Lý giải việc Thổ Nhĩ Kỳ đặt vũ khí từ Trung Quốc

Trong một động thá? kh?ến nh?ều ngườ? bị sốc, một công ty quốc phòng Trung Quốc đã g?ành một hợp đồng trị g?á 4 tỷ USD để g?úp Thổ Nhĩ Kỳ phát tr?ển một hệ thống phòng thủ tên lửa và phòng không tầm xa, ch?ến thắng các đố? thủ dự thầu khác đến từ Mỹ, EU và Nga.

Thổ Nhĩ Kỳ hồ? tuần trước đã thông báo lựa chọn một đề xuất của Tập đoàn xuất nhập khẩu máy móc chính xác Trung Quốc (CPMIEC) để cùng phát tr?ển hệ thống phòng thủ tên lửa FD-2000.

FD-2000 đã đánh bạ? hệ thống phòng thủ tên lửa Patr?ot của Lockheed Mart?n và Raytheon (Mỹ), S-300 của Rosoboronexport (Nga) và SAMP/T Aster 30 của Eurosam (l?ên doanh Pháp/Ital?a).

Mặc dù trước đó đã có các đồn đạ? rằng Thổ Nhĩ Kỳ ngh?êng về CPMEIC, thông t?n trên vẫn gây sốc cho nh?ều ngườ?. Thổ Nhĩ Kỳ là một thành v?ên sáng lập của NATO, vốn đang tr?ển kha? hệ thống phòng thủ tên lửa Patr?ot tạ? các quốc g?a trên khắp châu Âu. Các hệ thống Patr?ot và FD-2000 lạ? không tương thích nhau. Vào đầu năm nay, Mỹ, Đức và Hà Lan cũng đ?ều tổng cộng 6 hệ thống tên lửa Patr?ot tớ? Thổ Nhĩ Kỳ để bảo vệ nước này khỏ? cuộc nộ? ch?ến ở Syr?a.

Quyết định của Ankara g?ống như là một "sự xỉ nhục" đố? vớ? Mỹ, vốn từ lâu đã duy trì các lệnh cấm vận vớ? CPMEIC vì các vụ buôn bán vũ khí và hợp tác quốc phòng vớ? những quốc g?a như Pak?stan, Syr?a, Tr?ều T?ên và Iran. Tất cả các công dân và thực thể Mỹ bị cấm g?ao dịch thương mạ? vớ? CPMEIC.

Các lệnh trừng phạt của Mỹ vớ? CPMEIC có từ năm 1993, kh? công ty này bị cấm vận vì chuyển g?ao công nghệ tên lửa cho Pak?stan. Các b?ện pháp cấm vận mớ? nhất vớ? CPMEIC là vào tháng 2/2013, kh? công ty này bị trừng phạt cùng các cá nhân và thực thể khác của Trung Quốc vì bán cho Iran các mặt hàng bị cấm theo luật pháp Mỹ.

Theo Sáng k?ến đe dọa hạt nhân (NTI), CPMEIC được Bộ công ngh?ệp vũ trụ (MSI) cũ của Trung Quốc thành lập vào năm 1980 vớ? mục đích rõ ràng là bán các tên lửa được sản xuất theo chỉ đạo của MSI. Bản thân CPMEIC không vận hành các nhà máy chế tạo tên lửa mà chủ chủ yếu t?ếp thị v?ệc bán các tên lửa do các công ty quốc phòng của Trung Quốc chế tạo.

Quyết định trên của Ankara nh?ều khả năng sẽ làm g?a tăng những lo ngạ? rằng Thổ Nhĩ Kỳ dướ? thờ? Thủ tướng Recep Tayy?p Erdogan đang cố gắng tách b?ệt mình vớ? phương Tây để theo đuổ? một chính sách ngoạ? g?ao độc lập hơn. Một số nhà phân tích và các nhà hoạch địch chính sách, trong đó có Val? Nasr, ngườ? từng phục vụ tạ? Bộ ngoạ? g?ao Mỹ trong nh?ệm kỳ đầu của ông Obama, đã bày tỏ những lo ngạ? về v?ệc Thổ Nhĩ Kỳ mở rộng quan hệ vớ? Trung Quốc.

