Thói quen khi vừa tỉnh giấc có thể gây đột quỵ cần tránh

Vì sao đột quỵ thường xảy ra vào sáng sớm?

Tạp chí Tri Thức dẫn nguồn Viện Y tế Quốc gia Mỹ (NIH) cho biết, đột quỵ thường dễ xảy ra vào sáng sớm một phần là do huyết áp tăng vào thời điểm này. Khi thức dậy vào buổi sáng, bạn sẽ chuyển từ tư thế tĩnh sang động, làm thay đổi nồng độ các hormone.

Các hormone này làm tăng nhịp tim và tăng huyết áp, đồng thời làm tăng trương lực của động mạch. Thông thường, huyết áp của cơ thể xuống mức thấp nhất vào lúc khoảng 3h sáng, sau đó tăng dần lên và tăng nhanh lúc thức dậy vào buổi sáng.

Lúc này, cơ thể tiết ra adrenaline và các hormone gây căng thẳng khác, làm tăng áp lực máu và nhu cầu cung cấp oxy.

Theo Health Shots, nồng độ PAI-1, hay chất ức chế hoạt hóa Plasminogen-1, loại protein ngăn ngừa cục máu đông tan rã, thường cao ngay sau khi thức dậy. Điều này có nghĩa là máu thường đặc hơn vào buổi sáng.

Đặc biệt, sau một đêm, cơ thể mất đi một lượng nước tương đối lớn, khiến máu cô đặc hơn, tim phải làm việc vất vả để bơm và đẩy máu đi, làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông, đột quỵ.

Ngoài ra, rối loạn hô hấp khi ngủ như chứng ngưng thở khi ngủ cũng làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt là tình trạng "đột quỵ khi tỉnh giấc" được phát hiện khi vừa thức dậy. Việc chuyển đổi từ chế độ nghỉ ngơi sang hoạt động hàng ngày có thể gây căng thẳng cho cơ thể, đặc biệt là những người mắc bệnh mạch máu tiềm ẩn.

Thói quen gây đột quỵ khi vừa tỉnh giấc cần tránh

Theo Medical News Today, đây có lẽ là thói quen mà rất nhiều người thường hay làm ngay sau khi tỉnh giấc, đặc biệt là ở những người hay dậy muộn. Tuy nhiên, trên thực tế, đây lại là thói quen không tốt cho sức khỏe, đặc biệt có nguy cơ gây đột quỵ cao.

Điều này là do khi bạn nằm xuống, huyết áp ổn định. Thông thường, huyết áp thường sẽ tăng dần trong vài giờ trước khi thức dậy. Nhưng việc bật dậy ngay khi vừa tỉnh giấc sẽ khiến cho huyết áp tăng đột ngột, từ đó gây sức ép lên các thành mạch máu và hình thành các cục máu đông gây tắc lòng mạch.

Việc đột ngột thay đổi tư thế ở những người có sẵn bệnh lý mạn tính sẽ càng nguy hiểm và dễ dẫn tới đột quỵ.

Bên cạnh đó, việc ngồi bật dậy hoặc thay đổi tư thế đột ngột sau khi thức dậy cũng có thể khiến huyết áp giảm đột ngột. Sự sụt giảm huyết áp đột ngột này được gọi là hạ huyết áp tư thế đứng. Tình trạng này khiến máu lưu thông không đủ lên não, gây chóng mặt, hoa mắt, nhìn mờ hoặc thậm chí ngất xỉu, té ngã, đột quỵ.

Để tránh tình trạng này xảy ra, thay vì đột ngột đứng dậy, bạn nên dành khoảng 3-5 phút nằm trên giường sau khi tỉnh giấc. Thực hiện các động tác co duỗi chân tay, vươn vai nhẹ nhàng để cơ thể chuyển dần từ trạng thái nghỉ ngơi sang trạng thái hoạt động.

