“Số phận” kỳ lạ của chiếc đại hồng chung cổ bên dòng Đồng Đen

(ĐSPL) - Cổ tự Vạn Thiện có hàng trăm năm tuổi. Ít ai biết rằng, số phận "luân lạc" kỳ lạ của quả chuông báu hàng trăm năm lại làm nên huyền tích bí ẩn của con sông Đồng Đen nơi đây. Ngày nay, người dân trong vùng vẫn tin rằng, báu vật chuông đồng còn nằm đâu đó dưới lòng sông, đêm đêm tiếng chuông vang vọng về làng...

Báu vật linh thiêng của dân làng

Trong câu chuyện kể cho chúng tôi tại chùa Vạn Thiện (thôn An Ninh, xã Diên An, huyện Diên Khánh (Khánh Hòa), trụ trì Thích Trừng Thông còn nhắc nhớ rất nhiều chuyện về huyền tích chiếc đại hồng chung (chuông lớn)- một báu vật không những của chùa Vạn Thiện mà của cả dân làng sống xung quanh Núi Chúa và dãy Hoàng Ngư Sơn. Câu chuyện của vị trụ trì hòa cùng tiếng chim hót lanh lảnh trong sân chùa hiện lên chân thực, bình dị, đậm huyền tích bí ẩn của một báu vật hàng trăm năm tuổi. Tương truyền, sau khi vị sư tổ tu hành đắc đạo thì ở khắp nơi xung quanh ngài đều có những cánh chim phượng hoàng bay lượn trong ánh hào quang rực rỡ. Rừng núi bỗng trở nên đẹp như tiên cảnh bồng lai. Những cánh chim từ xứ sở thần tiên đến để đưa ngài về với "cõi Phật", nhưng ngài nhất định từ chối và ở lại lập am thất để tu hành.

Tên chùa được đặt là Phụng Thùy Sơn, theo nghĩa những cánh chim phượng hoàng lượn bay trên đỉnh núi. Ngoài ra, ngài Thượng Ấn Hạ Tỳ còn được ban tặng một chiếc đại hồng chung rất quý làm bằng đồng đen. Mỗi khi ngài gióng tiếng chuông lên là lập tức những cánh chim phượng hoàng bay đến để bầu bạn. Ngọn núi nơi ngài tu luyện được đổi tên thành Hòn Chùa. Kế thừa y bát của tổ sư là đại đệ tử đạo hiệu là Linh Phù. Sau khi làm lễ mai táng cho ân sư, tân trụ trì dời chuyển chùa và chiếc đại hồng chung về thôn An Ninh (huyện Diên An, tỉnh Khánh Hòa) để khai lập một ngôi chùa mới với tên gọi Phụng Thùy Sơn Vạn Thiện. Ngày nay thường được người dân gọi là chùa Vạn Thiện hoặc chùa Linh Phù.

Vì là báu vật quý, nên quả chuông được nhà chùa thành kính đặt lên tháp chuông phía chính diện ngôi chùa để thờ tự. Bản thân sư Keo trẻ tuổi nhưng có tài "thần thông quảng đại" trước đó cũng do được sư phụ truyền thụ Phật pháp vi diệu, nên cũng chỉ có ông mới gióng được những tiếng chuông gọi bầy chim phượng hoàng từ trên trời bay xuống hạ giới cùng tu đạo. Những đời trụ trì của chùa Vạn Thiện sau này vẫn luôn coi đại hồng chung này là vật báu linh thiêng, vô giá nên thường nhắc nhở sư sãi trong chùa phải canh giữ cẩn thận, tránh người lạ tới đánh cắp.

Sư trụ trì Thích Trừng Thông kể, theo huyền tích, cứ mỗi chiều, các sư sãi trong chùa lại được phân công gióng lên những hồi chuông vang vọng khắp vùng, gieo cảm giác bình an cho dân chúng xung quanh, tạo "cõi thiền" tịnh cho muôn dân. Mỗi lần trong làng có người mất đi, người thân trong gia đình đó lại tìm đến cửa chùa để gióng tiếng chuông thay lời tiễn biệt người đã khuất về cõi "bồng lai". Dần dần, tiếng chuông trở thành một "món ăn tinh thần" không thể thiếu trong cuộc sống của dân làng trong vùng, và người dân địa phương luôn coi đó là một bảo vật linh thiêng của làng nên trong tâm khảm họ không ai dám lấy chuông làm sở hữu riêng mà ngược lại, họ chung tay, ra sức cùng nhau canh giữ đêm ngày.

Đang kể câu chuyện về chiếc đại hồng chung linh thiêng, đại đức Thích Trừng Thông bỗng dưng thốt lên: "Thế nhưng, tiếng đồn về chiếc chuông quý vang xa khắp nơi, nhiều người đổ xô về để tận mắt nhìn thấy chiếc chuông quý, trong đó, cũng lắm kẻ bất nhân nuôi thâm ý muốn chiếm làm của riêng. Giữa lúc binh đao loạn lạc, nhiều kẻ dòm ngó nên sau khi bàn bạc kỹ lưỡng, nhà chùa thống nhất giao báu vật cho dân làng cất giữ để tránh bọn xấu...".

