“Vòng xoáy hình trôn ốc” và giải mã tội phạm giết người man rợ

(ĐSPL) -  Không phả? không có lý kh? cho rằng, những hành v? g?ết ngườ? man rợ, dù có nguyên nhân vô lý đ? nữa, thì đều đã được "nuô? dưỡng" từ trước bở? những thó? quen bạo lực lặp đ? lặp lạ? trong g?a đình, sự nuông ch?ều thá? quá dẫn đến những góc nhìn lệch lạc... Đó là nhận định của chuyên g?a tâm lý Nguyễn Mạnh Quân (hộ? Khoa học G?áo dục V?ệt Nam).

Chuyên g?a tâm lý Nguyễn Mạnh Quân.

Tộ? ác được... báo trước

Cũng theo ông Quân, trong nh?ều cuộc bàn thảo, các chuyên g?a tâm lý, nhà ngh?ên cứu xã hộ? học đã đưa ra các lý g?ả? cho loạ? tộ? phạm k?ểu này. Một ngườ? bình thường, chưa hề có t?ền án t?ền sự, vốn được co? là h?ền lành, nhẫn nhịn, chẳng va chạm vớ? a? bao g?ờ bỗng phạm tộ? ác tày đình, cướp đ? s?nh mạng của ngườ? khác.

Các loạ? ph?m ảnh, ấn phẩm, trò chơ? bạo lực được co? như tác nhân gây hạ? t?ếp cận quá dễ dàng tác động đến họ. Trong kh? đó, g?áo dục lố? sống, g?áo dục pháp luật và ý thức công dân bị buông lỏng. Sự tha hóa về đạo đức ở đâu đó đã và đang d?ễn ra công kha?, gây tác động xấu về nhận thức. Tuy nh?ên, vớ? những nguyên nhân này, a? cũng có thể thấy, a? cũng có thể chỉ ra được, chỉ có đ?ều không a? hành động để thay đổ? và cũng chẳng a? chịu trách nh?ệm, trừ những ngườ? trực t?ếp l?ên đớ? vụ v?ệc!?

Những nguyên nhân ấy, g?ờ đã trở nên cố hữu, được nhắc đến nh?ều. Một t?ến sỹ tâm lý từng bàn rằng, nguyên nhân xã hộ? đố? vớ? những trường hợp phạm tộ? k?ểu này đương nh?ên là có. Bở?, con ngườ? là thành tố của xã hộ?, con ngườ? chịu ch? phố? trong đó và tác động ngược lạ?. Như một cơ thể, ung nhọt từ chính cơ thể ấy s?nh ra, nó? cách khác là do chính cơ thể ấy nuô? dưỡng và rồ? nó lạ? ảnh hưởng, gây đau đớn lạ? cho cơ thể ấy.

Nhìn nhận vấn đề thì đúng là như vậy. Nhưng cũng như kết quả của nó, những lý g?ả? k?ểu này thường kh?ến ngườ? ta cảm thấy dễ chịu vớ? vụ v?ệc nhưng lạ? không thực sự có thể đ? đến tận cùng của sự v?ệc. Bở? lẽ, cá? nguyên nhân xã hộ? ấy có thể h?ểu là những gì xung quanh tác động đến một con ngườ? cụ thể nhưng nếu đứng trên bình d?ện khác để quan sát thì cá? nguyên nhân ấy thực ra lạ? chẳng phả? của a? cả và như thế cũng có nghĩa rằng cũng chẳng - là - a? - cả!

Nh?ều ngườ? sẽ thắc mắc, vậy thì cá? gì đã kh?ến cho một thanh n?ên trong một lúc nhẫn tâm có thể g?ết cả bạn gá? rồ? vứt xác, chặt xác ph? tang? Hay một bác sỹ có đầy đủ nhận thức, được học hành đủ đầy, được mọ? ngườ? trong cơ quan yêu mến lạ? đang tâm thủ t?êu xác bệnh nhân vì ta? nạn nghề ngh?ệp?

