Ký ức “Ông Ké” qua lời kể của hàng xóm ở ATK

(ĐSPL) - Lần theo nguồn sử l?ệu về những tháng ngày hoạt động bí mật của Bác Hồ tạ? thủ đô g?ó ngàn ATK (An toàn khu, Định Hóa, Thá? Nguyên), chúng tô? đã tìm gặp lạ? những ngườ? hàng xóm của ngườ? kh? còn hoạt động cách mạng bí mật ở khu căn cứ để b?ết về cuộc sống một “Ông Ké” đầy bình dị, gần gũ?. 

Ký ức về “Ông Ké”

Chúng tô? vượt gần 100km từ Thủ đô Hà Nộ? về thành phố Thá? Nguyên rồ? men theo những ngọn đồ? nú? V?ệt Bắc uốn lượn, quanh co, khúc khuỷu khoảng chừng 60km mớ? tớ? được ATK.

ATK những ngày tháng 5, cá? nắng o? ả của mùa hạ ?n hằn trên những vệt bụ? đường loang loáng phả vào ngườ? những đợt bụ? nóng. Bất chợt khung cảnh nú? non trùng trùng đ?ệp đ?ệp kh?ến tầm mắt của khách đường xa cảm thấy mát dịu, êm đềm của màu xanh. Những dãy nú? tua rua, uốn lượn được phủ xanh bở? rừng cọ, đồ? chè mơn mởn chạy xa tít tận chân trờ?. Chính tạ? nơ? đây đã ?n đậm b?ết bao kỷ n?ệm về Bác Hồ và những năm tháng hoạt động bí mật ở an toàn khu này.

Chúng tô? dừng chân tạ? d? tích Khau Tý thuộc xóm Nà Tra, xã Đ?ềm Mạc, huyện Định Hóa. Đây là địa đ?ểm đầu t?ên Bác Hồ đặt chân về mảnh đất ATK vào ngày 20/5/1947 để chỉ đạo cuộc kháng ch?ến chống thực dân Pháp xâm lược. Bác Hồ đã sống và làm v?ệc tạ? đây trong thờ? g?an từ 20/5 đến 10/11/1947.

 Hình ảnh ngô? nhà sàn h?ện ra thật đơn sơ mà thân thương gần gũ? vớ? những kỷ vật quen thuộc của Ngườ? hoạt động các mạnh ngày nào. Bước thật chậm lên từng bậc thang của nhà sàn, chúng tô? như cảm thấy dấu chân Ngườ? vẫn còn ?n hằn lên nơ? đây. Vào ngồ? trong nhà, tô? được ông Trần Văn Thấm, bảo vệ của d? tích Khau Tý gần 20 năm nay kể những câu chuyện về vị lãnh tụ cách mạng vĩ đạ?.

Theo làn hương thơm ngào ngạt quyện trong làn khó? nóng lơ lửng của chén nước chè, ông Thấm chậm rã? kể về vị anh hùng dân tộc rất bình dị: “Mặc dù kh? tô? s?nh ra, Bác Hồ đã không còn ở ATK nhưng những câu chuyện của Ngườ? vớ? đồng bào thôn Nà Tra thì không bao g?ờ pha? nhạt. Những ngườ? g?à vẫn thường kể cho con cháu của mình nghe chuyện về Bác Hồ. Chúng tô? rất tự hào kh? đây là vùng đất được vị lãnh tụ vĩ đạ? chọn làm nơ? đầu t?ên đặt căn cứ trong kháng ch?ến chống Pháp. Sở dĩ bác chọn nơ? đây làm căn cứ vì vị trí quan trọng của nó. Từ nơ? đây có con đường mòn đ? Sơn Dương, xuống Đạ? Từ, lên Chợ Đồn, ra Phú Lương và nh?ều đường tắt đ? lạ? kín đáo, thuận t?ện. Tạ? D? tích này vẫn còn lán ở của Bác, trong thờ? g?an ở đây Bác đã v?ết tác phẩm "Sửa đổ? lố? làm v?ệc" và bà? thơ "Cảnh Khuya" nổ? t?ếng”.

Ông Thấm cũng cho b?ết thêm, Bác chỉ ở lạ? Khau Tý làm v?ệc non nửa năm, nhưng hình ảnh của Ngườ? mã? mã? ?n đậm trong lòng đồng bào nơ? đây. Ngay kh? bác chuyển đ? hơn một năm, nh?ều ngườ? dân trong vùng trong đó có bố ông Thấm là cụ Trần Văn Ma? đã tình nguyện sửa chữa và trông co? căn lán Bác ở. Vì thế kh? nhà nước quy hoạch lạ? d? tích này, ngườ? dân vẫn g?ữ được căn nhà sàn nơ? bác ở gần như nguyên vẹn.

Ngườ? hàng xóm ở đồ? Tỉn Keo

Lần theo lịch sử, chúng tô? tìm đến khu d? tích đồ? Tỉn Keo thuộc xã Phú Đình, huyện Định Hóa – nơ? đã gắn vớ? những mốc son hào hùng trong lịch sử dân tộc. Năm xưa, nơ? này cũng chính là địa đ?ểm hoạt động cách mạng bí mật của Hồ Chủ Tịch. Tạ? đây, Ngườ? đã được quần chúng nhân dân che chở. Nhưng chính những ngườ? dân nơ? đây cũng chỉ b?ết đó là một vị lãnh đạo cách mạng quan trọng, chứ chưa b?ết đó là Bác Hồ. Chính vì vậy, hình ảnh về vị lãnh tụ càng trở nên bình dị, gần gũ? và thân thương.

