  nên những hành động khiêu khích và sự leo thang công khai này dường như là điều khác thường.

Có lẽ, với việc Mỹ công khai cam kết về chính sách “xoay trục” và khuyến khích Nhật Bản thực hiện phòng vệ tập thể, Trung Quốc đã quyết định thách thức chính sách “xoay trục” sang Châu Á của Washington, trước khi chính sách này trở nên “sâu rễ, bền gốc”.
Và Trung Quốc đang làm điều đó bằng việc thể hiện - dưới dạng tương đối lỗ mãng - rằng chiến lược “xoay trục” không ngăn chặn được Trung Quốc và Bắc Kinh sẽ khiến cho các đồng minh của Washington ở Châu Á  phải trả giá về kinh tế.
Về việc tại sao Bắc Kinh lại quyết định làm dấy lên làn sóng lo ngại và căm ghét trên thế giới vào thời điểm hiện nay, có người cho rằng chỉ đơn giản là vì Trung Quốc muốn thúc đẩy sự ra đời của một trật tự Châu Á mới và tước bỏ vai trò thống trị của Mỹ.
Tuy nhiên, có một sự diễn giải khác mang tính thuyết phục hơn nhiều. Trung Quốc coi một thập kỷ sắp tới là quãng thời gian khó khăn và đầy đe dọa, với những chính quyền chống Trung Quốc nắm quyền ở nhiều thủ đô Châu Á, cùng với một nhiệm kỳ tổng thống có thể của bà Hillary Clinton. Cách tốt nhất là sớm chọc thủng cái ung nhọt “xoay trục”, trước khi hoạt động tăng cường quân sự được hoàn tất và trong khi vị Tổng thống Barack Obama “không muốn đối đầu với Trung Quốc” đang nắm quyền.
Thập kỷ “quyền lực mềm” của Trung Quốc xem ra đã kết thúc và các mối quan hệ của Trung Quốc với các nước láng giềng trên biển sẽ ngày càng phụ thuộc vào sự chi phối của “quyền lực cứng”.
Trung Quốc đã quyết định “ra đòn mạnh mẽ” và chấp nhận những cái giá phải trả về ngoại giao, kinh tế-xã hội.  Trung Quốc đang “đánh bạc” với ý nghĩ rằng họ có thể vượt qua sự thù địch của các quốc gia tham gia “xoay trục”. Đó là một “canh bạc” nguy hiểm và đầy rủi ro.