Người nghệ sĩ về cõi Phật gửi lại thân xác thắp ánh sáng khoa học

Những lần vào bệnh viện khám sức khỏe, NSƯT Phương Quang thấy xót đau khi chứng kiến nhiều người bệnh vô phương cứu chữa vì sự thiếu khuyết bộ phận cơ thể.... Sau nhiều đêm trăn trở, cuối cùng, nghệ sĩ Phương Quang bàn bạc với vợ con về chuyện hiến xác. Hiểu được tâm niệm của chồng, cha, vợ con nghệ sĩ đã đồng lòng ký vào giấy tình nguyện hiến xác cho y học.

Cả gia đình đều hiến xác khi qua đời

PV đến thăm nhà nghệ sĩ Phương Quang (SN 1942, tên thật là Tô Phương Quang) trên đường Trần Xuân Soạn, phường Tân Hưng, quận 7, TP.HCM) vào một chiều mưa giông. Mưa lác đác càng làm lòng người thêm buồn. Trong ngôi nhà nhỏ, tiếng cầu kinh vang lên liên hồi trong khung cảnh những vòng hoa lan trắng, tím thay lời vĩnh biệt của đồng nghiệp, khán thính giả dành cho nghệ sĩ Phương Quang. Ông ra đi nhẹ nhàng, thanh thản, khi người thân đã giúp ông thực hiện được tâm nguyện cuối đời, hiến xác cho y học.

Tiếp PV, bà Đỗ Thị Xuân Hương (SN 1947, vợ nghệ sĩ Phương Quang) nghẹn ngào: “Ông ấy mất tròn một 1 rồi mà tôi còn ngỡ ngàng lắm. Dù trước đó cả gia đình đã chuẩn bị tâm lý, tinh thần để ông đi yên lòng, nhưng thực sự không tránh được cảm giác hụt hẫng, buồn đau khi người bạn đời của mình mới hôm trước còn bên cạnh nay đã đi xa. Tôi tự nhắc lòng, sự sống không mất mà chỉ đổi thay. Song thực sự, tôi rất buồn, không nén được dòng nước mắt mỗi khi nhắc tới chồng”.

Cũng theo bà, nghệ sĩ Phương Quang trút hơi thở cuối cùng vào 9h30 ngày 13/7. Khoảng 16h30 cùng ngày, thi hài ông được xe của bệnh viện y khoa Phạm Ngọc Thạch đến đưa đi.

Trong giây phút biệt ly, ai cũng rơi lệ. Tại bệnh viện, trước khi được tiêm một số loại thuốc vào thi hài để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học, ban lãnh đạo bệnh viện đã lập bàn thờ cho người hiến xác để đội ngũ bác sĩ, người thân có thêm những giây phút linh thiêng đưa tiễn.

“Sau khi bệnh viện đón nhận xác, gia đình tôi cũng làm đầy đủ phong tục lễ phúng viếng như người bình thường, chỉ khác là thi hài ông ở bệnh viện. Khi nhìn di ảnh trên bàn thờ, mọi người vẫn nghĩ ông còn trong ngôi nhà thân thương này”, vợ nghệ sĩ rơi lệ nói.

Bà Xuân Hương trải lòng, cả hai bên gia đình nội ngoại đều có suy nghĩ rất nhân văn. Con người sống cốt ở cái tâm, sống sao đến lúc thác xuống không hối tiếc những việc đã làm. Trước việc nghệ sĩ Phương Quang hiến xác cho y học, người em rể của vợ nghệ sĩ cũng đã đưa ra quyết định hiến xác. Bản thân bà Xuân Hương và em gái ruột cũng đã ký giấy hiến xác cho bệnh viện cách đây 4 năm. Khi mọi người lâm chung, gia đình sẽ thông báo cho bệnh viện biết để thực hiện nghi thức nhận xác. Toàn thể gia đình bà xem việc hiến xác là góp phần làm phát triển y học, tình người thêm tốt đẹp.

Cái chết phục vụ sự sống đời sau

Khi PV chia sẻ, trong quan niệm của người xưa, thác xuống phải toàn thây, có nơi còn chốn để con cháu đời sau tưởng nhớ, đi về viếng thăm, bà Xuân Hương bộc bạch: “Đúng là người đời họ quan niệm thế, chết phải nguyên vẹn để hóa kiếp luân hồi. Thế nhưng, mình hóa kiếp sống được ở kiếp sau thì kiếp này phải sống cho tốt trước đã. Có như vậy, mới nói đến kiếp luân hồi.

