Y tế Việt Nam “đảo chiều dòng chảy”: Người nước ngoài tìm đến, người Việt thôi phải ra nước ngoài chữa bệnh

Ba chuyển biến nền tảng của hệ thống khám chữa bệnh 

Tại Hội nghị tổng kết 10 năm triển khai Chương trình hành động Quốc gia nâng cao năng lực quản lý chất lượng khám chữa bệnh giai đoạn đến 2025 và góp ý dự thảo Tiêu chuẩn chất lượng nâng cao đối với bệnh viện, ngày 25/11, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn nhấn mạnh chất lượng là trọng tâm tạo nên độ tin cậy của dịch vụ y khoa, là nền tảng của một hệ thống y tế hiện đại.

Theo Thứ trưởng Trần Văn Thuấn, tư tưởng nâng cao chất lượng đã được quán triệt xuyên suốt từ Nghị quyết 46 (2005) đến Nghị quyết 72 (2025), trong đó nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe ở tất cả các cấp và bảo đảm an toàn người bệnh.

Ông cho rằng trong 10 năm qua, hệ thống khám chữa bệnh Việt Nam đã có ba chuyển biến lớn mang tính nền tảng.

Thứ nhất, hệ thống quản lý chất lượng từ trung ương đến bệnh viện được hình thành đồng bộ. Quyết định 4276 năm 2015 đã tạo khung chiến lược và mô hình quản lý chất lượng chuẩn hóa, giúp bệnh viện có bộ máy, công cụ và định hướng rõ ràng.

Thứ hai, chuẩn hóa thực hành lâm sàng và xây dựng Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện theo tiếp cận hiện đại. Bộ Y tế đã ban hành Bộ tiêu chí chất lượng bệnh viện năm 2013 và phiên bản 2.0 năm 2016 – hệ quy chiếu giúp toàn ngành chuyển từ quản lý hành chính sang quản trị chất lượng dựa trên bằng chứng và an toàn người bệnh. Đây là nền tảng để Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023 lần đầu tiên xác định quản lý chất lượng là chức năng cốt lõi của mọi bệnh viện.

Thứ ba, văn hóa an toàn người bệnh và cải tiến liên tục được củng cố rõ rệt. Hoạt động báo cáo sự cố, kiểm thảo tử vong, hội đồng thuốc – điều trị, khảo sát hài lòng... đã tiến từ “báo cáo cho đủ” sang “báo cáo để học hỏi”. Tỷ lệ sự cố nghiêm trọng giảm, nhiều quy trình được chuẩn hóa, mở ra giai đoạn mới trong quản trị rủi ro.

Cùng với đó là bước tiến mạnh mẽ của chuyển đổi số y tế: triển khai HIS, LIS, PACS, EMR; mã hóa ICD; công khai thời gian chờ khám, tỷ lệ nhiễm khuẩn, chỉ số an toàn phẫu thuật… Một số bệnh viện đã ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong đọc phim, phân loại người bệnh, hỗ trợ quyết định lâm sàng. “Đây là nền móng cho y tế chính xác và y học dựa trên dữ liệu”, Thứ trưởng nói.

Hiệu ứng lan tỏa toàn hệ thống

Theo Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh Dương Huy Lương, sau 10 năm triển khai Chương trình hành động Quốc gia, tỷ lệ bệnh viện thực hiện các chương trình cải tiến chất lượng, an toàn người bệnh và khảo sát hài lòng đã đạt trên 90%.

Công tác kiểm tra, giám sát được duy trì từ Bộ Y tế, Sở Y tế đến từng bệnh viện. Việc khen thưởng các đơn vị làm tốt cũng tạo động lực lan tỏa.

Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh Hà Anh Đức cho biết, 99% bệnh viện đã thành lập Hội đồng quản lý chất lượng, 77% có nhân viên chuyên trách, nhưng tỷ lệ Trưởng phòng quản lý chất lượng không kiêm nhiệm mới đạt 23%, cho thấy nhân lực chuyên sâu còn thiếu.

Tỷ lệ tuân thủ các quy định an toàn người bệnh – nhận diện đúng người bệnh, an toàn thủ thuật, an toàn thuốc, kiểm soát nhiễm khuẩn… đều đạt từ 90% trở lên. 95% bệnh viện xây dựng kế hoạch cải tiến chất lượng hàng năm, 87% đo lường chỉ số chất lượng nhưng chỉ 50% công bố, cho thấy tính minh bạch chưa đồng đều.

Ông Đức nhấn mạnh xu hướng người Việt không còn phải ra nước ngoài khám chữa bệnh, thậm chí dòng bệnh nhân đang “chuyển chiều”: “Nhiều người bệnh quốc tế đã đến Việt Nam điều trị, từ dịch vụ nha khoa đến kỹ thuật cao như can thiệp tim mạch sơ sinh”.

Minh chứng rõ ràng cho sự đổi thay của y tế Việt Nam

Đánh giá về chặng đường 10 năm, Thứ trưởng Trần Văn Thuấn cho rằng những kết quả đạt được là đáng ghi nhận nhưng hệ thống vẫn đối mặt nhiều thách thức: quá tải bệnh viện, thủ tục khám chữa bệnh còn rườm rà, lạm dụng kỹ thuật, chất lượng không đồng đều, thiếu nhân lực chất lượng cao…

“Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để y tế Việt Nam bứt phá khi bước vào giai đoạn mới, đặc biệt với yêu cầu từ Nghị quyết 72 về hoàn thiện hệ thống chăm sóc sức khỏe nhân dân cả ở năng lực chuyên môn lẫn quản trị chất lượng”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Ông khẳng định: “Chất lượng không bao giờ là kết quả của sự ngẫu nhiên. Đó là thành quả của chính sách đúng, của văn hóa an toàn và của người thầy thuốc đặt người bệnh ở vị trí trung tâm”.

Thứ trưởng cho biết, cách đây 10 năm, mỗi năm hàng chục nghìn người Việt ra nước ngoài điều trị vì chưa thực sự tin vào chất lượng dịch vụ trong nước. “Mười năm sau, chính những người đó đang quay trở lại. Nhiều bệnh nhân quốc tế cũng chọn Việt Nam vì chất lượng bảo đảm, thời gian khám chữa bệnh nhanh và chi phí hợp lý. Đây là minh chứng khách quan nhất cho sự đổi thay của y tế nước nhà”, ông nhấn mạnh.