4 thói quen “phá gan” vào mùa lạnh

Uống thuốc bừa bãi 

Theo Tri Thức & Cuộc sống, thời tiết lạnh khiến cơ thể dễ mắc các bệnh như cảm cúm, đau đầu, nhức mỏi. Nhiều người có thói quen tự mua thuốc để điều trị hoặc tự kết hợp nhiều loại thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ, điều này khiến gan phải hoạt động liên tục để chuyển hóa, dẫn đến nguy cơ quá tải và tích tụ độc chất trong cơ thể.

Gan là nơi chịu trách nhiệm xử lý phần lớn dược chất đưa vào cơ thể. Khi lạm dụng thuốc, đặc biệt là thuốc giảm đau, kháng viêm, tế bào gan dễ bị tổn thương do chịu tác động của các hoạt chất mạnh. Tình trạng này có thể làm tăng men gan, gây viêm gan do thuốc hoặc suy gan cấp tính. Việc sử dụng thuốc cần có chỉ định rõ ràng, tuân thủ liều lượng và thời gian điều trị để hạn chế gánh nặng cho gan.

Thức khuya

Thời tiết lạnh khiến nhiều người có xu hướng sinh hoạt muộn hơn, kéo dài thời gian làm việc hoặc giải trí vào ban đêm. Tuy nhiên, thức khuya là một trong những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng gan. Khoảng thời gian từ 23 giờ đến 3 giờ sáng là thời điểm gan thực hiện quá trình thải độc và tái tạo tế bào. Thức khuya liên tục làm rối loạn đồng hồ sinh học, cản trở khả năng phục hồi của gan.

Khi gan không được nghỉ ngơi đúng thời điểm, các phản ứng oxy hóa trong tế bào tăng cao, dẫn đến tổn thương cấu trúc gan và giảm khả năng chuyển hóa chất. Những người thường xuyên ngủ sau 23 giờ có nguy cơ cao mắc gan nhiễm mỡ, viêm gan mạn tính và rối loạn chức năng gan. Duy trì thói quen ngủ sớm, đúng giờ là yếu tố quan trọng để ổn định hoạt động sinh lý của gan trong mùa lạnh.

Uống rượu bia

Nhiều người có thói quen uống rượu bia trong mùa lạnh với mục đích giữ ấm hoặc bồi bổ sức khỏe. Tuy nhiên, rượu chỉ tạo cảm giác ấm tạm thời do làm giãn mạch ngoại vi, sau đó khiến thân nhiệt giảm nhanh. Hầu hết lượng cồn hấp thu vào cơ thể đều được chuyển hóa tại gan, gây áp lực lớn lên cơ quan này. Quá trình chuyển hóa rượu tạo ra chất acetaldehyde có khả năng gây viêm và phá hủy tế bào gan.

Uống rượu thường xuyên làm tăng nguy cơ tổn thương gan. Lạm dụng rượu trong thời gian dài có thể dẫn đến viêm gan do rượu, xơ gan và ung thư gan. Ngoài ra, việc kết hợp rượu với thuốc hoặc thực phẩm chức năng cũng làm tăng độc tính đối với gan. Để giảm nguy cơ, cần hạn chế uống rượu bia và tuyệt đối không sử dụng các loại rượu không rõ nguồn gốc.

Lười uống nước và ít vận động

Vào mùa lạnh, cảm giác khát nước giảm khiến nhiều người uống ít nước hơn bình thường. Thiếu nước làm máu trở nên đặc hơn, giảm khả năng lọc và đào thải độc tố của gan. Khi hoạt động lọc thải bị cản trở, các chất cặn bã dễ tích tụ, làm tăng men gan và rối loạn chức năng gan. Uống đủ nước mỗi ngày giúp duy trì lưu thông máu, hỗ trợ gan thực hiện quá trình trao đổi chất hiệu quả hơn.

