Trung Quốc đề phòng thảm họa hạt nhân kiểu Fukushima

Thiếu vắng câu trả lời rõ ràng cho câu hỏi này khiến cho chính phủ Trung Quốc phải khẩn trương chấn chỉnh pháp luật trong lĩnh vực an toàn hạt nhân cũng như tạo lập cơ chế bảo hiểm rủi ro hạt nhân.

Theo đài Tiếng nói nước Nga, ở Trung Quốc chưa bao giờ xảy ra sự cố nghiêm trọng liên quan đến nhà máy điện hạt nhân. Tuy nhiên, trong điều kiện chính phủ Trung Quốc thúc đẩy phát triển năng lượng hạt nhân, rất đáng suy nghĩ về câu hỏi: "Nếu xảy ra tai nạn thì sao?”.

Chính phủ của nhiều nước, kể cả Trung Quốc, đang sử dụng năng lượng hạt nhân dân dụng mà không hề có kế hoạch tổng thể dự phòng bảo hiểm tai nạn hạt nhân hoặc hứa hẹn bồi thường dù chỉ một phần rất nhỏ chi phí liên quan đến hậu quả sự cố tiềm ẩn.

Trong khi đó, bất kỳ vụ tai nạn nào gắn với điện hạt nhân, đều dẫn đến thiệt hại khổng lồ và không chỉ riêng hãng điều hành nhà máy bị phá sản, mà thậm chí toàn bộ đất nước. Theo tính toán của các chuyên gia phương Tây, tổn thất của một thảm họa hạt nhân tiềm năng ở Đức có thể tới con số 11 nghìn tỷ USD, trong khi bảo hiểm bắt buộc cho mỗi lò phản ứng hạt nhân ở nước này là 3,7 tỷ USD. Sau tai nạn ở Fukushima, chính phủ Nhật Bản chi trả cho các nạn nhân vì rò rỉ phóng xạ khoản tiền 3 tỷ USD. Cho đến nay, người ta vẫn chưa tính được mức tổng thiệt hại từ thảm họa ở Fukushima.

Cách đây chưa lâu, Tiểu ban đặc biệt trong Ủy ban bảo vệ môi trường và tài nguyên của Quốc hội Trung Quốc đã nhận nhiệm vụ chuẩn bị dự thảo luật về an toàn hạt nhân. Trong văn kiện này lần đầu tiên sẽ nêu mức bồi thường trong trường hợp xảy ra tai nạn tại nhà máy điện hạt nhân. Chuyên viên trưởng về quản lý bảo hiểm hạt nhân Zuo Hueytsyan cho rằng đạo luật này sẽ được thông qua trong vòng vài năm tới.

Tại nhiều nước trên thế giới, những rủi ro hạt nhân sẽ được nhà nước đền bù. Các công ty bảo hiểm tư nhân đơn giản là không thể gánh nổi khối lượng to lớn như vậy về trách nhiệm và thanh toán kinh phí. Hiện nay, giới hạn trách nhiệm dành cho bảo hiểm trong trường hợp xảy ra tai nạn hạt nhân ở Trung Quốc là thấp nhất thế giới.

Bảo hiểm trong lĩnh vực an toàn hạt nhân dân dụng hiện do Khối bảo hiểm hạt nhân Trung Quốc đảm trách, liên kết 25 công ty bảo hiểm lớn trong toàn quốc. Tuy nhiên, tổng kinh phí bảo hiểm của khối được quy định mức tối đa là 300 triệu nhân dân tệ (46 triệu USD). Để so sánh, có thể xem mức bảo hiểm của khối tương tự ở các nước phương Tây như ở Bỉ (1,5 tỷ USD), ở Nhật Bản và Thụy Sĩ thấp hơn một chút nhưng cũng ở mức 1,2 tỷ USD.

Theo các chuyên viên, lối thoát của Trung Quốc là tham gia tích cực hơn vào Hệ thống bảo hiểm tổng hợp quốc tế. Hệ thống gồm đại diện của 27 quốc gia với nhà máy điện hạt nhân có sự tham gia của hơn 270 công ty bảo hiểm. Trong hơn 50 năm qua, Hệ thống bảo hiểm tổng hợp quốc tế đã thanh toán những khoản bồi thường theo khiếu kiện gắn với khoảng 1.000 sự cố trong lĩnh vực hạt nhân, bao gồm cả một trong những tai nạn thảm khốc nhất trong lịch sử điện hạt nhân là sự cố ở nhà máy điện hạt nhân Three Mile Island (Mỹ) và tai nạn ở cơ sở hạt nhân Tokaimura (Nhật Bản), mà tổ chức bảo hiểm hạt nhân quốc tế đã thanh toán mức đền bù tối đa.

May mắn là trên thế giới hiếm khi xảy ra tai nạn hạt nhân lớn, nhưng dù sao cũng vẫn có và ví dụ mới nhất là Fukushima. Tăng bảo hiểm cho sự cố hạt nhân có thể làm cho điện hạt nhân trở nên đắt hơn nhiều so với các dạng năng lượng truyền thống. Tuy nhiên, sự phát triển khối bảo hiểm hạt nhân trong nước và phần tham gia tích cực của nhà nước vào lĩnh vực bảo hiểm sự cố hạt nhân là hết sức cần thiết.

Để sử dụng an toàn, ở mức độ nào đó, sự tham gia của chính quyền vào bảo hiểm hạt nhân có thể là đảm bảo cho cộng đồng xã hội, thuyết phục rằng khi đầu tư phát triển điện hạt nhân thì lợi ích tiềm tàng của việc sử dụng năng lượng hạt nhân vẫn cao hơn nhiều so với rủi ro.