Binh sĩ Ukraine suy sụp vì kiệt sức, tâm lý bất ổn, hàng nghìn quân nhân bỏ vị trí chiến đấu

"Tôi chịu đựng đủ rồi"

Ông Dima – người từng chiến đấu nhiều năm ở tiền tuyến Ukraine- không bao giờ dập tắt điếu thuốc của mình cho đến khi hút hết cả đầu lọc, mặc dù việc này có thể khiến ông bị bỏng ngón tay. Vì sao ư? Vì người đàn ông này biết giá trị thực sự của một điếu thuốc ngon là như thế nào.

Từng giữ tư cách là một tiểu đoàn trưởng, ông Dima phụ trách khoảng 800 binh lính và chiến đấu trong những trận chiến thuộc hạng khốc liệt nhất trong cuộc xung đột với Nga kể từ năm 2022, gần đây nhất là khu vực gần Pokrovsk - thị trấn chiến lược ở miền đông, nơi Nga dường như sắp giành được quyền kiểm soát.

Trước cảnh hầu hết quân lính trong đội của mình đã thiệt mạng hoặc bị thương nặng, ông Dima nghĩ bản thân đã chịu đựng đủ rồi. Người lính quyết định nghỉ công việc trên tiền tuyến và nhận một công việc khác trong quân đội – tại một văn phòng ở Kyiv.

Đứng bên ngoài văn phòng, vừa hút thuốc vừa uống cà phê ngọt, ông Dima nói với CNN rằng ông không thể chịu đựng được việc phải chứng kiến cảnh binh lính của mình ra đi thêm nữa.

Chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga trong khoảng 2 năm rưỡi qua đã tàn phá nhiều đơn vị của Ukraine. Lực lượng tiếp viện rất ít ỏi, khiến một số binh lính kiệt sức và mất tinh thần. Tình hình đặc biệt tồi tệ đối với các đơn vị bộ binh gần Pokrovsk và những nơi khác trên tuyến đầu phía đông, nơi Ukraine đang phải vật lộn để ngăn chặn những bước tiến của Nga.

Tình trạng đào ngũ và bất tuân

CNN đã nói chuyện với sáu chỉ huy và sĩ quan, những người đang chiến đấu hoặc giám sát các đơn vị trong khu vực. Cả sáu người đều nói rằng tình trạng đào ngũ và bất tuân đang trở thành một vấn đề phổ biến, đặc biệt là trong số những người lính mới được tuyển dụng.

Bốn trong số sáu người, bao gồm cả Dima, đã yêu cầu đổi tên hoặc giấu tên vì tính chất nhạy cảm của chủ đề mà họ không được phép phát biểu với giới truyền thông.

"Không phải tất cả những người lính được huy động đều rời khỏi vị trí của họ, nhưng phần lớn là vậy. Khi những người mới đến đây, họ thấy mọi thứ khó khăn như thế nào. Họ thấy rất nhiều máy bay không người lái, pháo binh và súng cối của đối phương", một chỉ huy đơn vị hiện đang chiến đấu ở Pokrovsk nói với CNN. Ông cũng yêu cầu được giấu tên.

“Họ đến các vị trí được phân công một lần và nếu may mắn sống sót, họ sẽ không bao giờ quay trở lại. Họ hoặc là rời khỏi vị trí của mình, từ chối tham gia trận chiến, hoặc cố gắng tìm cách rời khỏi quân đội”, vị chỉ huy nói thêm.

Không giống như những người tình nguyện trước đó, nhiều tân binh không có lựa chọn nào khác khi tham gia cuộc xung đột. Họ được triệu tập sau khi luật động viên mới của Ukraine có hiệu lực vào mùa xuân và không thể rời đi hợp pháp cho đến khi chính phủ đưa ra lệnh giải ngũ, trừ khi họ được phép đặc biệt để làm như vậy.

Ukraine đã trải qua một giai đoạn cực kỳ khó khăn trong mùa đông và mùa xuân năm ngoái. Nhiều tháng trì hoãn việc đưa viện trợ quân sự của Mỹ vào nước này đã dẫn đến tình trạng thiếu hụt đạn dược nghiêm trọng và tinh thần suy sụp nghiêm trọng.

