Thường xuyên giận dữ, căng thẳng dễ đột quỵ?

Vnexpress dẫn lời TS.BS Ngô Thị Kim Oanh, Bệnh viện Đại học Y Dược TP. HCM - Cơ sở 3, trong lâm sàng thần kinh, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng tính cách và cảm xúc có ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe tim mạch và não bộ. Điều này không chỉ được lý giải theo cơ chế thần kinh - nội tiết trong Y học hiện đại mà còn có căn nguyên sâu xa theo lý luận Âm Dương, Tạng Phủ của Y học cổ truyền.

Vì sao thường xuyên giận dữ, lo âu có nguy cơ đột quỵ cao hơn?

Theo Y học hiện đại

Mỗi khi con người tức giận hoặc lo âu, hệ thần kinh giao cảm sẽ hoạt động mạnh hơn, khiến mạch máu co lại, huyết áp tăng, tim đập nhanh và nồng độ các hormone stress như adrenaline, cortisol tăng cao. Khi tình trạng này xảy ra thường xuyên, thành mạch máu bị tổn thương, mất tính đàn hồi, dễ hình thành mảng xơ vữa hoặc huyết khối. Chính những biến đổi này làm tăng nguy cơ tắc hoặc vỡ mạch máu não - nguyên nhân hàng đầu dẫn đến đột quỵ.

Người có sẵn các bệnh lý nền như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu càng dễ bị tổn thương hơn khi căng thẳng tâm lý kéo dài.

Theo quan điểm của Y học cổ truyền

Cảm xúc có mối liên hệ mật thiết đến tạng phủ. Giận dữ làm tổn thương Can, lo nghĩ quá mức hại Tỳ, buồn phiền ảnh hưởng đến Phế, sợ hãi làm tổn thương Thận, vui mừng quá mức sẽ hại đến Tâm. Người hay tức giận được xem là có "Can khí uất kết", lâu ngày sinh "Can hỏa thượng cang", khiến khí huyết dồn lên đầu, dẫn tới "phong nội động", gây trúng phong, tức đột quỵ theo cách gọi hiện nay.

Khi Can khí không điều hòa, khí huyết lưu thông kém, dễ hình thành huyết ứ trong não, làm rối loạn chức năng vận động và cảm giác.

Một số biểu hiện cho thấy trạng thái cảm xúc đã vượt ngưỡng an toàn

Theo Y học hiện đại

Đó là khi người bệnh xuất hiện tình trạng huyết áp tăng cao đột ngột, mặt nóng bừng, tim đập nhanh, đau đầu, ù tai, nhìn mờ, chóng mặt hoặc cảm giác yếu nửa người thoáng qua. Các dấu hiệu rối loạn giấc ngủ, mất ngủ kéo dài, hồi hộp, bồn chồn cũng là cảnh báo sớm của rối loạn thần kinh - tim mạch.

Theo Y học cổ truyền

Những người thường xuyên đỏ mặt, mắt đỏ, dễ cáu gắt, đầu nặng, tai ù, rêu lưỡi vàng, mạch huyền sác là biểu hiện của Can dương thượng cang, khí huyết nghịch lên đầu, tiềm ẩn nguy cơ trúng phong.

Nguy cơ tái phát đột quỵ sau khi người bệnh đã qua giai đoạn cấp

Về mặt Y học hiện đại

Những yếu tố như tăng huyết áp chưa được kiểm soát, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, rung nhĩ, hút thuốc lá, uống rượu và ít vận động là các nguyên nhân phổ biến dẫn đến đột quỵ tái phát.

Ngoài ra, việc không tuân thủ điều trị, tự ý ngưng thuốc chống kết tập tiểu cầu, thuốc hạ áp hoặc thuốc kháng đông là nguy cơ cao nhất. Căng thẳng, mất ngủ và trầm cảm sau đột quỵ cũng khiến mạch máu não dễ bị tái tổn thương.

Theo Y học cổ truyền

Đột quỵ tái phát là do "chính khí hư, tà khí phục". Sau cơn bệnh, khí huyết suy yếu, tà khí như phong, đàm, ứ huyết chưa được trừ sạch, nếu gặp thời tiết thay đổi, ăn uống thất thường hoặc cảm xúc uất ức sẽ dễ làm tái phát bệnh. Người bệnh sau đột quỵ thường có Tỳ hư, Can vượng, khí huyết không điều hòa, vì vậy cần được điều dưỡng lâu dài bằng ăn uống, vận động và dưỡng tâm.

"Bẫy đột quỵ" trong sáng sớm

Tạp chí Tri Thức dẫn lời ThS.BS Đoàn Dư Mạnh, Thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam, cảnh báo thời điểm giao mùa, khi không khí lạnh tràn về đột ngột, huyết áp dễ tăng cao do cơ thể co mạch phản ứng với nhiệt độ giảm mạnh. Nếu chủ quan, nhiều người có thể rơi vào "bẫy" đột quỵ mà không kịp nhận ra.

Theo bác sĩ Mạnh, sự thay đổi nhiệt độ đột ngột, đặc biệt vào buổi sáng và ban đêm, có thể làm vỡ mạch máu não gây xuất huyết, hoặc bong mảng xơ vữa, hình thành cục máu đông dẫn đến nhồi máu não hoặc nhồi máu cơ tim. Những người mắc cao huyết áp, tiểu đường, rối loạn mỡ máu là nhóm nguy cơ cao nhất.

Ông đặc biệt lưu ý thói quen tập thể dục quá sớm khi trời còn lạnh: "Nhiều người ra ngoài khi cơ thể còn đang 'ngủ đông', máu cô đặc, huyết áp tăng, lại chưa uống nước hay ăn sáng. Khi hít luồng khí lạnh đột ngột, mạch máu co lại, dễ hình thành huyết khối gây đột quỵ".

Để phòng ngừa, bác sĩ Mạnh khuyên:

Uống một cốc nước ấm trước khi ra ngoài để giúp máu loãng hơn.

Ăn nhẹ, giữ ấm kỹ cổ, ngực, bàn tay và bàn chân - những vùng dễ mất nhiệt.

Chỉ nên tập thể dục sau 6 giờ sáng, khi nhiệt độ ổn định hơn.

Người lớn tuổi hoặc có bệnh nền tim mạch nên tránh ra ngoài khi trời còn rét sâu.

Ngoài ra, duy trì chế độ ăn lành mạnh, kiểm soát huyết áp, hạn chế rượu bia và tái khám định kỳ là biện pháp quan trọng để phòng ngừa đột quỵ trong mùa lạnh.