GS.TS Đào Văn Hùng: Cần tư duy đột phá, hành động quyết liệt để "cất cánh"

Tập trung tháo gỡ những "điểm nghẽn"

PV: Thưa GS.TS Đào Văn Hùng, Kỷ nguyên vươn mình của kinh tế Việt Nam đang được nhắc đến rất nhiều trên các diễn đàn. Ông có thể chia sẻ những phân tích của ông?

GS.TS Đào Văn Hùng: "Kỷ nguyên vươn mình" là cách nói hình tượng về giai đoạn phát triển mới của kinh tế Việt Nam, nơi chúng ta có những cơ hội chưa từng có để bứt phá, vươn lên tầm cao mới. Đây là giai đoạn hội tụ nhiều yếu tố thuận lợi, từ bối cảnh quốc tế đến những nỗ lực nội tại của đất nước.

Xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu đang diễn ra mạnh mẽ, với việc các tập đoàn đa quốc gia tìm kiếm địa điểm sản xuất mới, ổn định và tiềm năng. Việt Nam, với môi trường chính trị ổn định, lực lượng lao động trẻ dồi dào, chi phí cạnh tranh, đang nổi lên như một điểm đến lý tưởng.

Ngoài ra, cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 với sự phát triển của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, Internet vạn vật… mở ra cơ hội cho Việt Nam bắt kịp, thậm chí vượt lên trong một số lĩnh vực, thu hẹp khoảng cách với các nước phát triển.

Bên cạnh những yếu tố vừa nêu, không thể không kể đến hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng. Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, mở ra thị trường rộng lớn cho hàng hóa, thu hút đầu tư và thúc đẩy chuyển giao công nghệ.

Đặc biệt, những nỗ lực từ bên trong cũng đóng vai trò quyết định. Ổn định chính trị - xã hội là nền tảng vững chắc, chủ trương đổi mới, hội nhập của Đảng và Nhà nước tạo động lực mạnh mẽ, cùng với nỗ lực nâng cao chất lượng nguồn nhân lực đã và đang tạo nền tảng cho tăng trưởng kinh tế.

GS.TS Đào Văn Hùng.

PV:  "Kỷ nguyên vươn mình" mang đến những cơ hội to lớn, nhưng chắc chắn cũng có không ít thách thức. Theo ông, đâu là những yếu tố tiềm ẩn mà chúng ta cần lưu ý?

GS.TS Đào Văn Hùng:  Đúng vậy, "Kỷ nguyên vươn mình" cũng đặt ra không ít thách thức.

Trước hết, đó là nguy cơ rơi vào bẫy thu nhập trung bình, tức là mắc kẹt ở mức thu nhập trung bình, không thể bứt phá lên nhóm nước có thu nhập cao. Nguyên nhân có thể do thiếu đột phá về năng suất lao động, chất lượng tăng trưởng, năng lực cạnh tranh và đổi mới sáng tạo.

Thứ hai, cạnh tranh từ các nước trong khu vực cũng rất đáng lo ngại. Các nước láng giềng cũng đang nỗ lực thu hút đầu tư, phát triển kinh tế. Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh về chi phí, chất lượng và môi trường đầu tư để duy trì lợi thế.

Đáng chú ý, chúng ta còn phải đối mặt với biến đổi khí hậu. Việt Nam là một trong những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất của biến đổi khí hậu. Các hiện tượng thời tiết cực đoan gia tăng đe dọa sản xuất nông nghiệp, an ninh lương thực và phát triển bền vững. Cuối cùng, bất ổn chính trị toàn cầu cũng là một yếu tố tiềm ẩn rủi ro. Căng thẳng địa chính trị, chiến tranh thương mại, chủ nghĩa bảo hộ... có thể ảnh hưởng đến xuất nhập khẩu, đầu tư và tăng trưởng kinh tế của Việt Nam.

PV: Vậy theo ông, đâu là những "điểm nghẽn" then chốt mà Việt Nam cần tháo gỡ để vượt qua những thách thức này, thưa ông?

