Nhận biết “giờ vàng” cứu sống bệnh nhân nhồi máu cơ tim

Mỗi năm, thế giới ghi nhận khoảng 32,4 triệu ca nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Người từng bị nhồi máu cơ tim có nguy cơ tái phát, tử vong cao gấp 6 lần so với người khỏe mạnh cùng độ tuổi.

Hiện nay, mặc dù y học phát triển, nhiều tiến bộ trong việc tầm soát và điều trị nhồi máu cơ tim, nhưng tỷ lệ tử vong do bệnh vẫn còn khá cao, chiếm khoảng 5-30%, phần lớn các trường hợp tử vong trước khi được đưa đến bệnh viện. Trong năm đầu tiên sau nhồi máu cơ tim, tỷ lệ tử vong tăng thêm từ 5-12%. Tiên lượng sau nhồi máu cơ tim khác nhau tùy thuộc vào mức độ, vị trí cơ tim bị ảnh hưởng, sự tiến triển bệnh và quản lý tốt các biến chứng bệnh. Bệnh nhân nhồi máu cơ tim vùng trước, nhịp nhanh hoặc rung thất dai dẳng, block nhánh tim và suy thất trái có tiên lượng xấu hơn.

Tại Việt Nam, theo thống kê của Bộ Y tế, có hơn 200.000 người tử vong do bệnh tim mạch trong năm 2023, chiếm 33% tổng số ca tử vong. Trong đó, có tới 85% là do nhồi máu cơ tim.

Theo thống kê của Viện Tim mạch Việt Nam, từ năm 2000 đến năm 2015, tỷ lệ tăng huyết áp ở người trưởng thành tăng khoảng 1% mỗi năm và đã chiếm 25%, tương đương với 4 người trưởng thành thì có 1 người bị tăng huyết áp. Huyết áp cao làm tăng nguy cơ tử vong do đột quỵ lên 4 lần và tăng nguy cơ tử vong do bệnh lý tim mạch lên gấp 3 lần so với những người không mắc bệnh.

Theo BS.CKI Lê Văn Tuyến, Trung tâm Tim mạch, BVĐK Tâm Anh, nhồi máu cơ tim xảy ra khi dòng máu đến một phần cơ tim bị giảm hoặc ngừng hoàn toàn do cục huyết khối làm tắc nghẽn động mạch vành. Đây là biến cố nghiêm trọng, có thể gây thiếu máu cơ tim đột ngột, hoại tử cơ tim và tử vong.

Nguyên nhân chủ yếu là xơ vữa động mạch. Mảng xơ vữa chứa cholesterol, canxi và mảnh vỡ tế bào bám vào thành mạch, gây viêm và tổn thương. Khi mảng xơ vữa bong ra, cục máu đông hình thành, làm tắc mạch và gây cơn đau tim. Nếu không được cấp cứu kịp thời, cơ tim sẽ hoại tử, dẫn đến suy tim hoặc đột tử.

Dấu hiệu thường gặp gồm: Đau nặng, tức ngực; Đau mỏi vai, hàm hoặc hai tay; Khó thở, hụt hơi, vã mồ hôi; Mệt mỏi bất thường, buồn nôn, chóng mặt, ngất xỉu; Tim đập nhanh, tụt huyết áp đột ngột.

"Người cao tuổi, hút thuốc lá, tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu, ít vận động, lạm dụng rượu, chất kích thích… đều làm tăng nguy cơ. Đặc biệt, tăng huyết áp khiến nguy cơ tử vong do đột quỵ tăng gấp 4 lần, bệnh tim mạch tăng gấp 3 lần", BS Tuyến cho hay.

“Giờ vàng” quyết định sự sống

Cũng theo chuyên gia tim mạch, để cấp cứu kịp thời người bị nhồi máu cơ tim, khung “giờ vàng” là yếu tố quyết định sự sống. "Khung giờ vàng được xác định là thời gian khoảng 1-2 giờ đầu khi bệnh nhân mới xuất hiện cơn đau ngực. Lúc này, cơ tim chỉ mới bị tổn thương nhẹ. Do đó, việc tái tưới máu cơ tim sẽ hiệu quả nhất, giúp hạn chế được tình trạng cơ tim chết, giảm tỷ lệ tử vong và biến chứng cho người bệnh", BS Tuyến nói.

Ngoài ra, BS Tuyến lưu ý, nếu bản thân hoặc người thân trong gia đình xuất hiện triệu chứng của nhồi máu cơ tim, cần nhập viện cấp cứu ngay, để được can thiệp trong “giờ vàng”, giúp giảm nguy cơ biến chứng và giảm tỷ lệ tử vong.