Thương mại Việt - Trung ngưng trệ ảnh hưởng thế nào tới GDP?

(ĐSPL)- “Trong trường hợp xấu nhất, thương mại Việt - Trung bị đóng băng hoàn toàn và chúng ta chưa tìm được thị trường thay thế thì GDP thiệt hại khoảng 10\%” - Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, ông Nguyễn Bích Lâm cho biết.

Báo cáo thường niên Kinh tế Việt Nam năm 2014 đã đưa ra dự báo tăng trưởng GDP năm 2014 từ 4,15\% - 4,88\% (năm ngoái là 5,42\%) do mối quan hệ thương mại với Trung Quốc có thể xấu đi. Trong 4 tháng đầu năm, Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc 4,98 tỷ USD, tương đương 10,7\% tổng kim ngạch xuất khẩu và nhập khẩu 12,45 tỉ USD, tương đương 28\% tổng kim ngạch nhập khẩu. Theo đó, Trung Quốc trở thành đối tác thương mại lớn thứ 4 của Việt Nam sau Mỹ, EU và Nhật Bản.

Như vậy, mặc dù xuất khẩu của Việt Nam không bị ảnh hưởng nhiều trong trường hợp xấu nhất xảy ra là hoạt động thương mại Việt - Trung bị ngưng trệ do Trung Quốc không phải là thị trường xuất khẩu lớn của nước ta, nhưng nhập khẩu sẽ bị ảnh hưởng lớn do đầu vào của nền kinh tế (nguyên liệu, nhiên liệu, phụ liệu) nhập khẩu từ Trung Quốc lớn.

“Trường hợp quan hệ thương mại với Trung Quốc bị gián đoạn thì chắc chắn nền kinh tế bị ảnh hưởng. Theo tính toán của tôi, trong trường hợp này, GDP sẽ bị mất khoảng 10\%. Tính ra, năm 2012 có thể mất trên 15 tỷ USD, năm 2013 mất khoảng 17 tỷ USD và năm 2014 mất khoảng 18 tỷ USD”, ông Lâm tính toán.

“Tuy nhiên chúng ta không chịu “bó tay” mà Chính phủ đang tích cực tìm kiếm thị trường mới để bớt phụ thuộc vào Trung Quốc. Hiện Chính phủ đã và đang đàm phán với Ấn Độ để tìm nguồn nguyên vật liệu cho lĩnh vực dệt may. Hàng nông sản xuất khẩu cũng đang tìm thị trường mới và có nhiều tín hiệu tích cực, như mặt hàng vải đã được xuất khẩu sang nhiều nước khác, đặc biệt là Hàn Quốc thay vì chỉ đem lên biên giới phía Bắc để xuất khẩu”, ông Lâm chia sẻ với báo chí tại cuộc họp báo công bố tình hình kinh tế - xã hội 6 tháng đầu năm được tổ chức vào sáng nay (27/6).

Cũng theo người đứng đầu ngành thống kê, thậm chí không ít doanh nghiệp còn cho rằng, tình hình căng thẳng ở Biển Đông là cơ hội để nền kinh tế cũng như bản thân từng doanh nghiệp tái cơ cấu đầu tư, cơ cấu sản xuất, nâng cao chất lượng, hạ giá thành sản phẩm để xuất khẩu sản phẩm sang các thị trường khó tính thay vì bán rẻ cho người láng giềng.

Bà Lê Thị Minh Thủy - Vụ trưởng Vụ Thống kê thương mại và dịch vụ cho biết Việt Nam đang nhập khẩu trên 90\% tư liệu sản xuất từ Trung Quốc (gồm máy móc, thiết bị, nguyên vật liệu, phụ liệu... ), do đó khó có thể hạn chế nhập khẩu hàng hóa từ nước láng giềng phương Bắc ngay trong thời gian ngắn.