Huyền thoại về một dòng sông

Theo lời của đại đức Thích Trừng Thông, thì số phận của chiếc đại hồng chung gắn bó mật thiết với huyền thoại về dòng sông Đồng Đen thơ mộng được lưu truyền rộng rãi trong dân chúng tới ngày nay. Ông kể tiếp những lời mình được các tiền nhân truyền lại, ngày ấy, nhánh sông chảy qua xã Diên An này có tên gọi là Sông Cạn - một nhánh của con sông Cái rộng lớn nhất huyện Diên Khánh. Nhưng bây giờ nếu khách hỏi về cái tên con sông Cạn thì không mấy người biết đến nữa. Bởi người dân địa phương lâu nay vẫn gọi sông này với cái tên sông Đồng Đen, gắn liền với huyền tích về chiếc đại hồng chung quý ở chùa Vạn Thiện năm xưa.

Một lần, nhiều kẻ xấu lợi dụng lúc binh đao loạn lạc, đột nhập vào chùa để trộm chuông quý nhưng bất thành. Sau lần đó, để bảo vệ chuông, người dân địa phương đem chôn bên bờ sông Cạn gần chùa. Vài hôm sau, trời bỗng nhiên nổi cơn mưa to, sấm chớp đì đùng, sợ chiếc chuông bị nước cuốn trôi nên dân trong vùng đã hò nhau lặn tìm, trục vớt chuông lên đem trở lại chùa. Nhưng sau một thời gian dài lặn tìm những vị trí đã được đánh dấu ở khúc sông Cạn vẫn không thấy chuông đâu, nhiều người hoảng sợ bỏ về, đêm đêm tiếng chuông vẫn ngân vang ở dưới lòng sông.

Tưởng rằng chiếc chuông đồng đã bị nước lớn cuốn đi trong trận lũ lụt trước đó, nhưng cứ đêm đêm người dân địa phương vẫn nghe tiếng chuông vọng về từ phía bờ sông. Cùng thời điểm, một sự việc kỳ lạ khác lại xảy đến, khiến người dân không thể tin nổi vào mắt mình. Đó là trong vùng bỗng xuất hiện hai con trâu đen to lớn thường tới cánh đồng dâu của họ ăn lá và giẫm nát những khu đất trồng. Khi người dân hò nhau đuổi tới khúc sông chôn vùi quả chuông quý, kỳ lạ chẳng thấy hai con trâu mộng kia đâu. Người dân cho rằng, hai con trâu này nhảy xuống sông và biến mất không một dấu tích. Bởi thế, họ càng tin vào sự linh thiêng của quả chuông đồng đen. Nhiều người thắp nhang khấn lễ và nhiều lần lặn tìm ở đoạn sông Cạn, với hy vọng tìm thấy chiếc chuông quý để đem lên thờ tự, nhưng vẫn vô vọng.

Đến triều đại vua Thành Thái (1889-1907), trong thôn Ninh An có người đi câu lại trông thấy quả đại hồng chung nổi lên trên mặt nước một cách kỳ lạ, liền tri hô những người dân ở gần đó đến xem. Thấy chuông quý, dân địa phương hè nhau khiêng lên bờ, thế nhưng như có phép lạ, dù có huy động bao nhiêu người đi nữa, vẫn chẳng thể nhấc chuông lên nổi. Quá đỗi kinh ngạc, người làng liền trình báo sự việc bất thường lên quan đầu tỉnh xin trợ giúp. Vị thượng quan liền sai quản tượng Hồ Ngọc Nhuận đem voi chiến đến kéo chuông. Sợ một voi không kéo nổi, viên quản tượng phải dùng đến hai thớt voi. Nhưng rốt cuộc vẫn vô ích, suốt một ngày một đêm dùng cả sức người và sức voi nhưng đại hồng chung vẫn không mảy may xê dịch.

Nhận thấy điềm lạ nên Hương lý đã thiết án hương cầu khẩn thần Phật, để cho mang được quả đại hồng chung lên. Cuối canh tư, trời bỗng nhiên nổi sấm chớp đì đùng khắp tứ phía, mưa to gió lớn khiến cho nước sông dâng cao. Sợi dây thừng cỡ lớn buộc ở cổ voi dùng để kéo chuông bỗng nhiên đứt rời khiến cho nhiều người sợ hãi bỏ chạy toán loạn. Sau khi mưa tạnh nước rút, nhiều người lặn xuống sông tìm quả chuông quý nhưng không còn thấy nữa. Đến giờ Ngọ hôm đó, nước sông Cạn bỗng sôi lên sùng sục, khi hết sôi thì nước sông bỗng chuyển sang màu đen ngòm như mực, nên người dân nơi đây đổi tên dòng sông Cạn thành dòng Đồng Đen.