GS.TS Đào Văn Hùng: Để "cất cánh" trong "Kỷ nguyên vươn mình", Việt Nam cần tập trung tháo gỡ những "điểm nghẽn". Trước hết là nâng cao năng suất lao động. Đây là yếu tố then chốt để nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Cần đẩy mạnh đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, ứng dụng khoa học công nghệ và cải thiện môi trường kinh doanh. Thứ hai là phát triển kinh tế số. Cần tạo điều kiện cho doanh nghiệp số phát triển, thúc đẩy chuyển đổi số trong mọi lĩnh vực. Đây là xu hướng tất yếu của thời đại và là cơ hội để Việt Nam bứt phá.

Việt Nam cũng cần thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Cần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp thuận lợi, khuyến khích nghiên cứu và phát triển, đặc biệt là trong lĩnh vực công nghệ. Bên cạnh đó, cần chú trọng bảo vệ môi trường. Cần chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng xanh, phát triển năng lượng tái tạo, giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Đây không chỉ là trách nhiệm với thế hệ tương lai mà còn là yếu tố quan trọng để thu hút đầu tư và duy trì tăng trưởng bền vững. Cuối cùng, cần tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, tạo sân chơi bình đẳng, minh bạch cho mọi thành phần kinh tế.

Công nghệ số là động lực quan trọng cho tăng trưởng bền vững

PV:  "Tăng trưởng bền vững" đang là một khái niệm được nhắc đến rất nhiều. Vậy làm thế nào để Việt Nam có thể cân bằng giữa mục tiêu tăng trưởng kinh tế với bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội trong Kỷ nguyên vươn mình này, thưa ông?

GS.TS Đào Văn Hùng: Tăng trưởng bền vững là mục tiêu hàng đầu mà Việt Nam hướng đến. Để cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và đảm bảo an sinh xã hội, tôi cho rằng Việt Nam cần thực hiện đồng bộ các giải pháp. Cần chuyển đổi sang mô hình tăng trưởng xanh, ưu tiên phát triển các ngành kinh tế thân thiện với môi trường, sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng công nghệ sạch và khuyến khích sản xuất, tiêu dùng bền vững.

Đồng thời, cần đầu tư cho giáo dục và y tế, nâng cao chất lượng giáo dục và dịch vụ y tế, đảm bảo mọi người dân đều được tiếp cận với giáo dục và chăm sóc sức khỏe tốt nhất.

PV: Như vậy, bên cạnh tăng trưởng kinh tế và bảo vệ môi trường, an sinh xã hội cũng là một yếu tố quan trọng trong phát triển bền vững. Vậy Việt Nam cần có những chính sách gì để đảm bảo an sinh xã hội, thưa ông?

GS.TS Đào Văn Hùng:  Đúng vậy, Việt Nam cần phát triển hệ thống an sinh xã hội toàn diện. Cần mở rộng đối tượng hưởng bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, hỗ trợ người nghèo và các nhóm yếu thế trong xã hội.

Bên cạnh đó, cần thúc đẩy tăng trưởng bao trùm, tạo cơ hội cho mọi người dân tham gia vào quá trình phát triển, phân phối lợi ích tăng trưởng một cách công bằng và hợp lý.

Cuối cùng, cần thực hiện chính sách thuế và chi tiêu công hiệu quả, huy động nguồn lực cho đầu tư phát triển, đảm bảo an sinh xã hội và bảo vệ môi trường.

Ảnh minh họa 

PV:  Nhiều ý kiến cho rằng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, sẽ đóng vai trò then chốt trong việc thúc đẩy tăng trưởng bền vững của Việt Nam. Quan điểm của ông về vấn đề này như thế nào?

GS.TS Đào Văn Hùng:  Tôi hoàn toàn đồng ý với quan điểm này. Khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ số, là động lực quan trọng cho tăng trưởng bền vững của Việt Nam. Để khuyến khích đổi mới sáng tạo và ứng dụng khoa học công nghệ, Việt Nam cần đầu tư cho nghiên cứu và phát triển, tăng cường đầu tư của Nhà nước cho khoa học và công nghệ, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nghiên cứu và phát triển. Đồng thời, cần phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, đào tạo các chuyên gia, kỹ sư có năng lực nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao công nghệ.