Gia đình chúng tôi nghĩ đơn giản, kiếp này mình sống trọn vẹn, sống vì con người thì nếu có kiếp sau cũng sẽ làm người tốt. Chúng tôi chỉ vì nghĩa cử sống cho đi không chỉ nhận riêng mình. Dòng chữ trên tấm vải mà bệnh viện phủ lên người ông nhà tôi rất ý nghĩa “Cái chết để phục vụ sự sống”. Tôi hoàn toàn mãn nguyện”.

Trong buổi trò chuyện, vợ nghệ sĩ quá cố luôn chực trào nước mắt khi nhắc tới những kỷ niệm về chồng. Bà cho biết, làm vợ một người nghệ sĩ cải lương phải chấp nhận nhiều thiệt thòi về vật chất lẫn tinh thần. Thời điểm khó khăn nhất mà gia đình trải qua đã cách nay vài thập niên. Khi đó, nghệ thuật cải lương đang dần mai một, để sống với nghề quả thật khắc nghiệt. Dù vậy, với tình yêu thương, đồng cảm với chồng, bà sẵn sàng cùng ông nay đây mai đó theo đoàn hát. Mỗi lần đi diễn, vợ chồng bà không đặt nặng vấn đề cơm áo mà gắn bó với sân khấu bằng niềm mê cải lương cũng như muốn giữ gìn những nét nghệ thuật đặc trưng của Nam Bộ.

Sinh thời, nghệ sĩ Phương Quang được khán giả biết đến với nét giọng giống NSND Út Trà Ôn. Ông được biết là người có năng khiếu bẩm sinh và bị ảnh hưởng bởi giọng hát của các nghệ sĩ cải lương tiền bối như Út Trà Ôn, Bạch Tuyết... Với sự kiên trì học hỏi, rèn luyện, nghệ sĩ Phương Quang được thử sức với nhiều vai diễn khác nhau. Ông đã từng hát cho đoàn Thanh Minh (năm 1960), rồi gánh hát Kim Thành,... Năm 1966, nghệ sĩ Phương Quang giành Huy chương vàng giải Thanh Tâm với vai Kỳ Thanh Lang trong vở Tình nào cho em.

Năm 1983, nghệ sĩ Phương Quang về nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang, tham gia nhiều vai diễn như Hòn đảo thần Vệ Nữ, Tình yêu và lời đáp... Trong số những vai diễn để đời của nghệ sĩ Phương Quang phải kể đến vai vua Riêm trong vở Nàng Xê-Đa. Đây là vai diễn đánh dấu đỉnh cao sự nghiệp hát cải lương và diễn xuất của nghệ sĩ. Những năm sau này, nam nghệ sĩ được biết đến với các vai diễn tình cảm, sâu nặng chuyện đời trong vở Tình anh bán chiếu, Ông lão chèo đò, Gánh nước đêm trăng,... Giọng ca cải lương của nghệ sĩ đã quen thuộc với người dân Nam Bộ.

Ông có hai người con là chị Tô Quế Phương (SN 1978) và anh Tô Quang Bảo (SN 1986), cả hai đều có giọng ca cải lương ngọt ngào. Tuy nhiên, hai con của nghệ sĩ Phương Quang lại không theo nghiệp cha. Lý giải điều này, vợ nghệ sĩ cho biết, các con đam mê cải lương giống cha, tôi rất ủng hộ, nhưng việc sống với nghề và phát triển được môn nghệ thuật này lại là chuyện khác. “Nếu như mình không giỏi hẳn, làm được những chuyện thay đổi, phát triển bộ môn cải lương Nam Bộ thì cũng không thành công. Con gái tôi giờ vẫn hát cải lương cho gia đình thưởng thức, còn công việc làm kinh tế thì bằng nghề khác. Riêng Quang Bảo vừa làm giáo viên vừa tham gia một số khóa học cải lương tại nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang”, vợ nghệ sĩ lý giải.

Huệ Trần

Bài đăng báo giấy Đời sống & Pháp luật số 88