Khó trông đợi vào Trung Quốc để "cứu" nền kinh tế thế giới

Hãng tin Wall Street Journal đánh giá, thế giới đang trông đợi vào sự phục hồi kinh tế từ Trung Quốc để thúc đẩy tăng trưởng toàn cầu và giúp ngăn chặn suy thoái kinh tế, tuy nhiên không nên phụ thuộc vào điều này. 

Sự phục hồi của Trung Quốc sau nhiều năm phong tỏa vì dịch bệnh COVID-19 có thể sẽ khác rất nhiều so với những lần trước. Đối với nhiều nơi trên thế giới, các nhà kinh tế cảnh báo việc mở cửa trở lại có thể sẽ kém hiệu quả hơn so với kỳ vọng của các chính phủ và doanh nghiệp. 

Trong quá khứ, Trung Quốc từng dựa vào kích thích của chính phủ và đầu tư mạnh tay để tự thoát khỏi tình trạng suy thoái kinh tế. Sự kết hợp đó đã giúp kéo nền kinh tế ra khỏi tình trạng ảm đạm sau cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. 

Tuy nhiên, tình hình lần này không giống như vậy. Trung Quốc đang chìm trong nợ, thị trường nhà ở gặp khó khăn và phần lớn cơ sở hạ tầng mà đất nước cần đã được xây dựng hết. Do đó, sự hồi sinh mới nhất của Trung Quốc sẽ cần dựa vào người tiêu dùng, những người đã bị hạn chế về hoạt động và đi lại trong suốt 3 năm.  

Dữ liệu cho thấy người dân Trung Quốc đang dần trở lại và đi mua sắm ở các thành phố lớn, dấu hiệu cho thấy đợt bùng phát dịch COVID-19 tồi tệ nhất của Trung Quốc đã đi qua. Giống như người Mỹ, người tiêu dùng Trung Quốc tích lũy số tiền lớn trong thời gian phong tỏa nhưng niềm tin tiêu dùng vẫn còn thấp. Trong khi những người Trung Quốc giàu có đang mở rộng hầu bao, nhiều người khác lựa chọn cách tiết kiệm. 

Khu vực xét nghiệm COVID-19 chuyển thành quầy bán đồ ăn ở Tô Châu, Trung Quốc, ngày 25/1. Ảnh: Bloomberg.

Theo những dấu hiệu ban đầu, tác động lớn nhất của sự phục hồi kinh tế Trung Quốc sẽ được thể hiện trong nước, thay vì ở nước ngoài. Dữ liệu chính thức, bao gồm khảo sát kinh doanh, doanh số bán hàng và số lượng giao thông công cộng Trung Quốc, cho thấy mức tăng trưởng mạnh nhất sẽ đến từ các ngành dịch vụ như nhà hàng, quán bar và du lịch.

Mặc dù sự phục hồi đang tăng tốc của Trung Quốc là dấu hiệu tốt cho tăng trưởng mong manh của kinh tế toàn cầu nhưng những tác động trực tiếp của việc này có thể sẽ ít rõ rệt hơn so với việc mở rộng do kích thích kinh tế trong lịch sử. 

Ông Frederic Neumann, Kinh tế trưởng Khối Nghiên cứu Kinh tế châu Á - Ngân hàng HSBC, cho biết: "Trung Quốc sẽ phục hồi kinh tế mạnh mẽ nhưng sự lan tỏa tăng trưởng ra thế giới sẽ ít hơn nhiều". 

Một số nhà phân tích cho rằng nền kinh tế Mỹ khó có thể cảm thấy được nhiều lợi ích vì nó bị hạn chế tiếp xúc với các ngành dịch vụ của Trung Quốc. Tăng trưởng của Mỹ thậm chí có thể bị kìm hãm nếu việc mở cửa trở lại của Trung Quốc thúc đẩy nhu cầu năng lượng và tăng giá năng lượng toàn cầu, làm tăng thêm áp lực lạm phát.

Theo dự báo mới nhất của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 5,2% vào năm 2023, dễ dàng vượt xa tốc độ tăng trưởng 1,4% dự kiến ở Mỹ và 0,7% ở khu vực đồng tiền chung euro (eurozone).

IMF dự đoán Trung Quốc sẽ chiếm khoảng 1/3 tăng trưởng toàn cầu trong năm 2023, so với mức 10% của Mỹ và châu Âu cộng lại. Năm 2022, khi Mỹ tăng trưởng 2,1% thì nền kinh tế Trung Quốc ở mức 3%. 

Ông Hoe Ee Khor, nhà kinh tế trưởng tại Văn phòng Nghiên cứu Kinh tế Vĩ mô Asean+3, một tổ chức nghiên cứu kinh tế cung cấp tư vấn chính sách và hỗ trợ kỹ thuật ở Đông và Đông Nam Á, thông tin: “Điều quan trọng là Trung Quốc phục hồi trong năm nay vì Mỹ và châu Âu dự kiến sẽ giảm tốc mạnh".

