Loại quả quen thuộc trong vườn nhà lại có giá gần 2 triệu/kg ở nước ngoài

Lêkima (tên khoa học: Pouteria lucuma), một loài cây ăn quả thuộc họ Hồng xiêm (Sapotaceae), từ lâu đã trở thành một hình ảnh quen thuộc trong các làng quê Việt Nam. Với phần ruột quả khi chín có màu vàng óng, mềm mịn và bở tơi tựa lòng đỏ trứng gà luộc, người dân đã ưu ái đặt cho nó cái tên dân dã là quả trứng gà. Ở một số địa phương, nó còn được biết đến với tên gọi trái ô ma.

Từ góc vườn quê đến biểu tượng văn hóa

Cây lêkima được trồng rộng rãi ở khắp các tỉnh thành, đặc biệt phổ biến ở khu vực nông thôn, gắn liền với đời sống bình dị của người dân. Quả có hình dáng đa dạng, từ tròn, dài cho đến hình tim đặc trưng. Không chỉ là một loại cây ăn quả, lêkima còn đi vào văn hóa đại chúng, trở thành một biểu tượng bất hủ qua hình ảnh người nữ anh hùng Võ Thị Sáu trong những câu hát đi cùng năm tháng:

"Mùa hoa lêkima nở

Ở quê ta miền đất đỏ..."

Lêkima có thể cho trái quanh năm, nhưng mùa vụ chính thường kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8 Âm lịch. Khi còn non, quả có lớp vỏ màu xanh sẫm và vị chát gắt. Theo thời gian, quả chín dần và chuyển sang màu vàng cam rực rỡ. Lớp vỏ mỏng nhẹ nhàng bao bọc lấy phần thịt quả màu vàng tươi, có kết cấu bở, vị ngọt bùi và tỏa ra một hương thơm thoang thoảng rất đặc trưng. Đặc biệt, những quả chín cây thường tự nứt vỏ và rụng xuống, để lộ ra phần thịt mềm mịn như bột.

Cú "lội ngược dòng" trên thị trường

Nhiều năm về trước, lêkima dù mọc rất nhiều ở các làng quê nhưng lại không được ưa chuộng và gần như không có giá trị kinh tế. Người ta trồng cây chủ yếu để lấy bóng mát. Đến mùa, quả chín rụng đầy gốc nhưng ít ai thu hoạch để ăn.

Tuy nhiên, vài năm trở lại đây, thứ quả dân dã này đã có một cú "lên ngôi" ngoạn mục. Từ một loại quả bị lãng quên, lêkima bắt đầu xuất hiện tại các khu chợ ở thành phố và nhanh chóng được săn đón như một đặc sản. Giá bán tại thị trường trong nước dao động từ 25.000 – 35.000 đồng/kg, thậm chí có những nơi bán với giá lên tới 55.000 đồng/kg. Nhiều người tìm mua lêkima để thưởng thức lại hương vị tuổi thơ, trong khi không ít người khác lại tò mò muốn nếm thử vị ngon của loại quả đặc biệt này.

Đáng kinh ngạc hơn, trên các sàn thương mại điện tử quốc tế như Amazon, bột lêkima (được quảng cáo là "lucuma powder") được bán với mức giá vô cùng đắt đỏ. Một túi bột trọng lượng 240g có giá lên tới 19,95 USD, quy đổi tương đương khoảng 1,9 triệu đồng mỗi kg – một con số đáng kinh ngạc so với nhiều loại bột trái cây khác.

Giá trị dinh dưỡng và kinh nghiệm chọn mua

Sự trỗi dậy của lêkima không chỉ đến từ hương vị độc đáo mà còn từ giá trị dinh dưỡng quý giá mà nó mang lại. Quả lêkima được xem là một "siêu thực phẩm" nhờ chứa nhiều dưỡng chất quan trọng như:

Vitamin B3: Kích thích hoạt động của hệ thần kinh, giúp giảm nguy cơ trầm cảm.

β-caroten (tiền chất của Vitamin A): Một chất chống oxy hóa mạnh mẽ.

Sắt: Hỗ trợ quá trình sản xuất hồng cầu trong máu.

Chất xơ: Tốt cho hệ tiêu hóa và giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

Thành phần dinh dưỡng trong 40 gam bột lêkima (khoảng 2,5 thìa canh):

Calo: 140

Carbohydrates: 35g

Chất xơ: 11g

Đường: 11g

Protein: 1g

Chất béo: 0g

Theo kinh nghiệm dân gian, để chọn được quả lêkima ngon, nên tìm những quả có hình tim, một đầu hơi nhọn và vỏ mỏng. Nếu muốn ăn ngay, hãy chọn những quả đã mềm tay khi bóp nhẹ.

Về phương pháp trồng, cây lêkima trồng từ hạt sẽ mất khoảng 7-10 năm mới bắt đầu cho thu hoạch. Tuy nhiên, với các kỹ thuật nông nghiệp hiện đại như chiết, ghép cành, thời gian này đã được rút ngắn đáng kể, giúp người nông dân nhanh chóng có được thành quả.