Tổng thống Zelensky bất ngờ "quay xe" trong thương vụ đổi đất hiếm lấy viện trợ Mỹ?

"Tôi không cho phép các bộ trưởng ký thỏa thuận vì theo tôi, thỏa thuận đó chưa sẵn sàng để bảo vệ chúng tôi, cũng như các lợi ích của chúng tôi", Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky phát biểu tại một cuộc họp báo bên lề Hội nghị An ninh Munich hôm 15/2.

Ông Zelensky nhấn mạnh thỏa thuận không chỉ liên quan đến khoáng sản, mà còn phải bao gồm các lợi ích cho Ukraine, đặc biệt là các đảm bảo an ninh.

Trước đó, truyền thông phương Tây đã đưa tin về việc ông Zelensky từ chối ký thỏa thuận cho phép Mỹ khai thác các mỏ khoáng sản của Ukraine.

Trong một bài đăng trên mạng xã hội X ngày 14/2, phóng viên Josh Rogin của Washington Post cho biết, nhiều nhà lập pháp tham dự Hội nghị An ninh Munich cho biết phái đoàn Quốc hội Mỹ đã trình cho Tổng thống Zelensky một văn bản, yêu cầu ông ký, trong đó Mỹ sẽ được quyền tiếp cận 50% trữ lượng khoáng sản tương lai của Ukraine. Tuy nhiên, Tổng thống Zelensky đã từ chối đề nghị này một cách lịch sự.

Hãng tin Reuters cũng dẫn lời các thành viên giấu tên của phái đoàn Ukraine tham dự hội nghị, xác nhận thông tin tương tự.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky. Ảnh: Reuters

Cuộc họp giữa ông Zelensky và nhóm các nhà lập pháp Mỹ kéo dài khoảng 90 phút. Theo thông tin từ các nguồn tin này, Tổng thống Zelensky cảm thấy mình bị yêu cầu ký một thỏa thuận mà ông chưa có thời gian để xem xét kỹ lưỡng. Một số nguồn còn cho rằng đề xuất này là không công bằng đối với Ukraine, vì họ vẫn cần giải quyết nhiều vấn đề chi tiết.

Hiện chưa rõ thỏa thuận có nội dung gì và liệu dự thảo của Mỹ có bao gồm các điều khoản an ninh mà Ukraine mong muốn không.

Hồi đầu tháng này, Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố, ông muốn Kiev dùng tài nguyên thiên nhiên để trả cho sự trợ giúp mà nước này nhận được từ Washington trong cuộc xung đột với Nga. 

Theo Tổng thống Zelensky, để một thỏa thuận về khoáng sản được ký kết, Ukraine cần biết rằng thỏa thuận đó sẽ có hiệu quả và là thỏa thuận tích cực cho cả hai quốc gia, cũng như mang lại lợi nhuận và an ninh cho Kiev.

"Những tài nguyên này không phải của tôi, mà là của người dân chúng tôi", ông Zelensky nhấn mạnh.

Ukraine sở hữu 22 trong số 50 loại khoáng sản mà Mỹ coi là "tài nguyên thiết yếu", bao gồm graphite, lithium, titan, beryllium và uranium - những nguyên liệu quan trọng trong công nghệ quốc phòng và năng lượng sạch.

Song nhiều mỏ trong số đó nằm ở các khu vực do Nga kiểm soát.  Theo Forbes, số khoáng sản trị giá khoảng 7 nghìn tỷ USD của Ukraine hiện nằm ở Luhansk và Donetsk, hai khu vực đã sáp nhập vào Nga năm 2022. 

Trước sức ép từ cả hai phía, Ukraina đang ở thế khó: chấp nhận nhượng bộ để giữ được sự ủng hộ của Mỹ hay tìm cách giữ vững chủ quyền tài nguyên mà không đánh mất viện trợ quân sự.