Nhiều binh lính đã nói với CNN vào thời điểm đó rằng họ thường đứng ở vị trí tốt, có thể nhìn rõ đối phương đang tiến đến, nhưng lại có đạn pháo nào để bắn. Một số người nói rằng họ cảm thấy tội lỗi vì không thể bảo vệ cho các đơn vị bộ binh của mình.

Andryi Horetskyi, một sĩ quan quân đội Ukraine có đơn vị hiện đang chiến đấu tại Chasiv Yar, một điểm nóng khác ở tiền tuyến phía đông, cho biết: "Những ngày tháng dài đằng đẵng, họ sống trong hầm trú ẩn, làm nhiệm vụ suốt ngày đêm và nếu họ không thể bắn, Nga sẽ có lợi thế”.

Trong khi đó, Serhiy Tsehotskiy, một sĩ quan của Lữ đoàn Bộ binh cơ giới độc lập số 59, nói với CNN rằng đơn vị này cố gắng luân chuyển binh lính sau khoảng ba đến bốn ngày. Tuy nhiên, máy bay không người lái có thể khiến việc đó trở nên quá nguy hiểm, buộc binh lính phải ở lại lâu hơn. "Kỷ lục là 20 ngày", ông Serhiy Tsehotskiy nói.

Khi tình hình chiến trường xấu đi, ngày càng có nhiều quân lính chọn đầu hàng. Chỉ trong bốn tháng đầu năm 2024, các công tố viên đã tiến hành các thủ tục tố tụng hình sự đối với gần 19.000 quân nhân đã từ bỏ vị trí hoặc đào ngũ, theo quốc hội Ukraine. Hơn một triệu người Ukraine phục vụ trong lực lượng quốc phòng và an ninh của đất nước, mặc dù con số này bao gồm tất cả mọi người, bao gồm cả những người làm việc tại các văn phòng xa tiền tuyến.

Đây là một con số đáng kinh ngạc và - rất có thể - là không đầy đủ. Một số chỉ huy nói với CNN rằng nhiều sĩ quan sẽ không báo cáo tình trạng đào ngũ và vắng mặt trái phép, thay vào đó hy vọng thuyết phục quân lính tự nguyện trở về mà không phải đối mặt với hình phạt.

Tình trạng này trở nên phổ biến đến mức Ukraine phải thay đổi luật để phi hình sự hóa hành vi bỏ trốn và vắng mặt không xin phép, nếu phạm phải lần đầu tiên.

Horetskyi nói với CNN rằng động thái này có lý. "Những lời đe dọa chỉ khiến mọi thứ tệ hơn. Một chỉ huy thông minh sẽ trì hoãn các mối đe dọa, hoặc thậm chí tránh chúng ra", ông nói.

Pokrovsk đã trở thành tâm điểm của cuộc giao tranh tại miền đông Ukraine. Lực lượng Nga đã tiến dần về phía thành phố trong nhiều tháng, nhưng tốc độ tiến quân của họ đã tăng tốc trong những tuần gần đây khi hệ thống phòng thủ của Ukraine bắt đầu sụp đổ.

Không có gì khác sau khi triển khai chiến dịch Kursk

Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nói rõ mục tiêu của ông là giành quyền kiểm soát toàn bộ khu vực Donetsk và Luhansk; trong khi đó, việc kiểm soát Pokrovsk, một trung tâm quân sự và tiếp tế quan trọng, sẽ là một bước tiến lớn hướng tới mục tiêu đó.

Pokrovsk nằm trên một con đường chính kết nối với các thành phố quân sự khác trong khu vực và một tuyến đường sắt nối thành phố này này với Dnipro. Mỏ than cốc lớn cuối cùng trong quyền kiểm soát của Kyiv cũng nằm ngay phía tây của thành phố Pokrovsk, cung cấp than cốc để sản xuất thép - một nguồn tài nguyên không thể thiếu trong chiến sự.

Những người lính Ukraine trong khu vực này vẽ nên một bức tranh ảm đạm về tình hình. Lực lượng của Kyiv rõ ràng bị áp đảo về số lượng và hỏa lực, với một số chỉ huy ước tính có 10 lính Nga/ một lính Ukraine.

Tuy nhiên, có vẻ như binh sĩ Ukraine thậm chí đang phải vật lộn với những vấn đề do chính họ tạo ra.

