Qatar bị cô lập, ảnh hưởng lớn đến tham vọng của Trung Quốc

Cuộc khủng hoảng ngoại giao giữa các nước vùng Vịnh có thể làm “Con đường tơ lụa thế kỷ 21” của Trung Quốc bị ảnh hưởng, SCMP đưa tin.

Cùng đưa ra quyết định cô lập Qatar trong ngày 5/6 là sáu quốc gia gồm Các Tiểu vương quốc Ảrập Thống nhất (UAE), Ảrập Xêút, Bahrain, Ai Cập, Libya và Yemen, theo VietNamNet.

Lên tiếng đầu tiên về việc phá vỡ mối quan hệ với Qatar là Bahrain. Trong thông báo chính thức, Manama giải thích họ làm như vậy là bởi Doha tiếp nối chính sách làm cho "tình hình an ninh và ổn định ở Vương quốc Bahrain bị chao đảo, đồng thời can thiệp vào công việc nội bộ của Bahrain trong bối cảnh tiếp tục leo thang căng thẳng và khiêu khích truyền thông, hỗ trợ cho hoạt động khủng bố".

Theo hãng tin SPA của Ảrập Xêút, vương quốc này đã đóng cửa biên giới với Qatar, viện dẫn để bảo vệ lợi ích dân tộc khỏi "chủ nghĩa khủng bố và cực đoan. Phía UAE cáo buộc Qatar "ủng hộ, tài trợ và khuyến khích chủ nghĩa khủng bố, cực đoan", gây ảnh hưởng nghiêm trọng tới tình hình khu vực.

Bahrain viện lý do Doha "làm mất an ninh và ổn định" của nước mình để cắt đứt quan hệ ngoại giao.

Ai Cập tuyên bố chính sách của Qatar "gây nguy hiểm cho an ninh quốc gia, tạo xung đột và chia rẽ nội bộ vùng Ảrập". Libya cũng tuyên bố cắt quan hệ với Qatar. Và Yemen trở thành nước thứ 6 trong danh sách "từ mặt" Doha.

Kế hoạch lớn Trung Quốc bị ảnh hưởng

Hầu hết quốc gia liên quan đến vụ khủng hoảng ngoại giao đang xảy ra ở Trung Đông có liên quan đến sáng kiến "Vành đai và Con đường" đầy tham vọng mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khởi xướng vào năm 2013, đi qua 65 nước và trải dài trên ba lục địa Á, Âu, Phi, Trí Thức Trẻ đưa tin.

Bán đảo Ả Rập là nguồn cung dầu khí hàng đầu cho Trung Quốc - nhà nhập khẩu lớn nhất thế giới. Giá dầu thế giới đã tăng trong phiên giao dịch sáng mùng 5.

Tờ Bưu điện Hoa Nam Buổi sáng (SCMP) dẫn lời ông Pang Zhongying, nhà nghiên cứu cấp cao tại Đại học hải dương Trung Quốc, cho biết rạn nứt giữa các nước Trung Đông sẽ khiến Bắc Kinh khó kiểm soát các mối quan hệ trong khu vực.

"Trung Quốc có lợi ích kinh tế khổng lồ ở Trung Đông," ông nói. "Với Vành đai và Con đường, cùng các sáng kiến khác, mà Bắc Kinh đang tiến hành để mở rộng ảnh hưởng địa chính trị trong khu vực, Trung Quốc có thể cần phải cân nhắc điều chỉnh phương châm ngoại giao 'không can thiệp'."

Zhu Bin, nhà phân tích của Southwest Securities (Mỹ), nói: "Các nước cắt đứt quan hệ ngoại giao với Qatar đánh dấu sự khởi đầu một vòng hỗn loạn mới, thậm chí là xung đột và chiến tranh ở Trung Đông."

Thương mại giữa Trung Quốc và Trung Đông

Saudi là đối tác thương mại hàng đầu của Trung Quốc ở khu vực này, và Bắc Kinh hiện là khách hàng dầu mỏ lớn nhất của Riyadh.

