Mâm cỗ cúng tất niên Tết Ất Tỵ 2025 gồm những gì?

Mâm cỗ cúng tất niên là nét đẹp trong văn hóa của người Việt. Hàng năm, vào ngày cuối cùng của tháng Chạp cũng là ngày chuẩn bị bước sang năm mới, gia đình nào cũng tạm gác lại những lo toan, bận bịu, cùng nhau vào bếp chuẩn bị mâm cỗ cúng tất niên để dâng lên thần linh, gia tiên. Đây cũng là dịp con cháu đi xa trở về sum họp bên ông bà, cha mẹ và những người thân yêu.

Tùy vào văn hóa của từng vùng miền mà mâm cỗ cúng tất niên sẽ được chuẩn bị theo nhiều cách khác nhau. Tuy nhiên, dù là miền nào đi chăng nữa thì trong mâm cỗ cúng vẫn có đầy đủ các món cơm, canh và bánh chưng hoặc bánh tét.

Thực đơn mâm cỗ cúng Tất niên bao gồm những món ăn gì?

Về cơ bản, tại gia đình vào ngày 30 Tết cần chuẩn bị hai mâm, một mâm cúng tất niên và sau đó là ăn tối, còn một mâm khác chuẩn bị cho cúng giao thừa. Người đàn ông lớn tuổi nhất trong nhà thắp hương và đọc văn khấn, rồi các thành viên khác làm lễ vái.

Nội dung chính là mời thần linh, gia tiên về ăn Tết cùng gia đình. Để cho giản tiện, nhiều gia đình gộp chung lễ cúng tất niên với lễ cúng giao thừa.

Thực đơn mâm cỗ cúng Tất niên bao gồm những món ăn gì?

Bữa cơm ngày cuối năm được làm thịnh soạn hơn ngày thường. Tùy từng vùng miền mà có những đặc trưng riêng, như miền Bắc hay có canh móng giò hầm măng, miến lòng gà, xôi, bánh chưng, nem, giò lụa, giò xào...; miền Trung hay có bánh chưng, bánh tét, giò lụa, gà bóp rau răm, thịt heo luộc, giá chua...; miền Nam hay có bánh tét, canh măng, thịt kho tàu, gỏi tôm thịt, nem, chả giò...

Mỗi gia đình bày trí mâm lễ cúng một khác, tuy vậy cỗ cúng (mặn hay chay) nên đặt ở dưới cái bàn con bên dưới. Trên bàn thờ chính chỉ để hoa tươi, quả tươi, một ít tiền vàng mã mang tính tượng trưng. Cũng có thể đặt bánh chưng, xôi, chè trên bàn thờ chính. Không nên cắm "cành vàng lá ngọc" (hàng mã) lên bàn thờ vì có chứa nhiều trường khí âm bất lợi.

Mâm ngũ quả dành cúng gia tiên nên chọn các loại hoa quả thông dụng, ăn được, đẹp mắt và phải là hoa quả vừa đủ chín có thể ăn được. Hoa quả xanh, hoa quả giả (bằng nhựa) không được dùng cúng gia tiên. Đĩa/mâm ngũ quả không đặt trước chính giữa bát hương vì chắn mất trục khí chính, mà nên để ở hai bên.

Hoa bày trên bàn thờ cũng vậy, cần phải hoa tươi chứ không dùng hoa giả, hoa nhựa. Nhiều người hay lấy câu "miễn thành tâm là được" để ngụy biện, khi thực hiện lại chạy theo hình thức, khoe mẽ với người ngoài mà không chú trọng đến chất lượng của hoa quả để thờ cúng.

Cúng tất niên là nét đẹp văn hóa cần được lưu giữ và phát huy.

Lưu ý

Gần đây nhiều người hay gán ghép phong thủy cho mọi lĩnh vực, từ hoa thờ đến mâm ngũ quả, rồi suy luận không căn cứ. Chẳng hạn quả lựu nhiều hạt, tượng trưng cho sự đầy đủ, phát triển; bưởi, dưa hấu căng tròn, tượng trưng cho sự đầy đủ, may mắn hoặc như cam, nghĩa gốc là ngọt (đồng cam cộng khổ, chia sẻ ngọt bùi) lại bị suy diễn thành cam chịu.

Thậm chí một số người còn sa đà vào tâm linh không cần thiết như đếm nải chuối có quả lẻ mới mua, đếm phật thủ có lẻ nhánh mới được, tổng số quả trên mâm phải hợp mệnh chủ nhà... Đây là những suy luận về mặt ý nghĩa và khiên cưỡng. Nhiều khi suy luận quá đà thì sẽ không còn hoa quả nào để bày trí.

Cúng tất niên là nét đẹp văn hóa cần được lưu giữ và phát huy. Đây không chỉ là tấm lòng của cháu con dâng lên thần linh, ông bà tổ tiên mà còn thể hiện truyền thống "uống nước nhớ nguồn" tốt đẹp của dân tộc Việt Nam từ bao đời.