Kì lạ: Rác càng nhiều, nhà đẹp mọc lên càng lắm

Có một ngôi làng kì lạ mà ở đó, 95% hộ dân chấp nhận sống chung với rác và làm giàu nhờ rác. Rác chất cao bao nhiêu, nhà cao tầng càng mọc lên nhiều bấy nhiêu...

Thôn Minh Khai (thị trấn Như Quỳnh, huyện Văn Lâm, Hưng Yên) được nhiều người biết đến với cái tên mỹ miều “làng tỉ phú tái chế”.

Ngay khi vừa hết địa phận Hà Nội, đi qua tấm biển lớn với dòng chữ “Hưng Yên kính chào quý khách” được cắm ngoài quốc lộ 5 cũ cũng là lúc chúng tôi đã thấy rác chất đầy đường. Càng đi sâu vào làng, rác càng nhiều và dày đặc, báo hiệu đã đến “làng tỉ phú tái chế”.

Ðầu cổng làng Minh Khai, một tấm biển xanh đã hoen gỉ với dòng chữ trắng to đùng hiện lên: “Cấm đổ rác, xây dựng, trồng cây trên công trình thủy lợi. Nếu vi phạm bị phạt”. Nếu không để ý, không tinh mắt ít ai nhìn thấy tấm biển, bởi lẽ, phủ quanh là rác và rác... Ngay bên kia chiếc cầu nhỏ bắc qua con kênh chạy quanh làng Minh Khai là một chốt bảo vệ thu phí xe ô tô ra vào. Xe tải, xe công nông chất đầy bao lớn, bì nhỏ toàn rác và phế liệu ra vào chở hàng tấp nập 24/24h, nhiều nhất là tầm sẩm tối. Xe cộ qua lại nhiều, khoản “phí bảo trì đường bộ” thu về của “khu công nghiệp” làng nghề này mỗi ngày... không hề nhỏ.

Bờ kênh chạy dọc đầu làng Minh Khai chất đầy rác thải, phế liệu với đủ bao bì, chủng loại. Nước thải từ các hộ sản xuất chui qua các ống cống, ống nhựa đổ ào ra kênh không ngừng nghỉ với đủ màu sắc đỏ, vàng, tím. Ðể ngăn rác, cứ mỗi đoạn sông lại có một dãy cọc tre được người dân dựng lên. Chỉ cần nhìn những dãy cọc tre xiêu vẹo, rác bám chi chít, đặc quánh, bốc mùi hôi thối cũng đủ để thấy nước sông nơi đây ô nhiễm đến mức nào.

Ði một vòng thôn Minh Khai, chúng tôi đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Rác len khắp đường cùng ngõ hẻm, chiếm hết mọi không gian lớn nhỏ với đủ thể loại từ túi nylon, ống nhựa, đồng nát, sắt thép phế liệu, cao su thải loại, chai lọ thủy tinh. Nhiều nhất trong số rác ở đây vẫn là túi nylon và đồ nhựa thải loại.

Theo người dân Minh Khai, nguồn nguyên liệu để tái chế ở đây được thu gom từ khắp nơi trong và cả từ... nước ngoài. Trong đó, nhiều nhất từ các bãi rác Nam Sơn, Sóc Sơn, làng nghề Triều Khúc (huyện Thanh Trì) hay Phụng Thượng (Phúc Thọ)... Mỗi kg rác nylon sơ chế (giặt qua nước, phơi khô) khi về đến Minh Khai được nhập với giá 2.000 đồng.

Làng “nhập siêu” rác

Không chỉ dừng lại ở quy mô tập trung rác thải “quốc gia”, thôn Minh Khai còn là địa phương “nhập siêu” rác lớn nhất cả nước. Những kiện hàng được ép vuông vức, mỗi kiện cả mấy mét khối, chất cao hơn nhà tầng kế bên các xưởng tái chế nhựa với đủ dòng “mác rác nhập khẩu” từ Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Trong vai một thương lái khảo sát nguồn cung, phóng viên đã “mắt thấy, tai nghe” các công đoạn “hô biến” các loại rác thải bẩn thỉu thành đủ loại đồ gia dụng. Hầu hết máy móc của các hộ sản xuất ở đây đều rất thô sơ, thủ công.

Tại một nhà xưởng ở ngoài đầu thôn Minh Khai (tính từ cổng chính vào), khoảng chục công nhân cả nam lẫn nữ đang hì hục phân loại túi nylon, bao bóng đẩy vào máy “cửa ăn rác”, tuabin quay trộn rửa qua nước vài vòng rồi lại được đẩy tiếp vào máy nghiền hoen gỉ và bám đầy nhựa. Một công nhân khác hì hụi cào đống rác, đẩy mạnh vào phễu nghiền. Phía cuối dây chuyền, dòng chất sền sệt, xam xám theo nước thải trực tiếp ra kênh, mương, phân, rác ùn ứ, mắc kẹt tại các họng cống. Trong chốc lát, đám rác nylon bẩn thỉu đã được “đầu thai hình hài” mới, quyện vào nhau đặc quánh, đen sì, xông mùi hắc xịt. Qua 2 lần nóng, 2 lần chảy, nhựa được kéo sợi, ngâm trong bồn nước to tưới lạnh liên tục. Những tấm nhựa này được máy cắt nhỏ, hong khô thành hạt nhựa.

Theo kết quả phân tích 12 mẫu nước mặt mới nhất của Sở Tài nguyên và Môi trường tỉnh Hưng Yên tại thôn Minh Khai, tất cả các mẫu đều vượt quy chuẩn và có tổng 88/228 thông số quan trắc vượt giới hạn cho phép. Trong đó các chỉ số BOD5, COD, TSS đều vượt từ hơn 1 đến 7 lần so với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt; riêng chỉ số NH4 vượt tới 32,5 lần mức cho phép.

Theo thông tin từ Cục Kiểm soát ô nhiễm - Tổng cục Môi trường, nguyên liệu để sản xuất tái chế tại làng nghề Minh Khai hiện chủ yếu là phế liệu nhựa có nguồn gốc từ nước ngoài, là phế liệu nhập lậu làm nguyên liệu sản xuất. Việc nhập phế liệu từ nước ngoài của các cơ sở tái chế nhựa ở làng nghề Minh Khai là vi phạm quy định về bảo vệ môi trường.