Thú vị chuyện chủ quyền biển đảo trên tiền giấy

Thật ngạc nhiên và thú vị, câu chuyện chủ quyền biển đảo đã hiện diện từ rất lâu trên những đồng tiền Việt Nam. Từ thắng cảnh vịnh Hạ Long, bến cảng Nhà Rồng, giàn khoan Bạch Hổ... cùng những trận chiến đánh giặc ngoại xâm của cha ông đã có trên tiền giấy.

Theo giới sưu tầm tiền cổ, ngay cả ở một số quốc gia có dầu mỏ, rất ít khi hình ảnh giàn khoan trên biển được in lên tờ tiền. Tiền Việt Nam là một trong số rất hiếm hoi có hình ảnh này.

Trong buổi sinh hoạt của hội sưu tầm tiền Tân Phú tại TP.HCM mới đây, nhiều hội viên đã giới thiệu từ bộ sưu tập hàng chục năm của mình những tờ tiền có nội dung biển đảo, một chủ đề đang được nhắc đến ở khắp nơi.

Biển Việt Nam trên lịch sử tiền Việt Nam

Anh Hà Văn Thọ (thường gọi là Thọ 100, vì anh chỉ thích chơi các loại tiền có đúng mệnh giá 100) - người đã viết quyển “Lịch sử tiền tệ Việt Nam”, lựa từ bộ sưu tập của những người đến tham dự buổi sinh hoạt, ra hơn chục tờ tiền có chủ đề liên quan tới biển, kinh tế biển Việt Nam.

Anh Thọ cho biết: “Vịnh Hạ Long là một trong những địa danh đặc biệt nhất, vì xuất hiện trên tiền Việt Nam đến 6 lần trong nhiều thời kỳ khác nhau, từ thời Đông Dương đến Việt Nam hiện đại”.

Tờ tiền “Banque de Indonchine” - giấy bạc một trăm đồng in năm 1946, được người Anh in cho người Pháp đồng minh sau khi phát xít Nhật rời khỏi VIệt Nam. Tờ tiền được lưu hành toàn quốc từ năm 1946. Trên một mặt tiền này có in hình hai chiếc thuyền buồm, một hình ảnh đặc trưng dễ thấy của Vịnh Hạ Long.

Ngoài ra, tờ tiền “Une Pastrie” (một đồng) được in tại công ty in tiền của Pháp tại Hà Nội (Ideo Hanoi) cũng có hình ảnh thuyền buồm trên Vịnh Hạ Long. Tờ tiền này được lưu hành từ 1942 -1946.

Trong lịch sử tiền Việt Nam hiện đại, Vịnh Hạ Long cũng xuất hiện trên tờ 200.000 đồng polymer, tờ 10.000 đồng phát hành năm 1993 và có màu đỏ, hầu hết với đặc tả cảnh đẹp và thắng cảnh biển.

Ngoài ra, vẻ đẹp của biển Việt Nam trên tiền giấy còn có thêm hình ảnh của Mũi Né và vịnh Hà Tiên.

Trên tờ tiền 10 đồng màu đỏ (in năm 1956, lưu hành ở miền Nam Việt Nam), và tờ 200 đồng (in 1960, lưu hành ở miền Bắc Việt Nam), hình ảnh của Mũi Né được thể hiện như một eo biển còn hoang sơ, với lưới đánh cá giăng ngang khung tranh vẽ và những con thuyền câu nhỏ đậu trú trong vùng eo nước. Vịnh Hà Tiên xuất hiện nhiều lần, đặc biệt với hòn Phụ Tử trên tờ 1 đồng, 2 đồng được sử dụng năm 1985.

Người thích chơi tiền có thể nhìn thấy thắng cảnh ở những địa danh hấp dẫn ấy, ngày xưa có khi chỉ là doi cát, là một bãi đậu thuyền bé xíu, hoặc một bãi biển không có tàu bè qua lại, như một hình ảnh xinh đẹp của quê hương vùng biển.

Chống ngoại xâm và khẳng định chủ quyền

Đặc biệt, ngoài chủ đề về biển được nhắc đến rất nhiều trong các hình vẽ trên tiền nhiều thời kỳ, nội dung chống giặc ngoại xâm cũng được thể hiện trên một số tờ tiền trong Bộ Tướng (cách gọi của dân sưu tập tiền, gồm 4 tờ in năm 1966, lưu hành trong chế độ VNCH, in hình: dây hoa leo, Trần Hưng Đạo, Nguyễn Huệ và tả quân Lê Văn Duyệt, tượng trưng cho các vị anh hùng ở 3 miền) được in năm 1966.

Trên tờ 500 đồng là hình chân dung vị tướng Trần Hưng Đạo, mặt sau tờ tiền là hình vẽ mô phỏng chiến thắng Bạch Đằng vang dội, đánh đuổi quân Nguyên Mông. Hình ảnh này khiến người sưu tầm tiền nhớ về trận thủy chiến vĩ đại nhất trong lịch sử Việt Nam. Anh Lê Nguyễn Tuấn Anh, một người mua bán tiền sưu tầm trong giới cho biết: “Tờ tiền này đi chung cả bộ có nội dung rất ý nghĩa, nên cũng có nhiều người tìm mua”.

Rút từ bộ sưu tập mình có mang theo tờ 200 đồng cùng bộ, anh Tuấn Anh chỉ dẫn hai mặt tờ tiền: “Một mặt tờ tiền này là danh tướng Nguyễn Huệ. Mặt kia là hình vẽ giới thiệu chiến thắng Ngọc Hồi - Đống Đa của vị vua nổi danh này trước quân Thanh xâm lược". Một người sưu tập khác trong bàn nói ngay: “Ở đây, Sầm Nghi Đống phải treo cổ tự tử trước lực tiến như vũ bão của quân Tây Sơn”.

Ông Võ Thanh Tùng, một nhà sưu tập tiền hơn 40 năm chuyên về tiền Việt Nam  nhận xét: “So với các chủ đề khác, chủ đề biển và kinh tế biển khá dày trên tiền Việt Nam. Đặc biệt là phải nói đến 2 tờ 5.000 đồng in năm 1987 và tờ 10.000 đồng polymer mới bây giờ. Cả 2 tờ đều có in hình giàn khoan trên mỏ Bạch Hổ của Việt Nam”.

Tờ 5.000 đồng in năm 1987, cùng với tờ 10.000 đồng đã vẽ 2 hình ảnh, ở 2 góc độ khác nhau của giàn khoan Bạch Hổ này. Đây là một trong những hình ảnh nổi bật nhất cho thấy chủ đề về kinh tế và biển đảo là nội dung quan trọng trên tiền. Anh Hà Văn Thọ nhận xét: “Theo tôi được biết, ngay cả ở một số quốc gia có dầu mỏ, cũng rất ít quốc gia in hình ảnh giàn khoan trên biển lên tờ tiền. Tiền Việt Nam là một trong số rất hiếm hoi, lại có đến 2 tờ. Trong suốt nhiều năm chơi tiền, tôi chưa được thấy tiền nước nào khác có hình giàn khoan”.

Vừa lật quyển “Lịch sử tiền tệ Việt Nam” mình đã viết và biên soạn, anh Thọ trầm ngâm: “Rất nhiều chủ đề khác như cảng Nhà Rồng (in trên tờ 30 đồng năm 1980), cảng Hải Phòng (in trên tờ 500 đồng năm 1985) liên quan đến biển và hình ảnh biển Việt Nam cũng được nhắc lại liên tục trên các giai đoạn tiền Việt Nam. Biển là một phần quan trọng của Việt Nam”.