Năm 2015, kim ngạch xuất khẩu của Saudi sang Trung Quốc đạt 5.61 tỉ USD, nhập khẩu 23.97 tỉ USD. Năm 2016, quy mô thương mại hai chiều đạt 42 tỉ USD.

Qatar xuất khẩu hàng hóa trị giá 5.24 tỉ USD sang Trung Quốc năm 2015, và nhập khẩu 3.7 tỉ USD.

Nhưng đối với phần lớn quốc gia dính líu vào cuộc khủng hoảng ngoại giao mới nhất ở Trung Đông, Trung Quốc là nguồn nhập khẩu quan trọng hơn là một đối tác xuất khẩu.

Những dự án lớn của Trung Quốc tại Trung Đông

Trung Đông được xem là đối tác trọng yếu trong Con đường tơ lụa thế kỷ 21, nhờ vào vị trí chiến lược nằm giữa châu Á và châu Âu. Nơi này cũng nắm giữ nguồn năng lượng phong phú, với nhiều dự béo bở về xây dựng cơ sở hạ tầng trên khắp khu vực đã lọt vào tay các nhà thầu Trung Quốc.

Vào tháng 5/2015, Ngân hàng Công thương Trung Quốc (ICBC) trở thành nhà băng Trung Quốc đầu tiên đặt cơ sở ở Saudi Arabia khi mở chi nhánh tại Riyadh. Trước đó 1 tháng, Bắc Kinh đã lập trung tâm thanh toán bù trừ đồng nhân dân tệ ở Qatar - cơ sở đầu tiên tại Trung Đông.

Trước đó cùng năm, Bắc Kinh và Riyadh ký một bản ghi nhớ về hợp tác đầu tư trị giá 65 tỉ USD, bao gồm các nỗ lực chung trong ngành năng lượng và tài chính. Trung Quốc còn ký một thỏa thuận hợp tác với Saudi để sản xuất máy bay không người lái CH-4.

Năm 2016, công ty Cosco Shipping Ports của Trung Quốc rót 400 triệu USD xây dựng cảng container ở Abu Dhabi, thủ đô UAE.

Bán đảo Ả Rập và sáng kiến Con đường tơ lụa

Theo SCMP, các nước Ả Rập tỏ ra cởi mở với kế hoạch lớn của Trung Quốc. Hồi tháng trước, Bộ trưởng năng lượng Saudi, Khalid Al-Falih khen ngợi sáng kiến này. Ông nói "tiềm năng mà sáng kiến độc đáo này đem lại là rộng lớn và hứa hẹn".

UAE cũng quan tâm đến lợi ích có được từ Con đường - theo lời Thống đốc Trung tâm tài chính quốc tế Dubai (DIFC), ông Essa Kazim.

Hồi năm 2016, Qatar đã trở thành đối tác chủ chốt để Bắc Kinh phát triển kế hoạch. Doha cam kết sẽ đóng vai trò tích cực.

Vai trò của Trung Quốc

Trung Quốc "có truyền thống" đứng ngoài các vấn đề chính trị của Trung Đông, không chọn phe và duy trì quan hệ tốt với tất cả đối tác. Nhưng chính sách này đang dần thay đổi bởi các liên hệ trong khu vực được tăng cường.

Tháng 4/2015, một tàu tuần dương Trung Quốc đã tham gia sơ tán 225 người nước ngoài khỏi Yemen, đánh dấu lần đầu tiên quân đội Trung Quốc can thiệp sự vụ ở "vùng nguy hiểm" thuộc Trung Đông.

Đến năm ngoái, Bắc Kinh bổ nhiệm đặc phái viên đầu tiên phụ trách vấn đề Syria. Đây được đánh giá là động thái đáng kể để Trung Quốc hiện diện nhiều hơn trong môi trường ngoại giao Trung Đông.

Trong báo cáo chính sách về Ả Rập đầu tiên được Trung Quốc công bố đầu năm 2016, dù vẫn còn mơ hồ, Bắc Kinh đã nhấn mạnh cam kết với hòa bình và ổn định khu vực.

(Tổng hợp)