Trình Quốc hội 2 dự luật để hiện thực hóa mô hình chính quyền địa phương hai cấp

Sáng 7/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày Tờ trình dự án Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi).

Dự thảo Luật có 7 chương, 54 điều, cơ bản kế thừa nguyên tắc tổ chức và nguyên tắc phân định thẩm quyền của luật hiện hành; sửa đổi, bổ sung các quy định để thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp.

Cấp tỉnh và cấp xã đều có HĐND, UBND

Bộ trưởng Bộ Nội vụ cho biết, có 4 nhóm vấn đề chính được tập trung sửa đổi trong dự thảo luật lần này.

Một là, sửa đổi các quy định liên quan đến việc phân định đơn vị hành chính và tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp, gồm cấp tỉnh (tỉnh, thành phố) và cấp xã (xã, phường và đặc khu). Đơn vị hành chính kinh tế - đặc biệt giữ như quy định hiện hành do Quốc hội quyết định thành lập.

Chính quyền địa phương cấp tỉnh và cấp xã đều tổ chức HĐND và UBND để bảo đảm bộ máy chính quyền thống nhất, hoạt động thông suốt từ Trung ương đến cấp xã.

Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà trình bày tờ trình (Ảnh: Media Quốc hội).

Nhóm vấn đề thứ 2 là sửa đổi các quy định về đẩy mạnh phân quyền, phân cấp, ủy quyền và nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã.

Theo đó, chính quyền địa phương cấp tỉnh ngoài các nhiệm vụ, quyền hạn như hiện hành, dự thảo luật bổ sung một số quy định nhằm đẩy mạnh phân quyền từ Trung ương cho chính quyền địa phương cấp tỉnh, nhất là trong việc ban hành các cơ chế, chính sách, các lĩnh vực quy hoạch, tài chính, ngân sách, đầu tư… của địa phương.

Chính quyền địa phương cấp xã thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp huyện và cấp xã hiện nay; được ban hành văn bản quy phạm pháp luật để quyết định các vấn đề thuộc thẩm quyền và phạm vi, nhiệm vụ quản lý của chính quyền địa phương cấp xã (mới).

Dự thảo Luật sửa đổi cũng quy định chính quyền địa phương cấp tỉnh có trách nhiệm đẩy mạnh phân cấp, ủy quyền cho chính quyền địa phương cấp xã.

Nhóm vấn đề thứ 3 là sửa đổi, bổ sung các quy định về tổ chức chính quyền địa phương. Cụ thể, chính quyền địa phương cấp tỉnh cơ bản giữ như hiện hành, chỉ tăng số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh phù hợp với việc sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh.

Với chính quyền địa phương cấp xã, theo dự thảo luật, UBND cấp xã được tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác hoặc bố trí các chức danh công chức chuyên môn để tham mưu, giúp quản lý ngành, lĩnh vực trên địa bàn phù hợp với quy mô của đơn vị hành chính cấp xã (mới).

Nhóm vấn đề thứ 4, theo Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà, là về hiệu lực thi hành và giải quyết các vấn đề phát sinh liên quan đến việc chuyển đổi mô hình chính quyền địa phương từ 3 cấp sang 2 cấp.

Trong đó có quy định Luật có hiệu lực thi hành từ 1/7/2025; Quy định chuyển tiếp về tổ chức chính quyền địa phương tại phường ở Hà Nội, Tp.HCM, Đà Nẵng trong nhiệm kỳ 2021-2026 và sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ các luật, nghị quyết của Quốc hội có liên quan đến tổ chức chính quyền đô thị.

Dự thảo cũng quy định nội dung để giải quyết các vấn đề phát sinh, nội dung chuyển tiếp nhằm bảo đảm hoạt động liên tục, bình thường của các cơ quan, tổ chức, đơn vị mới khi chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền địa phương 3 cấp sang 2 cấp theo quy định tại Luật này.

Cần cơ chế phân công, ủy quyền linh hoạt hơn cho UBND cấp xã

Thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành việc sửa đổi cơ bản, toàn diện Luật Tổ chức chính quyền địa phương hiện hành.

Theo ông Tùng, trong quá trình thẩm tra, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, quy định cụ thể hơn về các trường hợp UBND, Chủ tịch UBND cấp tỉnh trực tiếp chỉ đạo, điều hành việc giải quyết những vấn đề thuộc nhiệm vụ, quyền hạn của UBND, Chủ tịch UBND cấp xã.

Việc này để tăng cường trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp tỉnh trong việc bảo đảm thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp xã.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng (Ảnh: Media Quốc hội).

Theo cơ quan thẩm tra, cần có cơ chế phân công, ủy quyền linh hoạt hơn để UBND cấp xã có thể giao cho cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác, thậm chí là cả công chức thuộc UBND cấp mình thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với yêu cầu, điều kiện thực tế của địa phương, nhất là đối với các đơn vị hành chính cấp xã sau sắp xếp có diện tích tự nhiên và quy mô dân số lớn để bảo đảm kịp thời giải quyết các hồ sơ, công việc của người dân, doanh nghiệp trên địa bàn.

Nội dung nữa, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cho rằng, dự thảo luật cần quy định cụ thể về nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND, để thể hiện rõ nét hơn chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, bảo đảm phân định một cách hợp lý nhiệm vụ, quyền hạn của chính quyền địa phương cấp tỉnh, cấp xã.

Cùng với đó, tiếp tục cân nhắc, chỉnh lý một số quy định về tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương như: số lượng và lĩnh vực phụ trách của các Ban của HĐND cấp xã; số lượng đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã; việc tổ chức các cơ quan chuyên môn, tổ chức hành chính khác thuộc UBND cấp xã…

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cần tiếp tục rà soát quy định chuyển tiếp của dự thảo luật và các quy định khác có liên quan để bao quát hết các trường hợp cần chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, công việc của chính quyền cấp huyện khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, không tổ chức cấp huyện, tránh bỏ sót, trùng lặp nhiệm vụ, quyền hạn làm ảnh hưởng đến tính liên tục, thông suốt trong hoạt động của chính quyền địa phương.

Dự thảo Luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi) sẽ được Quốc hội thảo luận ở tổ chiều nay (7/5), sau đó thảo luận tại hội trường sáng 14/5 và được Quốc hội xem xét thông qua vào chiều 24/6, trong đợt 2 của kỳ họp thứ 9.