Giáo sư ngành ung thư bỏ lương chục tỷ ở Mỹ để về nước sau 40 năm là ai?

Quyết định trở về Trung Quốc

Trước khi về nước, Giáo sư Phùng Căn Sinh là một giáo sư danh dự tại Đại học California, San Diego (UCSD), một trong những viện giáo dục và nghiên cứu y khoa hàng đầu tại Hoa Kỳ. Trong năm 2023, ông nhận mức lương cùng các đãi ngộ lên tới 453.283 USD mỗi năm (tương đương khoảng 11,4 tỷ đồng).

VietNamnet dẫn thông tin từ tờ South China Morning Post, ông đã quyết định từ bỏ vị trí danh giá này để trở về Trung Quốc, gia nhập Phòng thí nghiệm Vịnh Thâm Quyến (SZBL) với vai trò Viện trưởng Viện Nghiên cứu Ung thư.

Chính ông đã xác nhận thông tin này: “Tôi đã chính thức gia nhập Phòng thí nghiệm Vịnh Thâm Quyến. Dĩ nhiên, tôi sẽ không giữ lại chức vụ tại Đại học California - San Diego. Vị trí của tôi đã kết thúc vào ngày 31/7/2025”.

Là một chuyên gia hàng đầu thế giới về nghiên cứu ung thư, Giáo sư Phùng Căn Sinh tập trung vào cơ chế tái phát của ung thư gan và các liệu pháp miễn dịch. Đóng góp quan trọng nhất trong sự nghiệp của ông là việc phát hiện ra một loại enzyme mới có tên SHP2, có khả năng ảnh hưởng đến sự ổn định của protein và điều hòa hoạt động của các enzyme khác.

Khám phá này đã mang lại cho giới khoa học sự hiểu biết sâu sắc hơn về cách các tế bào, bao gồm cả tế bào ung thư, phát triển, tái tạo và biệt hóa. Gần đây, nhóm của ông còn phát hiện ra rằng SHP2 khi kết hợp với PTEN – một enzyme có vai trò ức chế khối u – sẽ giúp ngăn ngừa ung thư gan.

Sự thiếu hụt cả hai enzyme này làm tăng cao nguy cơ mắc bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu (NASH) và ung thư gan, mở ra một hướng điều trị mới không phụ thuộc vào các loại thuốc ức chế điểm kiểm soát miễn dịch.

Quyết định trở về Trung Quốc của ông diễn ra trong bối cảnh nhiều trường đại học tại Mỹ, bao gồm cả UCSD, đang đối mặt với tình trạng cắt giảm ngân sách công, gây ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động nghiên cứu.

Đáng chú ý, chỉ mới đầu năm 2025, ông vừa được phong hàm Giáo sư danh dự xuất sắc tại UCSD. Mặc dù tình hình tại UCSD không bị “đóng băng” hoàn toàn như Đại học California - Los Angeles (UCLA), trường vẫn chịu thiệt hại nặng nề. Vào tháng 4/2025, Hiệu trưởng UCSD Pradeep Khosla đã gửi thư tới toàn thể giảng viên, cho biết các ước tính ban đầu cho thấy trường có thể thất thoát từ 75 triệu USD đến hơn 500 triệu USD mỗi năm.

Ngược lại, Phòng thí nghiệm Vịnh Thâm Quyến là một cơ sở nghiên cứu được tỉnh Quảng Đông và thành phố Thâm Quyến thành lập với mục tiêu trở thành một trung tâm đổi mới khoa học và công nghệ hàng đầu.

Niềm đam mê với y học

Giáo sư Phùng Căn Sinh sinh năm 1961 tại huyện Gia Thiện, tỉnh Chiết Giang, Trung Quốc. Năm 1978, ông trúng tuyển vào Đại học Hàng Châu. Ban đầu, do ảnh hưởng từ nhà toán học nổi tiếng Trần Cảnh Nhậm, ông có niềm yêu thích lớn với toán học nhưng cuối cùng lại lựa chọn theo đuổi ngành sinh học.

Cuộc đời ông rẽ sang một hướng mới sau khi hoàn thành hai môn học tự chọn là Sinh học khối u và Miễn dịch học. Ông chia sẻ: “Sau khi học 2 môn này, tôi có niềm đam mê mãnh liệt với miễn dịch học khối u, đặc biệt là liệu pháp miễn dịch chống ung thư”.

Sau khi tốt nghiệp Đại học Hàng Châu, ông lấy bằng thạc sĩ Miễn dịch học tại Đại học Quân y Hải quân thuộc Quân Giải phóng Nhân dân Trung Quốc vào năm 1984. Không lâu sau, ông sang Mỹ du học và nhận bằng tiến sĩ Sinh học phân tử tại Đại học Indiana ở Bloomington vào năm 1990.

Công trình phát hiện enzyme SHP2 của ông được công bố trên tạp chí danh tiếng Science vào năm 1993, giúp ông nhanh chóng được cộng đồng khoa học quốc tế công nhận và khẳng định vị thế trong lĩnh vực miễn dịch học khối u.

Kể từ năm 1994, ông đã lần lượt giảng dạy và nghiên cứu tại nhiều cơ sở y khoa uy tín của Mỹ, trước khi chính thức trở thành giáo sư tại UCSD từ năm 2009. Truyền thông Trung Quốc đánh giá, sự trở về của Giáo sư Phùng không chỉ là niềm tự hào cho nền y học nước nhà mà còn là nguồn cảm hứng lớn cho thế hệ các nhà khoa học trẻ.

Với kinh nghiệm và tầm nhìn của mình, ông được kỳ vọng sẽ mang lại những bước tiến đột phá trong việc nghiên cứu và điều trị ung thư tại quốc gia tỷ dân.