Từng bị ví von là vùng đất "4B", Ninh Bình thành điểm đến thân thiện nhất thế giới

Ký ức về vùng đất "4b" 

Báo Dân Trí đưa tin, năm 1992, Ninh Bình được tách ra từ tỉnh Hà Nam Ninh, với diện tích gần 1.400km², phần lớn là núi đá vôi xen lẫn vùng đất chiêm trũng. Sau khi tái lập, đa số người dân nơi đây sống bằng nghề nông và khai thác đá đốt vôi.

Ông N.M.T. (66 tuổi) nhớ lại, suốt một thời gian dài, Ninh Bình bị ví như vùng đất "4b" – buồn, bực, bụi, bẩn. Ngay cả trung tâm tỉnh là thị xã Ninh Bình cũng chưa có con đường nào thực sự khang trang. Người dân chủ yếu làm nghề đốt lò vôi, đóng gạch bi, khiến bụi bẩn bao phủ khắp phố phường.

Người dân tỉnh Ninh Bình khai thác núi đá vôi trong những năm 2000. Ảnh: Dân Trí

Trước và đầu những năm 2000, khai thác và chế biến xi măng là ngành công nghiệp chủ lực của tỉnh. Từ thị xã Tam Điệp đến các huyện Hoa Lư, Gia Viễn, hàng loạt núi đá vôi bị khai thác triệt để, biến Ninh Bình thành một đại công trường đầy khói bụi và tiếng ồn.

Ông T. kể tiếp: "Sau ngày chia tách tỉnh, Ninh Bình trở thành một trong những tỉnh nghèo của cả nước. Diện tích nhỏ, dân số ít, các chính sách phát triển của tỉnh khi ấy cũng loay hoay không tìm được hướng đi mới. 

Là một nghệ sĩ nhiếp ảnh, ông T. đã ghi lại nhiều khoảnh khắc về giai đoạn khó khăn này. Lật giở cuốn album cũ kỹ, ông cho chúng tôi xem lại những bức hình quý giá từ những năm 90. Trong đó, hình ảnh các mỏ đá vôi nổ mìn, lò vôi thủ công bụi trắng xóa, những cột khói đen từ nhà máy xi măng… chính là minh chứng rõ nét về ký ức "4b" một thời của vùng đất cố đô.

Những bước chuyển mình mạnh mẽ

Những bức ảnh của ông N.M.T. ghi lại cách đây hơn 20 năm cho thấy du khách nước ngoài đã say mê vẻ đẹp hoang sơ, bình dị của Tam Cốc - Bích Động (nay thuộc TP. Hoa Lư) và đầm Vân Long (huyện Gia Viễn).

Theo ông T., trước khi Tràng An được phát hiện và khai thác, Tam Cốc - Bích Động đã là điểm đến hấp dẫn du khách quốc tế. Đây chính là tín hiệu mở ra hướng phát triển du lịch bền vững cho Ninh Bình từ gần 20 năm trước.

Tìm ra hướng phát triển cho tương lai là nền kinh tế xanh (du lịch), để không còn bị phụ thuộc vào nền kinh tế nâu (khai thác mỏ, sản xuất xi măng), tỉnh Ninh Bình được Chính phủ đồng ý cho triển khai nhiều dự án về du lịch để "hồi sinh" vùng đất Cố đô Hoa Lư, Tràng An - nơi từng là kinh đô của Nhà nước Đại Cồ Việt.

Chủ trương của tỉnh Ninh Bình trong phát triển "ngành công nghiệp không khói" là chọn phương thức hợp tác "công - tư", nhà nước và tư nhân cùng làm, với mục đích là tôn tạo lại danh thắng Tràng An và vùng kinh đô Hoa Lư xưa, biến nơi đây trở thành điểm đến hấp dẫn đối với du khách trong nước và quốc tế, đem lại việc làm và thu nhập cho người dân địa phương.

Khuôn viên phố cổ Hoa Lư rộng rãi, thoáng mát với nhiều cây xanh. Ảnh: Lao Động

Toàn bộ vùng đất sình lầy, chiêm khê mùa thối ở các xã Ninh Xuân, Ninh Hải, Trường Yên (huyện Hoa Lư), xã Gia Sinh (huyện Gia Viễn) được nạo vét; các con sông, hang ngầm được khơi thông; các tuyến đường bộ hiện đại kết nối được xây dựng, hàng vạn cây xanh được trồng để tái sinh vùng đồi núi trọc…

Trên diện tích hơn 12.500 ha, cảnh quan thiên nhiên vốn là núi đá vôi xen lẫn cỏ dại, đầm lầy đã nhanh chóng được tái sinh, trở nên thơ mộng với vẻ đẹp hoang sơ đặc trưng. Cùng với đó, hàng chục ngôi chùa cổ nghìn năm tuổi như Bái Đính, Bích Động, Am Tiên…; các di tích khảo cổ như Hành Cung Vũ Lâm; danh lam thắng cảnh như đền Trình, suối Tiên… cũng được trùng tu, tôn tạo, trở thành những điểm đến du lịch hấp dẫn.

Tam Cốc - Bích Động là nơi thu hút nhiều khách du lịch nhất tỉnh Ninh Bình và là một điểm đến du lịch trọng điểm của Việt Nam. Ảnh: Người Lao Động

Lãnh đạo Sở Du lịch tỉnh Ninh Bình cho biết, sau hơn một thập kỷ với sự đóng góp không ngừng của các nhà khoa học cùng sự hỗ trợ từ chuyên gia trong và ngoài nước, Quần thể danh thắng Tràng An đã được hồi sinh, khôi phục vẻ đẹp nguyên sơ vốn có. Các di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh của Ninh Bình cũng được bảo tồn và phát huy giá trị.

