IAEA chính thức xác nhận Iran làm giàu urani vượt mức cho phép trong JCPOA

Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế xác nhận Iran đã làm giàu urani cao hơn giới hạn quy định trong thỏa thuận hạt nhân JCPOA được ký kết vào năm 2015.

Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) cho biết, ngày 8/7, các thanh sát viên của cơ quan Liên Hợp Quốc đã xác minh rằng, Iran đang làm giàu urani vượt mức 3,67% U-235.

U-235, tức urani 235, là một đồng vị đặc biệt chỉ chiếm khoảng 0,7% lượng urani được đào lên khỏi mặt đất song có thể được sử dụng để cung cấp năng lượng cho các lò phản ứng hạt nhân và bom. 

Thông báo đưa ra vài giờ sau khi Iran cho biết họ đã vượt giới hạn của thỏa thuận năm 2015 và đạt mức làm giàu 4,5% để đáp trả việc Mỹ đơn phương rút khỏi văn kiện hồi giữa năm 2018.

Trước đó, hôm 5/7, ông Ali Akbar Velayati, cố vấn các vấn đề quốc tế của lãnh đạo tinh thần tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei cho biết: "Tại lò phản ứng hạt nhân Bushehr, chúng tôi cần làm giàu uranium ở mức 5% và đây là một mục tiêu hoàn toàn hòa bình".

Bushehr là nhà máy điện hạt nhân duy nhất của Iran, hoạt động nhờ nhiên liệu nhập khẩu từ Nga và được Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế thuộc Liên Hợp Quốc giám sát chặt chẽ.

Tuy nhiên, theo Kế hoạch Hành động Chung Toàn diện (JCPOA), thỏa thuận hạt nhân được ký giữa Tehran và 6 cường quốc hồi năm 2015, việc làm giàu uranium của Iran bị giới hạn ở mức tối đa là 3,67%, vừa đủ để sản xuất năng lượng và thấp hơn nhiều so với mức hơn 90% để chế tạo vũ khí hạt nhân.

Thỏa thuận hạt nhân JCPOA mà Iran ký với Nhóm P5+1 hồi năm 2015 đã giúp hóa giải cuộc khủng hoảng hạt nhân Iran kéo dài hàng chục năm ở "điểm nóng" Trung Đông.

Thỏa thuận này dựa trên hai cam kết then chốt của Tehran, đó là chỉ được phép làm giàu urani ở tỷ lệ tối đa 3,67% - một tỷ lệ vừa đủ để sản xuất năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình, và số lượng urani làm giàu ở tỷ lệ thấp này cũng chỉ được tối đa 300 kg. Ngoài ra, Tehran cũng cam kết không xây dựng thêm các lò phản ứng nước nặng, không tích lũy nước nặng và không phát triển thiết bị nổ hạt nhân.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bày tỏ "quan ngại sâu sắc" với người đồng cấp Iran Hassan Rouhani về "nguy cơ thỏa thuận hạt nhân suy yếu" và cảnh báo những hậu quả, đồng thời cho biết hai bên đã đồng ý thảo luận các điều kiện nối lại đối thoại về thỏa thuận vào ngày 15/7. 

Mộc Miên (Theo Guardian)