Người Trung Quốc giàu có có thể giúp thúc đẩy nền kinh tế toàn cầu bằng cách chi tiêu cho hàng hóa xa xỉ ở châu Âu và những kỳ nghỉ ở Đông Nam Á. 

Một khu phức hợp mua sắm ở Tam Á, Trung Quốc, ngày 25/1. Ảnh: Reuters.

Theo thông tin từ nhà sản xuất đồng hồ Thụy Sĩ Swatch Group AG hồi tháng 1, dựa trên sự phục hồi về doanh số bán hàng tại Trung Quốc ngay sau khi mở cửa trở lại, họ dự kiến sẽ có một năm kỷ lục về doanh thu, nhờ doanh số bán hàng tại Trung Quốc, Hong Kong và Ma Cao khi du lịch được nối lại.

Ông Bernard Arnault, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của LVMH, chia sẻ rằng các cửa hàng của hãng ở Ma Cao đã chật kín. Ông chủ LVMH đánh giá đây là "sự thay đổi khá ngoạn mục" 

Giám đốc điều hành của hãng Boeing David Calhoun mô tả việc Trung Quốc mở cửa trở lại là "một sự kiện lớn trong ngành hàng không". Ông cho biết công ty đang đặt mục tiêu đưa máy bay không sử dụng trở lại hoạt động và hy vọng sẽ tiếp tục giao hàng cho Trung Quốc, vì các hãng hàng không Bắc Kinh sẽ cần máy bay 737 MAX của Boeing để đáp ứng nhu cầu phục hồi cho các chuyến bay.

Một số công ty khác tỏ ra thận trọng hơn. Các hộ gia đình Trung Quốc nhận được hỗ trợ tài chính từ chính phủ trong thời gian đại dịch ít hơn nhiều so với người lao động ở những nền kinh tế tiên tiến. Nhiều người tiêu dùng vẫn lo lắng về thị trường việc làm yếu kém và bất động sản tiếp tục sụt giảm. 

CEO của Colgate-Palmolive, Noel Wallace, chia sẻ hồi cuối tháng 1 rằng bất chấp sự háo hức về việc mở cửa trở lại, doanh số bán hàng gia dụng của công ty tại Trung Quốc vẫn thấp. 

Yum China Holdings, công ty quản lý các chuỗi nhà hàng bao gồm Kentucky Fried Chicken và Pizza Hut ở Trung Quốc, cho biết họ đã chứng kiến doanh số bán hàng tăng vọt trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán gần đây của Trung Quốc nhưng họ vẫn cảnh giác về triển vọng phát triển.

Giám đốc điều hành Joey Wat thông tin vào ngày 7/2: “Trong khi tất cả những cải tiến đáng mừng này đang diễn ra, khách hàng vẫn nhạy cảm với giá cả và chi tiêu thận trọng”.

Trong những năm tăng trưởng nhờ kích thích trước đây, khi Trung Quốc rót tiền vào bất động sản, cơ sở hạ tầng và nhà máy để xoay chuyển nền kinh tế, nhu cầu về hàng hóa và máy móc của nước này đã lan rộng trên toàn thế giới – giữa các nhà sản xuất công cụ ở Đức, các nhà sản xuất đồng ở Latinh. Mỹ, các nhà sản xuất máy đào ở Nhật Bản và các nhà sản xuất than ở Australia.

Năm 2009, Trung Quốc tăng trưởng 9,4% nhờ gói kích thích trị giá 586 tỷ USD, tạo ra một đối trọng mạnh mẽ cho các nền kinh tế tiên tiến bị ảnh hưởng nặng nề bởi cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Các nhà kinh tế tại Goldman Sachs ước tính việc Trung Quốc mở cửa trở lại sẽ đóng góp thêm 1 điểm phần trăm vào tăng trưởng kinh tế toàn cầu trong năm 2023, chủ yếu thông qua nhu cầu năng lượng, nhập khẩu và du lịch quốc tế cao hơn. Họ cho rằng những người hưởng lợi lớn nhất có thể là các nhà xuất khẩu dầu mỏ và các nước láng giềng của Trung Quốc ở châu Á.

Ngay cả khi tăng trưởng phục hồi mạnh mẽ, các vấn đề cơ bản vẫn tồn tại trong nền kinh tế Trung Quốc. Chính quyền địa phương đang gánh nợ, hạn chế khả năng tài trợ cho chi tiêu cơ sở hạ tầng.

Trung Quốc đã thực hiện các bước để thúc đẩy ngành bất động sản, chẳng hạn như nới lỏng các hạn chế cho vay đối với các nhà phát triển đang quá căng thẳng, nhưng những chính sách như vậy dự kiến sẽ không sớm đảo ngược tình trạng doanh số bán nhà giảm ở Trung Quốc vì giá giảm đồng nghĩa với việc các gia đình vẫn thận trọng trong việc mua nhà, ông Tommy Wu, nhà kinh tế trưởng về Trung Quốc tại Commerzbank AG, chia sẻ. 

Bích Thảo (Theo Wall Street Journal)