Một sĩ quan thuộc lữ đoàn chiến đấu ở Pokrovsk, yêu cầu giấu tên vì lý do an ninh, nói với CNN rằng tình trạng kết nối kém giữa các đơn vị khác nhau là một vấn đề lớn ở đó. Thậm chí còn có trường hợp binh lính không tiết lộ toàn bộ tình hình chiến trường cho các đơn vị khác vì sợ điều đó sẽ khiến họ mất mặt, vị sĩ quan này cho biết.

Một chỉ huy tiểu đoàn ở phía bắc Donetsk cho biết, gần đây, cánh quân của ông đã bị lộ trước các cuộc tấn công của Nga sau khi binh lính từ các đơn vị lân cận rời bỏ vị trí mà không báo cáo.

Theo một số binh lính cấp thấp vẫn đang chiến đấu tại Pokrovsk, số lượng lớn các đơn vị khác nhau mà Kyiv điều đến tiền tuyến phía đông đã gây ra các vấn đề về liên lạc.

Trong khi đó, một nhóm công binh – hay còn gọi là kỹ sư chiến đấu – đã trả lời phỏng vấn CNN, tại khu vực gần biên giới giữa Ukraine và khu vực Kursk của Nga, cho biết họ vừa được điều động từ phía nam Pokrovsk.

Nhưng những người công binh không chắc chắn lắm về chiến dịch xâm lược này. Họ ngồi thụp xuống quanh một chiếc bàn bên ngoài một nhà hàng đóng cửa gần biên giới, chờ xe đến đón. Hút thuốc liên tục và cố gắng giữ tỉnh táo, họ tự hỏi tại sao họ lại được gửi đến Kursk khi tiền tuyến phía đông đang hỗn loạn.

"Tôi cảm thấy kỳ lạ khi vào lãnh thổ Nga, vì trong cuộc chiến này, chúng tôi được cho là phải bảo vệ đất đai và đất nước của mình và giờ chúng tôi đang chiến đấu trên lãnh thổ của quốc gia khác", một trong số họ nói. CNN không tiết lộ danh tính của họ vì họ không được phép nói chuyện với giới truyền thông.

Là những người công binh, họ dành nhiều ngày ở tuyến đầu, dọn sạch bãi mìn, chuẩn bị phòng thủ và tiến hành các vụ nổ có kiểm soát. Họ mang theo khoảng 40 kg (88 pound) thiết bị và bốn quả mìn chống tăng, mỗi quả nặng khoảng 10 kg (22 pound).

Nói chuyện với CNN, họ có vẻ hoàn toàn kiệt sức. Họ không được nghỉ ngơi. “Điều đó tùy thuộc vào từng chỉ huy. Một số đơn vị được luân phiên và có thời gian nghỉ, trong khi những đơn vị khác chỉ chiến đấu không ngừng nghỉ, toàn bộ hệ thống không công bằng lắm”, một trong những người lính cho biết.

Khi được hỏi liệu những thành quả ở Kursk có mang lại kết quả gì hay không, những người lính tỏ ra hoài nghi. “Sau ba năm xung đột, mọi thứ đều có cảm giác vẫn như cũ”, một trong những người đàn ông nói với CNN.

Tổn thất nặng nề

Ngay cả những sĩ quan có nhiều năm kinh nghiệm cũng thấy tình hình ở phía đông Ukraine khó khăn. Một số người, như ông Dima, đang chuyển đến các vị trí xa tiền tuyến. Ông cho biết quyết định rời khỏi chiến trường của ông chủ yếu là do bất đồng quan điểm với một chỉ huy mới.

Đội ngũ của tiểu đoàn ông Dima từng tham gia ngày càng mỏng dần, cho đến khi đơn vị biến mất. Ông Dima cho biết họ không bao giờ nhận được đủ quân tiếp viện, ông đổ lỗi hoàn toàn cho chính phủ và sự miễn cưỡng trong việc tuyển thêm người.

“Tiểu đoàn đã chịu tổn thất đau đớn trong năm qua, chiến đấu trên nhiều mặt trận trước khi được gửi đến Pokrovsk mà không được nghỉ ngơi”, ông Dima nói.

Tuy nhiên ông Dima khẳng định sẽ quyết tâm quay trở lại tuyến đầu, song trước tiên sẽ thực hiện một thay đổi.

“Tôi quyết định sẽ ngừng gắn bó với mọi người về mặt tình cảm. Đó là một cách tiếp cận tồi tệ, nhưng lại là cách hợp lý nhất”, người đàn ông cho biết.