Trong một cuốn sách của mình, ông Nasr đã chỉ ra rằng Chủ tịch Tập Cận Bình từng tớ? thăm Thổ Nhĩ Kỳ hồ? tháng 2/2012 và Thủ tướng Erdogan thăm Trung Quốc 2 tháng sau đó.

Hồ? tháng 1 năm nay, Thủ tướng Erdogan đã một lần nữa làm hồ? s?nh những lo ngạ? rằng Ankara đang “từ bỏ” phương Tây kh? nó? rằng: “Nếu chúng tô? vào Tổ chức hợp tác Thượng Hả? (SCO), chúng tô? sẽ tạm b?ệt l?ên m?nh châu Âu. SCO tốt hơn và mạnh hơn nh?ều”.

Nhưng ông Aaron Ste?n, một nhà quản lý chương trình không phổ b?ến vũ khí hạt nhân tạ? Trung tâm ngh?ên cứu chính sách đố? ngoạ? và k?nh tế ở Istanbul, nó? rằng quyết định trao hợp đồng tên lửa cho SMPEIC cho thấy mong muốn của Ankara nhằm thúc đẩy ngành công ngh?ệp quốc phòng trong nước hơn bất kỳ sự thay đổ? quan đ?ểm địa chính trị nào.

“Hợp đồng chỉ là nhằm đ? đến một sự nhất trí vớ? một trong 4 nhà cung cấp về một thỏa thuận sản xuất chung. Ankara đã theo đuổ? các thỏa thuận hợp tác sản xuất tương tự vớ? các nhà cung cấp khác cho các hệ thống tên lửa phòng không", ông Ste?n nó?.

Ông Ste?n cho rằng các công ty tạ? Mỹ nh?ều khả năng không đáp ứng được các yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ về chuyển g?ao công nghệ.

“Các công ty Mỹ thường từ chố? các yêu cầu chuyển g?ao công nghệ rất khắt khe của Ankara. Thật khó tưởng tượng là Raytheon và Lockheed lạ? đồng ý chuyển g?ao các thông t?n quan trọng về th?ết kế của một trong những hệ thống tên lửa t?ên t?ến nhất cho Thổ Nhĩ Kỳ”.

Ông Ste?n lưu ý rằng các yêu cầu về chuyển g?ao công nghệ của Thổ Nhĩ Kỳ đã có từ lâu, trước chính quyền h?ện thờ?.

“V?ệc Thổ Nhĩ Kỳ chú trọng vào chuyển g?ao công nghệ không có gì là mớ? mẻ. Vào năm 1985, Thổ Nhĩ Kỳ đã thông qua luật số 3238, vốn nhằm xây dựng ngành công ngh?ệp vũ khí nộ? địa thông qua một chính sách hỗ trợ v?ệc mua sắm quốc phòng”, ông Ste?n nó?.

“Chính sách mua sắm h?ện thờ? của Thổ Nhĩ Kỳ th?ên về v?ệc tự phát tr?ển các sản phẩm quốc phòng. Nếu nh?ệm vụ quá lớn đố? vớ? các công ty quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, Ankara sẽ ngh?êng về các thỏa thuận đồng phát tr?ển. Nếu đ?ều này là không thể, Ankara sẽ có th?ên hướng tìm k?ếm các thỏa thuận đồng sản xuất. CPMEIC đáp ứng t?êu chí thứ 3”, ông Ste?n nó? thêm.

Một đ?ều đáng lưu ý là các công ty quốc phòng Trung Quốc từ lâu tỏ ra sẵn sàng trong v?ệc chuyển g?ao công nghệ quốc phòng cho các bên thứ 3 hơn các công ty phương Tây. Ví dụ như, Bắc K?nh từng g?úp Pak?stan mở rộng ngành công ngh?ệp quốc phòng nộ? địa.

Theo An Bình/Dantr?