Bên cạnh đó, thói quen ít vận động trong mùa lạnh cũng ảnh hưởng đến sức khỏe gan. Khi cơ thể ít hoạt động, tốc độ trao đổi chất giảm, năng lượng dư thừa dễ chuyển thành mỡ tích tụ quanh gan. Để giữ gìn sức khỏe cho gan, duy trì thói quen vận động nhẹ, đi bộ hoặc tập thể dục ngắn mỗi ngày giúp tăng lưu lượng máu đến gan và hỗ trợ cơ quan này hoạt động ổn định.

Dưới đây là 5 loại củ tốt nhất cho gan, được khoa học chứng minh.

Củ dền

Theo Lao Động, củ dền là một trong những thực phẩm giàu betalains, một nhóm chất chống oxy hóa mạnh giúp bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương do viêm và oxy hóa.

Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Hóa sinh Dinh dưỡng (Journal of Nutritional Biochemistry), nước ép củ dền có khả năng kích thích enzyme gan hoạt động tốt hơn, hỗ trợ quá trình thải độc.

Củ dền còn chứa nitrate tự nhiên, giúp cải thiện tuần hoàn máu đến gan, tăng cường khả năng loại bỏ độc tố và hỗ trợ chuyển hóa chất béo hiệu quả.

Củ dền có thể uống nước ép củ dền tươi mỗi ngày. Thêm vào salad, súp hoặc món hầm để tăng lợi ích sức khỏe.

Củ nghệ

Nghệ chứa curcumin, một hợp chất có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp bảo vệ gan khỏi tổn thương do viêm nhiễm và tích tụ mỡ thừa.

Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ (NIH), curcumin có khả năng kích hoạt enzyme giải độc gan, giúp loại bỏ độc tố và giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD). Nghệ còn giúp tăng tiết mật, hỗ trợ tiêu hóa chất béo và giảm gánh nặng cho gan.

Nên dùng nghệ tươi hoặc bột nghệ pha với nước ấm, sữa hoặc mật ong.

Thêm nghệ vào món ăn như cà ri, súp để tăng cường lợi ích sức khỏe.

Củ hành tây

Hành tây rất giàu quercetin, một chất chống oxy hóa giúp bảo vệ gan khỏi tác hại của kim loại nặng, hóa chất độc hại và gốc tự do.

Theo nghiên cứu đăng trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ (American Journal of Clinical Nutrition), quercetin giúp giảm viêm gan, tăng cường chức năng gan và hỗ trợ quá trình thanh lọc độc tố.

Hành tây còn chứa hợp chất lưu huỳnh tự nhiên, giúp thúc đẩy sản xuất glutathione - một chất quan trọng giúp gan thải độc hiệu quả.

Cách sử dụng: Dùng hành tây trong các món xào, súp hoặc salad.

Ăn sống để giữ nguyên hàm lượng dinh dưỡng.

Củ gừng

Gừng không chỉ là gia vị quen thuộc mà còn là thực phẩm giúp tăng cường chức năng gan, giảm viêm và hỗ trợ chuyển hóa chất béo.

Gừng có khả năng làm giảm mức độ triglyceride và cholesterol trong gan, giúp ngăn ngừa gan nhiễm mỡ. Đồng thời, gừng cũng giúp kích thích hệ tiêu hóa, giảm tích tụ độc tố trong gan.

Có thể pha trà gừng uống hàng ngày để hỗ trợ gan. Thêm gừng vào món ăn như súp, canh hoặc sinh tố.

Củ khoai lang

Khoai lang là nguồn cung cấp beta-carotene dồi dào, giúp gan tái tạo tế bào, giảm viêm và ngăn ngừa tổn thương do oxy hóa.

Chất chống oxy hóa trong khoai lang có thể giúp giảm stress oxy hóa và tăng cường khả năng thải độc của gan. Khoai lang chứa nhiều chất xơ, giúp cải thiện tiêu hóa và giảm áp lực lên gan.

Nên nướng hoặc hấp khoai lang để giữ nguyên dưỡng chất. Kết hợp khoai lang vào bữa ăn sáng để tăng cường sức khỏe gan.