Lý giải nguyên nhân Israel cung cấp vũ khí cho Azerbaijan dù là "bạn tốt" của Armenia

Jerusalem có mối quan hệ tốt với Armenia nhưng vẫn sẽ tiếp tục cung cấp vũ khí cho đối thủ Azerbaijan.

Asia Times đưa tin Israel, mặc dù có mối quan hệ tốt với người dân Armenia, nhưng cam kết duy trì sự hỗ trợ quan trọng cho đồng minh Azerbaijan của mình trong cuộc chiến tranh giành Nagorno Karabakh. “Azerbaijan sẽ không thể tiếp tục hoạt động với cường độ này nếu không có sự hỗ trợ của chúng tôi”, một nguồn tin cấp cao của bộ Quốc phòng Israel chia sẻ. Bộ cũng tuyên bố chịu trách nhiệm về tất cả các giao dịch bán vũ khí chính thức của Israel.

Theo Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, Israel đã cung cấp gần 2/3 (61%) tổng số vũ khí nhập khẩu cho Baku trong năm qua, điều này có ảnh hưởng đáng kể đến cách thức đấu tranh của các hành động thù địch hiện nay.

Một trong những hệ thống quan trọng nhất mà Israel đã cung cấp cho Azeris là IAI Harop. Đây là một loại đạn dược, được gọi theo cách nói phổ biến là "máy bay không người lái tự sát", vì nó tự hủy khi bắn trúng mục tiêu. Nó là một vũ khí tinh vi, có thể dễ dàng vượt qua bất kỳ hệ thống nào mà người Armenia sở hữu và cho phép quân đội Azerbaijan tấn công mục tiêu theo ý muốn.

“Nhà nước Israel có quan hệ lâu đời với Azerbaijan,” Tổng thống Reuven Rivlin nói. Tuy nhiên, ông khẳng định rằng “sự hợp tác giữa hai nước không nhằm chống lại bất kỳ bên nào”. Mặc dù Israel có thể không muốn cuộc chiến này tiếp tục, nhưng công nghệ quân sự mà nước này cung cấp đã đóng vai trò then chốt.

Hơn nữa, sự gia tăng của các hành động thù địch đã không làm chậm việc bán vũ khí của Israel cho Baku. Ngược lại, các báo cáo đã đánh dấu một cuộc không vận đáng kể vũ khí và vật tư từ Israel đến Azerbaijan trong cuộc xung đột kéo dài hơn hai tuần. Nguồn tin cấp cao của bộ Quốc phòng xác nhận các cuộc không vận liên tục, có lẽ là cuộc tiếp tế trên không quy mô nhất mà Israel đã thực hiện.

Chính phủ Azerbaijan trong khi đó đã công khai ủng hộ Israel. Đại sứ Azerbaijan tại Mỹ Elin Suleymanov đã tìm cách mô tả Armenia là một mối đe dọa phổ biến trong hội thảo trên web gần đây với viện Do Thái về Nghiên cứu An ninh Quốc gia của Mỹ.

“Người Armenia không có vũ khí chính xác. Nếu bạn thấy cách họ bắn, đó là quân đội Liên Xô những năm 1940 hoặc những kẻ khủng bố Trung Đông những năm 1960", ông Suleymanov nói. "Họ chỉ bắn về hướng dân thường với hy vọng rằng sẽ có phản ứng, khá giống chiến thuật được sử dụng để chống lại Israel".

Việc công khai được thiết kế để thúc đẩy sự ủng hộ lớn hơn của Mỹ đối với chính nghĩa. Chính quyền Trump, một kẻ thù không đội trời chung của chính Tehran, đã bất hòa với Israel trong các chính sách chống Iran. Trong khi đó, sự ủng hộ của Israel đối với Azerbaijan đã có tác động bất lợi đến quan hệ của nước này với Yerevan.

Duy trì mối quan hệ với người dân Armenia

Israel chưa bao giờ có quan điểm chính thức về tranh chấp Nagorno-Karabakh. Lãnh thổ miền núi nằm trong biên giới được Liên hợp quốc công nhận của Azerbaijan, nhưng người Armenia, chiếm đa số trong lịch sử, đã giành quyền tự trị trong thời kỳ Liên bang Xô viết tan rã và nó đã hoạt động như một nước cộng hòa được Armenia hậu thuẫn trong gần ba thập kỷ.

Israel từ lâu đã có một mối liên hệ tình cảm với người Armenia, minh chứng là những lần trải qua khó khăn chung. Khu phố Armenia ở Jerusalem là nơi sinh sống của một trong những cộng đồng Armenia lâu đời nhất trên trái đất.

Hai quốc gia cũng có quan hệ thương mại phát triển tốt, có tầm quan trọng đặc biệt đối với Yerevan. Armenia nhận 4,8% hàng nhập khẩu từ Israel, trong khi Israel nhận 7,1% hàng xuất khẩu.

Mối quan hệ bền chặt nhất ràng buộc Armenia với nhà nước Do Thái liên quan đến cuộc diệt chủng Armenia. Những hành động tàn bạo này diễn ra trong giai đoạn 1915-1923 khi khoảng 1,5 triệu người Armenia thuộc sắc tộc Armenia bị đế chế Ottoman tàn sát một cách có hệ thống.

Các tính toán chiến lược của chính quyền Israel

Trong chiến tranh thế giới thứ hai, Đức Quốc xã thực hiện tội ác diệt chủng đối với người Do Thái, giết chết khoảng 6 triệu người. Đối với cả hai quốc gia, những sự kiện đau thương này được coi là một phần xác định bản sắc dân tộc.

Hầu hết người Do Thái đã có những trải nghiệm đau đớn với cuộc diệt chủng Armenia nhưng chính phủ Israel đã tránh làm như vậy vì lý do địa chính trị. Trước đây, họ đã từ chối bước đi này để bảo vệ mối quan hệ đối tác địa chính trị mà họ từng có với Thổ Nhĩ Kỳ, điều này tiếp tục phủ nhận những hành động tàn bạo mà họ đã cam kết.

Israel có mối quan hệ chiến lược bền chặt hơn nhiều với Azerbaijan. Mặc dù là một quốc gia đa số theo đạo Hồi, người Azeris đã nhanh chóng công nhận Israel sau khi độc lập. Kể từ đó, họ đã tìm đến nhà nước Do Thái để được hỗ trợ về quân sự và hậu cần.

Mục tiêu chính của chính sách Israel trong những năm gần đây là cần phải cô lập và kiềm chế ảnh hưởng của Iran trong khu vực. Azerbaijan giáp biên giới với Iran và theo rò rỉ, đã cho phép Israel sử dụng các sân bay của mình để tấn công các mục tiêu hạt nhân ở Cộng hòa Hồi giáo.

Ngoài ra, tình báo Israel được cho là đã sử dụng cơ sở hạ tầng của Azerbaijan để tạo các bài nghe và thu thập thông tin an ninh quan trọng của Iran. Những hành động này khiến Baku có nguy cơ bị Iran trả đũa rất lớn. Hôm 13/10, Iran cho biết các lực lượng của họ đã bắn hạ một máy bay không người lái do Israel sản xuất rời khỏi cuộc giao tranh ở Karabakh trên lãnh thổ của họ.

Israel bán vũ khí cho người Azerbaijan vừa để thưởng cho họ vì những rủi ro họ phải gánh chịu vừa để giúp bảo vệ đất nước trước Iran. Tuy nhiên, không phải tất cả người Israel đều hài lòng với chính sách này.

Bích Thảo (Theo Asia Times)