"Từ tháng 5 trở lại đây, thương mại giữa Việt Nam với Trung Quốc giảm nhẹ. Trong đó, xuất khẩu giảm nhưng phần nhập khẩu giảm không đáng kể. Tôi nghĩ rằng ảnh hưởng của sự kiện Biển Đông tới thương mại hai nước sẽ thể hiện rõ nét hơn trong thời gian tới", bà Thủy thông tin. Ba năm gần đây, Việt Nam nhập khẩu 70\% linh kiện từ Trung Quốc, nhưng không xuất khẩu sản phẩm hoàn thiện trở lại thị trường này mà chủ yếu là lắp ráp rồi xuất đi các nước khác, còn mặt hàng xuất khẩu chính vẫn là nông sản và khoáng sản.

Tại một hội thảo mới đây, ông Đặng Xuân Quang - Cục Phó Cục Đầu tư cũng chia sẻ Bộ Kế hoạch & Đầu tư đã nghiên cứu kỹ về tác động phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc. Theo ông, Trung Quốc hiện đầu tư vào Việt Nam 4 tỷ USD, song tính thêm cả các vùng lãnh thổ như Macau, Hong Kong, Đài Loan, con số sẽ lên khoảng 48 tỷ USD.

"Chúng ta không nên quá hốt hoảng vì đây không phải là đồng nhất. Đài Loan là Đài Loan, Hong Kong là Hong Kong. Mỗi một lãnh thổ có những lợi ích riêng", ông Quang nói. Tuy nhiên, trong trường hợp mối quan hệ hai nước căng thẳng, các nhà đầu tư phải chuyển sang dùng nguyên liệu của nước thứ ba làm chi phí tăng lên, lãnh đạo Cục Đầu tư nước ngoài cũng đồng tình với ý kiến nên có những ưu đãi để chia sẻ với nhà đầu tư, bù đắp cho phần lợi nhuận giảm nếu giá thành tăng.

Chia sẻ quan điểm về vấn đề này, Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính (VAFI) cho rằng trong trường hợp “đóng cửa biên giới”, nguyên phụ liệu của ngành dệt may và da giày từ Trung Quốc vẫn có thể vào Việt Nam thông qua nước thứ ba.

Bên cạnh đó, theo VAFI, để có nguồn nguyên phụ liệu ổn định và độc lập hơn, doanh nghiệp trong 2 ngành này sẽ nhập hàng thay thế từ nước khác có thể giá nhập khẩu cao hơn so với nguồn hàng từ Trung Quốc 5-10\%, nhưng chất lượng chắc chắn cao hơn, tăng được khả năng cạnh tranh nhờ chất lượng của hàng xuất khẩu.

Tổng thư ký VAFI, ông Nguyễn Hoàng Hải nhận định: “Nếu như giá bán sản phẩm da giày và dệt may của Việt Nam đồng loạt tăng lên khoảng 10\% do giá mua nguyên liệu, phụ kiện tăng lên thì nhà nhập khẩu vẫn dễ dàng chấp nhận vì họ không có lựa chọn nào khác tối ưu hơn”.

Kim ngạch xuất khẩu của Trung Quốc vào Việt Nam ngày một gia tăng (năm 2013 là 37 tỷ USD, không kể hàng tiểu ngạch) và hiện Việt Nam không chỉ trở thành bạn hàng lớn nhất, mà còn dễ tính nhất của Trung Quốc trong khối ASEAN. Nhờ xuất khẩu hàng hóa vào Việt Nam hàng chục tỷ USD mỗi năm đã góp phần giải quyết công ăn việc làm cho hàng chục triệu Trung Quốc tại các tỉnh nghèo giáp biên giới với Việt Nam.

“Với những lợi ích hết sức thiết thực, chắc chắn Trung Quốc không muốn đóng băng hoạt động thương mại với Việt Nam, kịch bản xấu nhất khó xảy ra, vì chẳng ai dại gì mà đem đập nồi cơm của mình”, ông Hải nói thêm.