Vụ Dương Tự Trọng: Vụ án "ai oán" nhất trong lịch sử tố tụng?

Sau phiên tòa sơ thẩm xét xử Dương Tự Trọng (nguyên Phó Giám đốc Công an TP.Hải Phòng) cùng đồng phạm tổ chức cho anh trai là Dương Chí Dũng trốn đi nước ngoài, 7 bị cáo đã làm đơn kháng cáo, xin giảm nhẹ hình phạt. Theo dự kiến, phiên tòa phúc thẩm sẽ được mở vào ngày 22/5/2014. Liên quan tới vụ án này có nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng, đây là "án điểm" và việc xử lý tội phạm "không có vùng cấm".

Nhiều chuyên gia pháp lý nhận định, mức án 18 năm tù giam dành cho bị cáo Dương Tự Trọng, nguyên Phó Giám đốc Công an TP.Hải Phòng thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật. Mức án đó cũng cho thấy sự quyết tâm của Đảng và Nhà nước trong đấu tranh phòng chống tội phạm, rằng luật pháp luôn bình đẳng đối với mọi công dân. 

Luật sư Nguyễn Thị Oanh, đoàn Luật sư TP.Hà Nội nhận định, đây là vụ án "nhiều ai oán" nhất. Vì tình anh em, tình đồng nghiệp mà Dương Tự Trọng cũng như các cựu đồng nghiệp của mình đã mất đi cả sự nghiệp. Tuy nhiên, đứng trước những tình huống pháp lý liên quan đến những người thân, không dễ để một người có cách xử trí đúng đắn nhất. Đánh giá về việc Dương Tự Trọng cùng đồng phạm tổ chức cho anh trai là Dương Chí Dũng trốn đi nước ngoài, nhiều chuyên gia pháp lý cho rằng đó là "bài toán luẩn quẩn" nhất của Trọng. "Luật pháp bất vị thân", giá như Dương Tự Trọng suy xét kỹ vấn đề có tính lô-gíc của luật pháp và tính quy luật thì mọi việc đã không quá tồi tệ.

Mặt khác, bản thân Dương Tự Trọng đã từng đấu tranh truy bắt và triệt phá nhiều vụ án phức tạp, bắt những tên tội phạm sừng sỏ, có nhiều thành tích cũng như đóng góp trong ngành công an nói chung và công an Hải Phòng nói riêng, nhưng công và tội phải tách bạch rõ ràng. Đáng lẽ Dương Tự Trọng phải là người bình tĩnh hơn ai hết để xử lý, giải quyết tình huống bằng cách khuyên nhủ, động viên anh trai ra đầu thú. Tiếc là Dương Tự Trọng đã không đủ tỉnh táo để nhận định, giải quyết tình huống một cách thông minh, gây ra sự tiếc nuối xen lẫn trách móc trong đồng nghiệp và khiến dư luận hoài nghi.

Điều này được thể hiện rõ trong lời nói sau cùng của Dương Tự Trọng tại phiên sơ thẩm: "Cho phép tôi được nói tâm tư, tình cảm trong vòng hơn một phút. Do lâu ngày không được phát biểu, nếu có gì lạc hậu mong HĐXX châm chước. Dương Chí Dũng là anh ruột của tôi, thời gian qua tôi luôn sống với kỷ niệm của hai anh em và càng thấy thương anh tôi nhiều hơn. Tôi vẫn thầm ước được chịu tội thay anh tôi và mong anh tôi được hưởng sự khách quan, khoan hồng của pháp luật và lòng từ bi, khoan dung, vị tha của người đời. Tình cảm ấy mỗi con người ai cũng có, mong mọi người thông cảm. Với những bị cáo khác, mong HĐXX xem xét đúng người đúng tội, mở lượng khoan hồng để họ sớm được trở về với cuộc đời. Cá nhân tôi xin chấp hành nghiêm túc mọi hình phạt". "Ở đời, ai cũng có những sai lầm không thể làm lại được", luật sư Oanh nhấn mạnh.

Trao đổi với PV báo Đời sống và Pháp luật, TS. Hoàng Văn Hùng, Trưởng bộ môn Luật Hình sự, đại học Luật Hà Nội: "Tôi nhìn nhận vụ án Dương Tự Trọng dưới hai góc độ. Thứ nhất, Dương Tự Trọng là một cán bộ có chức vụ, quyền hạn. Ngoài trách nhiệm của một công dân thì Trọng còn có trách nhiệm của một người thực thi pháp luật. Thế nhưng Dương Tự Trọng lại vi phạm pháp luật. Đây là hành vi gây hậu quả nghiêm trọng. Xét về trách nhiệm của công dân, đáng lẽ thấy anh trai mình phạm tội, Trọng phải vận động anh ra đầu thú để hưởng sự khoan hồng của pháp luật. Tiếc là Trọng lại làm ngược lại, bằng cách tổ chức cho anh trai trốn đi nước ngoài, gây khó khăn cho công tác điều tra vụ án xảy ra ở Vinalines. Như vậy, nói về trách nhiệm của công dân, Dương Tự Trọng đã không làm tròn.

Thứ hai, xét về gốc độ tình cảm, theo diễn biến về mặt tâm lý vì tình cảm gia đình mà Dương Tự Trọng có hành vi sai trái. Tuy nhiên, người đáng trách trong vụ án này chính là Dương Chí Dũng. ông Dũng đã kéo em trai vào vòng lao lý. Là người thực thi pháp luật, hơn ai hết, Dương Tự Trọng thừa hiểu mức án anh mình phải chịu là như thế nào. Mặt khác, Trọng thiếu suy nghĩ mặc dù biết tổ chức cho anh trai trốn đi nước ngoài trước sau cũng bị bại lộ, nhưng có lẽ vì sự day dứt mà biết "chết", Trọng vẫn phải làm để cuộc sống sau này được thanh thản. Vì anh trai, Trọng đã chấp nhận bỏ hết danh dự, sự nghiệp và làm liên lụy tới nhiều người khác".