Ngoài ra, thói quen nhấn nút báo lại có thể làm giấc ngủ bị gián đoạn, khiến chất lượng nghỉ ngơi kém hơn so với một giấc ngủ liền mạch. Do đó, bạn nên tập thói quen rời giường sau tiếng chuông báo thức đầu tiên. Để dễ chịu hơn, có thể chọn loại báo thức đánh thức từ từ hoặc bằng giai điệu nhẹ nhàng thay vì âm thanh chói tai dễ gây giật mình.

Cách nhận biết các dấu hiệu đột quỵ qua FAST

Tiền Phong dẫn lời TS.BS. Hà Mai Hương chỉ ra những dấu hiệu đột quỵ qua FAST như sau:

FACE: Mặt có cảm giác tê cứng, khi cười một bên mặt bị lệch, cười méo miệng, rối loạn thị lực.

ARM: Tay và chân tê mỏi hoặc không nâng được tay, chân một bên.

SPEECH: Nói bị líu lưỡi, không rõ chữ, không diễn đạt được.

TIME: Bạn cần gọi cấp cứu đến cơ sở y tế có khả năng cấp cứu, điều trị đột quỵ não càng nhanh càng tốt.

 Khi quan sát thấy ai đó có ít nhất 1 trong 3 biểu hiện trên (lệch mặt, yếu tay chân, nói khó) hãy nghĩ đến bệnh lý đột quỵ não và lập tức gọi cấp cứu ngay không trì hoãn. Khung giờ vàng để có kết quả điều trị tốt nhất là 6 giờ đầu tiên tính từ lúc đột quỵ.

Nhiều người trẻ đột quỵ do bị tăng huyết áp

Để phòng ngừa bệnh lý đột quỵ ở người trẻ cũng như tăng huyết áp thì cần phải thay đổi thói quen, lối sống. Bởi một trong những nguyên nhân gây đột quỵ ở người trẻ là do tăng huyết áp xuất phát từ lối sống thiếu khoa học.

Duy trì cân nặng hợp lý là yếu tố quan trọng để ngừa căn bệnh tăng huyết áp ở người trẻ. Với những người thừa cân, béo phì cần giảm cân, những người có cân nặng bình thường thì nên cố gắng duy trì hợp lý (chỉ số BMI nên ở mức 18,5 -22,9).

Có chế độ ăn uống khoa học, lành mạnh và cân bằng. Một số thực phẩm có thể giúp kiểm soát huyết áp như rau củ quả, trái cây. Đồng thời hạn chế đồ ăn nhiều chất béo chuyển hóa, chất béo bão hòa, thịt đỏ… Cắt giảm muối trong khẩu phần ăn hằng ngày bằng việc hạn chế các loại thực phẩm chế biến sẵn, đóng gói. Nói ‘không’ hoặc hạn chế đến mức tối đa với rượu bia, thuốc lá…

Duy trì tập luyện thể dục, thể thao đều đặn để kiểm soát huyết áp là lối sống tích cực của bất cứ ai, đặc biệt tốt khi bạn hình thành được thói quen này khi còn trẻ. Mỗi ngày nên duy trì khoảng 30-60 phút tập luyện với cường độ vừa phải, một số bộ môn được khuyến khích như đi bộ, đi xe đạp…

Một trong những nguyên nhân gây tăng huyết áp chính là stress từ những căng thẳng trong cuộc sống hàng ngày và trong công việc. Chính vì vậy, bạn cần có thời gian nghỉ ngơi, thư giãn hợp lý và rèn luyện sự cân bằng trong cảm xúc của chính mình.

Theo ước tính, khoảng 90% bệnh nhân mắc huyết áp cao nhưng không có triệu chứng. Do vậy, việc tự đo huyết áp nên trở thành một thói quen tốt cho sức khỏe, ngay cả khi bạn là một người trẻ. Bởi chỉ có thông qua đo huyết áp, mới có thể giúp bạn nhận biết các dấu hiệu bất thường của huyết áp. Theo khuyến cáo của bác sĩ tim mạch, trong trường hợp huyết áp <120/80 mmHg, bạn vẫn nên kiểm tra huyết áp 2 lần một năm từ khi 20 tuổi. Trong trường hợp huyết áp cao hơn, bạn nên tự đo huyết áp hàng ngày, tốt nhất là vào một giờ cố định.