Ngoài việc đầu tư cho nghiên cứu và phát triển nguồn nhân lực, Việt Nam cần xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, hỗ trợ các start-up công nghệ, tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp ứng dụng công nghệ mới.

Bên cạnh đó, cần hoàn thiện khung pháp lý cho hoạt động khoa học và công nghệ, bảo vệ sở hữu trí tuệ, khuyến khích chuyển giao công nghệ và hợp tác quốc tế trong lĩnh vực khoa học và công nghệ. Đặc biệt, cần thúc đẩy chuyển đổi số quốc gia, ứng dụng công nghệ số trong mọi lĩnh vực của đời sống kinh tế - xã hội, xây dựng chính phủ số, kinh tế số và xã hội số.

PV:  Hội nhập kinh tế quốc tế là một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào sự phát triển của Việt Nam. Tuy nhiên, hội nhập cũng mang đến những thách thức. Ông đánh giá như thế nào về chiến lược hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam hiện nay?

GS.TS Đào Văn Hùng:  Chiến lược hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam đã đạt được nhiều thành công quan trọng, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế. Việt Nam chủ động, tích cực hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu, tham gia nhiều hiệp định thương mại tự do quan trọng. Điều này giúp Việt Nam mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư nước ngoài và tiếp cận công nghệ tiên tiến.

Tuy nhiên, năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp Việt Nam còn hạn chế, chưa thực sự tham gia sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu. Việc thực thi các cam kết quốc tế còn gặp nhiều khó khăn.

Để tận dụng hiệu quả các cơ hội và giảm thiểu rủi ro từ hội nhập quốc tế, Việt Nam cần nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp, hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất lao động, chất lượng sản phẩm, ứng dụng công nghệ và quản trị hiện đại. Đồng thời, cần tăng cường khả năng thích ứng với biến động của thị trường quốc tế, nâng cao năng lực dự báo, phân tích và đánh giá rủi ro, chủ động điều chỉnh chính sách phù hợp với tình hình thực tế.

Ngoài ra, cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế, tăng cường hợp tác với các nước và tổ chức quốc tế trong việc xây dựng và hoàn thiện thể chế kinh tế, chia sẻ kinh nghiệm và thu hút đầu tư. Cuối cùng, cần chú trọng phát triển bền vững, lồng ghép các mục tiêu phát triển bền vững vào chiến lược hội nhập kinh tế quốc tế, đảm bảo sự cân bằng giữa tăng trưởng kinh tế, bảo vệ môi trường và an sinh xã hội.

PV:  Trong Kỷ nguyên vươn mình của đất nước, thế hệ trẻ Việt Nam sẽ đóng vai trò quan trọng như thế nào, thưa ông?

GS.TS Đào Văn Hùng:  Thế hệ trẻ là tương lai của đất nước, là động lực quan trọng cho sự phát triển của Việt Nam trong "Kỷ nguyên vươn mình". Tôi mong các bạn trẻ, đặc biệt là những người đang theo đuổi con đường nghiên cứu kinh tế, hãy không ngừng học tập, trau dồi kiến thức, nắm vững kiến thức chuyên môn, cập nhật những xu hướng mới của nền kinh tế thế giới, rèn luyện kỹ năng nghiên cứu và phân tích. Bên cạnh đó, cần phát huy tinh thần sáng tạo, khát khao cống hiến, dám nghĩ, dám làm, tìm tòi những giải pháp mới cho những vấn đề của đất nước.

Thế hệ trẻ cần yêu nước, tự hào dân tộc, luôn ý thức trách nhiệm của mình đối với sự phát triển của quê hương, đất nước. Đồng thời, cần hội nhập quốc tế, học hỏi kinh nghiệm tiên tiến, tích cực tham gia các hoạt động trao đổi, hợp tác quốc tế, học hỏi kinh nghiệm của các nước phát triển. Đặc biệt, cần giữ vững bản lĩnh, đạo đức cách mạng, sống có lý tưởng, có hoài bão, góp phần xây dựng một xã hội Việt Nam dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

PV: Xin trân trọng cảm ơn ông!