Quần thể danh thắng Tràng An vẫn giữ nguyên vẹn những giá trị đặc sắc về địa chất, địa mạo, văn hóa và nhanh chóng trở thành điểm đến nổi tiếng, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước.

Quần thể danh thắng Tràng An. Ảnh: Tiền Phong

Năm 2014, UNESCO chính thức công nhận Quần thể danh thắng Tràng An là Di sản Văn hóa và Thiên nhiên thế giới. Đây là di sản hỗn hợp đầu tiên ở Đông Nam Á, thứ 11 tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương và là di sản "kép" duy nhất của Việt Nam.

Phố cổ Hoa Lư vào đêm. Ảnh: Sở Du lịch Ninh Bình

Di sản thế giới Tràng An không chỉ là niềm tự hào của người dân Ninh Bình mà còn khẳng định vị thế của Việt Nam trên bản đồ di sản thế giới. Mới đây, các tổ chức quốc tế danh tiếng như Santagata về Kinh tế Văn hóa (Ý), Viện Leibniz về Phát triển Đô thị và Vùng Kinh tế sinh thái (Đức), cùng nhiều chuyên gia, nhà khoa học trong và ngoài nước đã công bố: "Tổng giá trị kinh tế (TEV) của khu Di sản thế giới Quần thể danh thắng Tràng An ước tính lên tới 213 tỷ USD".

 Đô thị di sản vươn tầm thế giới, điểm đến của sự thân thiện

Có thể nhận thấy rằng, trên cơ sở những tiềm năng và lợi thế đặc biệt, riêng có, nổi trội, bằng tinh thần đoàn kết, năng động, sáng tạo, ý chí, khát vọng của con người vùng đất Cố đô Hoa Lư, Ninh Bình đã thực hiện chiến lược phát triển với bản sắc riêng “dựa vào bảo tồn các giá trị lịch sử, văn hóa, di sản thiên nhiên vùng đất Cố đô Hoa Lư”. 

Tràng An được ví như một Hạ Long trên cạn. Ảnh: Thanh Niên

Sau 33 năm tái lập tỉnh, dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh,dưới sự lãnh đạo của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh, trải qua 8 nhiệm kỳ Đại hội, với sự nỗ lực của cả hệ thống chính trị và các tầng lớp nhân dân trong tỉnh, Ninh Bình đã đạt nhiều thành tựu quan trọng trên các lĩnh vực kinh tế - xã hội, quốc phòng - an ninh, đưa tỉnh từ một địa phương nông nghiệp nghèo nhất vùng đồng bằng sông Hồng vươn lên nhóm tỉnh khá, hướng đến mục tiêu trở thành thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2035.

Dù diện tích không lớn, Ninh Bình vẫn vươn lên trở thành một trong 18 tỉnh, thành phố tự cân đối ngân sách và có điều tiết về Trung ương, các chỉ số phát triển luôn thuộc tốp cao của cả nước.

Bế thuyền ở phố cổ Hoa Lư. Ảnh: Lao Động

Năm 2024, tốc độ tăng trưởng kinh tế (GRDP) của tỉnh ước đạt 8,56%, thu nhập bình quân đầu người đứng thứ 11 cả nước. Du lịch Ninh Bình được bình chọn là “top 10 điểm đến cuốn hút nhất thế giới”. Năm 2025, tỉnh Ninh Bình là một trong số 18/63 tỉnh, thành phố được Chính phủ giao tăng trưởng 2 con số, Ninh Bình vinh dự được Chính phủ tin tưởng giao chỉ tiêu tăng trưởng rất cao, đạt 12%, đứng thứ 2 khu vực đồng bằng sông Hồng.

Tại Hội nghị công bố Quy hoạch tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh: "Ninh Bình sẽ tiếp tục phát triển vươn lên mạnh mẽ, trở thành cực tăng trưởng các tỉnh phía Nam đồng bằng Sông Hồng, hướng tới trở thành thành phố trực thuộc Trung ương văn minh, hiện đại, thông minh, có bản sắc riêng, ngang tầm các Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo trên thế giới".

Tháp Tứ Ân tọa lạc sừng sững giữa hồ Kỳ Lân. Ảnh: Lao Động

Trên hành trình phát triển, Ninh Bình xác định đổi mới tư duy, khai thác hiệu quả nguồn lực, thúc đẩy doanh nghiệp và người dân làm trung tâm phát triển. Từ đó tập trung nghiên cứu khoa học một cách bài bản, xác lập cơ sở lý luận và thực tiễn vững chắc để xây dựng Quy hoạch tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 với mục tiêu, định hướng chiến lược, tầm nhìn dài hạn, biến nguồn lực di sản thành tài sản, thành động lực để phát triển nhanh và bền vững; phấn đấu đến năm 2030 cơ bản đạt các tiêu chí và đến năm 2035 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo; tầm nhìn đến năm 2050 là thành phố trực thuộc Trung ương văn minh, hiện đại, thông minh, có bản sắc riêng, ngang tầm các đô thị di sản, thành phố sáng tạo trên thế giới, theo báo Đại biểu Nhân dân.