Theo sự chỉ dẫn của những ngườ? địa phương, chúng tô? tìm gặp bà Ma Thị Tôm, SN 1929 là ngườ? hàng xóm của Bác trong suốt những năm kháng ch?ến chống Pháp. Trong hình dung của bà cụ đã 84 tuổ? này, “Ông Ké” sống rất gần gũ?, thân thương như một vị cha g?à vậy. Lật g?ở quãng ký ức kh? bà Tôm mớ? mườ? chín đô? mươ?, bà về làm vợ ông Lương Đình Nam thuộc xã Phú Đình này. Kh? ấy, bên hàng xóm của bà có cơ quan “Ông Ké” vớ? 17 ngườ? s?nh sống.

Bà Tôm nhớ lạ?: “Khu căn cứ hoạt động bí mật trong lòng dân và được quần chúng che chở. Ngoà? “Ông Ké” ra còn có 16 đồng chí sống ở đồ? Tỉn Keo, kể cả một vị bác sĩ. Khu căn cứ này được bảo vệ ha? vòng ngh?êm ngặt. Vòng ngoà? có 7 ngườ? canh gác gồm những b?ệt danh: K?ên, Trung, Dũng, Cần, K?ệm, L?êm, Chính. Vòng trong được bảo vệ gồm: Trường, Kỳ, Kháng, Ch?ến, Nhất, Định, Thắng, Lợ?. Các đồng chí cũng s?nh hoạt như b?ết bao g?a đình ở Tỉn Keo và thường g?úp đỡ g?a đình bà. Trong trí nhớ của bà, đó là thực sự là những ngườ? hàng xóm rất tốt bụng. Theo những lờ? kể của các cụ trong làng thờ? bấy g?ờ, bà Tôm b?ết được, “Ông Ké” rất yêu thích cảnh vật và thích trồng cây để hòa mình vớ? th?ên nh?ên cũng như tìm lạ? những kỷ n?ệm về tuổ? thơ ngày nào để vơ? bớt nỗ? nhớ quê. “Hồ? đó, tô? chỉ đứng từ xa nhìn thấy một ông lão vớ? dáng vẻ khoan tha? đang chăm sóc cây ngoà? vườn. Ngườ? vẫn xắn quần cao rồ? gánh nước tướ? cây, bắt sâu cho những cây bưở?, cây râm bụt và nhổ cỏ cho những cây cọ ở đồ? Tỉn Keo”, bà Tôm nhớ lạ?.

Dẫn chúng tô? lên thăm đồ? Tỉn Keo, bà Tôm chỉ cho chúng tô? từng kỷ vật về những ngườ? hàng xóm tốt bụng. Nơ? ở và nơ? làm v?ệc của những ngườ? hàng xóm này rất đơn sơ. Ngô? lán nhỏ được phủ quanh bở? cây bưở?, đồ? cọ, cây râm, vẫn còn nguyên đó như chứng tích về cuộc sống g?ản dị, dân g?ã. Bà Tôm vẫn không thể quên hình ảnh của “Ông Ké” trước kh? rờ? thủ đô g?ó ngàn về Hà Nộ?. Lúc ch?a tay, “Ông Ké” có để lạ? cho bà một con chó trông nhà rất khôn. Ông cũng dặn dò là thỉnh thoảng trông nhà cho ông. Bà Tôm vẫn còn nhớ rõ, kh? ấy g?a đình bà đã rất bịn rịn vớ? “những ngườ? hàng xóm” tốt bụng này. Kh? những ngườ? hàng xóm đ? khỏ?, g?a đình bà vẫn thay nhau trông co? ngô? nhà của “Ông Ké”. G?a đình bà thường xuyên sang dọn dẹp nhà cửa, chăm sóc vườn cây. Sau này bà mớ? b?ết, ngườ? mà dân làng thường gọ? là “Ông Ké” đó chính là Bác Hồ - vị cha g?à của dân tộc.

Theo ông Ma? V?ết Tục, nguyên Chủ tịch xã thờ? bấy g?ờ cho hay: “Bác sống và hoạt động cách mạng bí mật ở đồ? Tỉn Keo trong những năm 1948-1953. Lúc đầu, ngườ? dân vẫn chưa b?ết đó là Bác Hồ, chúng tô? chỉ b?ết đó là một ch?ến sĩ cộng sản yêu nước hoạt động bí mật. Chính vì vậy, dân chúng hết lòng bảo vệ cho các đồng chí hoạt động cách mạng. Đặc b?ệt nhất vẫn là “Ông Ké” vớ? phong thá? đ?ềm tĩnh, nếp sống g?ản dị, gần gũ? vớ? quần chúng nhân dân đã để lạ? ấn tượng sâu sắc về một ch?ến sĩ cách mạng thân th?ết, chúng tô? gọ? Ngườ? là “Ông Ké”. Sau này chúng tô? mớ? b?ết đó chính là Bác Hồ. Và nơ? đây, Bác đã chủ trì cuộc họp Bộ Chính trị, quyết định thông qua kế hoạch tác ch?ến Đông Xuân năm 1953 – 1954, trong đó có ch?ến lược cụ thể để đem lạ? thắng lợ? vẻ vang của ch?ến dịch Đ?ện B?ên Phủ lừng lẫy non sông, chấn động địa cầu”.

Hoàng Thế Tào