Bác sĩ thẩm mỹ v?ện Cát Tường vứt xác ph? tang

Theo nhà tâm lý Nguyễn Mạnh Quân, quy về hoạt động s?nh học của bộ não. Những hành v? được co? là bột phát ấy thực ra là cả một quá trình d?ễn b?ến trong bán cầu đạ? não dướ? sự tác động của một loạ? hormon có tên là cort?sol. Theo ông Quân, bằng cách lý g?ả? này, ngườ? ta có thể h?ểu được tạ? sao những trường hợp g?ết ngườ? hoàn toàn bột phát, mù quáng như con g?ết cha, anh g?ết em, chồng g?ết vợ một cách man rợ rồ? sau đó, chính đương sự kh? tỉnh lạ?, lạ? ngồ? khóc hu hu hoặc hố? hận vô cùng chỉ muốn tìm đến cá? chết để g?ả? thoát.

Khá? n?ệm "vòng xoáy  hình trôn ốc"

Cũng theo nhà tâm lý Nguyễn Mạnh Quân, cort?sol được sản s?nh ra mỗ? kh? con ngườ? ta cảm thấy bị stress. Stress được g?ả? tỏa thì cort?sol cũng sẽ được cơ thể bà? t?ết. Stress không được g?ả? tỏa thì cort?sol tích tụ ngày càng nh?ều. Một hình họa xoáy trôn ốc hướng tâm mô tả cụ thể cơ chế tác động của cort?sol. Vớ? tác động cơ bản đã nó? ở trên, cort?sol ngăn cản một cách nh?ệt tình bán cầu đạ? não t?ếp nhận thông t?n mớ?.

Khở? đ?ểm là vòng ngoà? của vòng xoáy trôn ốc, và đỉnh đ?ểm của stress là đ?ểm cuố? cùng trong vòng xoáy ấy. Đến thờ? đ?ểm ấy, cort?sol tràn ngập vỏ não, đương sự gần như mất k?ểm soát, không thể t?ếp nhận bất cứ thông t?n nào khác từ bên ngoà?, kể cả t?êu cực lẫn tích cực. Tất nh?ên, như đã nó?, vòng xoáy trôn ốc của mỗ? ngườ? là khác nhau. Bở? thế, không phả? a? lên đến đỉnh đ?ểm của stress cũng phả? đ? g?ết ngườ?!

Nhưng đ?ều này lý g?ả? khá rõ ràng rằng, một kh? cơn nóng g?ận lên, ngườ? ta không còn muốn nghe a? nó?, t?ếp nhận thông t?n nữa, cho dù, đó có là lờ? khuyên nhủ hay đe dọa. Bở? vậy, theo lờ? bàn của chuyên g?a Nguyễn Mạnh Quân, thì cách h?ệu quả nhất để xử lý stress - cơn nóng g?ận - đó là những ngườ? có l?ên quan tốt nhất là không nên nó? gì cho đến kh? cơn g?ận nguô? đ?, cort?sol đã tan bớt đ?  thì não bộ lúc ấy mớ? có thể t?ếp nhận thông t?n được.

Thực tế cho thấy, hầu hết các trường hợp chồng g?ết vợ, vợ g?ết chồng đều do mâu thuẫn nung nấu, mâu thuẫn từ nhỏ thành to. Trừ các trường hợp tộ? phạm chuyên ngh?ệp không bàn đến tâm lý trong chuyên đề này hoặc ngườ? bị tâm thần gây án, thì hầu hết các vụ thảm án đều mang yếu tố dồn nén này và đây cũng là một yếu tố đáng để xem xét nếu muốn nhìn sự v?ệc trên góc độ d?ễn t?ến tâm lý tộ? phạm.

Bàn về phương pháp g?ả? quyết, theo chuyên g?a tâm lý Nguyễn Mạnh Quân, đưa ra b?ểu đồ d?ễn t?ến tâm lý ức chế của cort?sol xoáy theo hình trôn ốc như thế để thấy, v?ệc cần làm là phả? ngăn không cho vòng xoáy ấy đ? đến đ?ểm cùng cực của nó ở tâm đường xoáy. Đ?ều này đò? hỏ? một sự quan tâm đúng mực từ phía ngườ? thân xung quanh đố? tượng phạm tộ?. Quan tâm không chỉ đơn g?ản là b?ết v?ệc, mà phả? có những phương pháp g?ả? tỏa bức xúc tâm lý h?ệu quả và quan trọng nhất là phả? có cá? nhìn th?ện cảm vớ? ngườ? đang "có vấn đề".

PV