Đường sắt Việt Nam: Gian nan con đường "cách mạng"

Có thể nó?, ÐSVN đang trả? qua một cuộc "đạ? phẫu" đầy g?an truân. "Mổ xẻ" mớ? thấy hết những thách thức kh? tuyến đường sắt Bắc - Nam dù đã qua nh?ều lần sửa chữa cả? tạo vẫn chỉ là những chắp vá trên "ch?ếc áo" đã quá cũ kĩ.

Tá? cơ cấu thế nào?

Trong những năm gần đây, ÐSVN đã lập nh?ều dự án, kêu gọ? vốn đầu tư cho tuyến đường sắt bắc - nam nhưng do nguồn vốn hạn hẹp, các dự án chủ yếu chỉ mang tính duy trì, bảo đảm an toàn chạy tàu, tăng cường năng lực thông qua mà chưa có đầu tư xây dựng mớ?.

Bên cạnh đó, một số tuyến khác như Hà Nộ? - Hả? Phòng, Hà Nộ? - Lào Ca?, Hà Nộ? - Quán Tr?ều,... tình trạng cũng không được cả? th?ện là bao. Tá? cơ cấu thế nào và h?ệu quả ra sao là vấn đề vô cùng nan g?ả?.

Tá? cơ cấu mang tính vĩ mô nhưng tư duy và hành động cần được bắt đầu từ những v?ệc làm cụ thể. Tạ? cuộc họp vớ? lãnh đạo Tổng công ty ÐSVN, Bộ trưởng GTVT Ð?nh La Thăng đã bác đề xuất trang bị nhà vệ s?nh tự hoạ? đắt t?ền trên tàu tuyến Bắc - Nam của ÐSVN.

Chỉ một vấn đề đó, đã cho thấy trong quá trình tá? cơ cấu, ngành cần xác định thật rõ ràng v?ệc nào làm trước, v?ệc nào làm sau, những v?ệc chưa phù hợp thực t?ễn, cần ngh?ên cứu xem xét, đ?ều chỉnh sao cho bảo đảm h?ệu quả, đạt mục t?êu đề ra.

V?ệc đầu tư cho ngành đường sắt chưa tương xứng vớ? yêu cầu phát tr?ển.

Bộ trưởng nhấn mạnh: Trong bố? cảnh năng lực còn hạn hẹp, cần tránh tình trạng cứ đề xuất tràn lan, nhưng lạ? không thể thực h?ện được vì ph? thực tế. Ban chỉ đạo tá? cơ cấu phả? rà soát lạ? Luật Ðường sắt và các văn bản quy phạm pháp luật, tạo đ?ều k?ện để ÐSVN tr?ển kha? thuận lợ?. Cán bộ, công nhân v?ên ngành ÐSVN đoàn kết, tận tâm vớ? nghề nhưng chỉ như thế chưa đủ.

Ðể tá? cơ cấu, phát tr?ển bền vững, ÐSVN phả? nhận rõ đ?ểm yếu, th?ếu hụt để khắc phục, gắn kết vớ? v?ệc thực h?ện ch?ến lược, quy hoạch phát tr?ển GTVT đường sắt trong tương la?. Ðổ? mớ? chính là để phát tr?ển, vì quyền lợ? của ngườ? lao động, vì mục t?êu phát tr?ển bền vững của ÐSVN.

Ðể đáp ứng yêu cầu là xương sống của ngành vận tả?, kết nố? vớ? các phương thức vận tả? khác, g?ảm tả? cho vận tả? đường bộ, công v?ệc trước mắt của ÐSVN vẫn còn rất ngổn ngang. Chủ tịch Hộ? đồng thành v?ên ÐSVN Trần Ngọc Thành cho b?ết: ÐSVN đang thực h?ện ngh?êm túc, đúng lộ trình

Ðề án tá? cơ cấu g?a? đoạn 2012 - 2015. Công ty TNHH một thành v?ên In Ðường sắt và Công ty TNHH một thành v?ên In Ðường sắt Sà? Gòn đã được phê duyệt lộ trình cổ phần hóa và đang thực h?ện các bước t?ếp theo, phấn đấu sẽ đ? vào hoạt động từ tháng 7-2014.

"H?ện ÐSVN đang tổ chức sắp xếp và phân công lạ? chức năng, nh?ệm vụ, quyền hạn các chức danh, các cấp quản lý và từng bộ phận. Hoạt động này trước hết được thực h?ện ngh?êm túc, khoa học tạ? khố? cơ quan công ty mẹ. Bộ máy g?úp v?ệc Hộ? đồng thành v?ên và Tổng G?ám đốc được xây dựng theo hướng t?nh gọn, h?ệu quả" - ông Trần Ngọc Thành khẳng định.

Là đơn vị có hoạt động tỏ ra khá h?ệu quả của ngành ÐSVN, nhưng Công ty TNHH một thành v?ên Vận tả? hàng hóa đường sắt vẫn đang loay hoay chưa b?ết công ty sẽ như thế nào sau kh? t?ến hành cổ phần hóa.

Theo một lãnh đạo của công ty, chắc chắn "sẽ có sự thay đổ? từ bộ máy, nhân sự, vị trí đến phương thức hoạt động". Lãnh đạo cấp trên yêu cầu cấp dướ? đẩy nhanh t?ến trình, trong kh? đơn vị thành v?ên còn cả nú? v?ệc phả? làm.

Nó? đến cá? mớ?, phả? kể đến nh?ệm vụ nặng nề của ÐSVN là thực h?ện Ðề án "Vận chuyển công-ten-nơ bằng đường sắt để g?ảm tả? cho đường bộ".

Trưởng ban K?nh doanh vận tả? Nguyễn Hữu Tuyên ch?a sẻ: Ngành nhận nh?ệm vụ, tích cực tr?ển kha?, song chẳng b?ết cách nào để thuyết phục các chủ hàng vận chuyển công-ten-nơ bằng đường sắt. Cước vận chuyển công-ten-nơ bằng đường sắt đắt hơn nh?ều so vớ? đường bộ; bến bã?, địa đ?ểm g?ao nhận cũng không thuận lợ?; th?ếu toa xe chuyên dụng và hệ thống cảng cạn,...

Ðó là những khó khăn, rào cản mà để tháo gỡ được không phả? chuyện một sớm, một ch?ều.

Cuộc "đạ? phẫu" g?an truân

Có thể nó?, ÐSVN đang trả? qua một cuộc "đạ? phẫu" đầy g?an truân. "Mổ xẻ" mớ? thấy hết những thách thức. Sau ch?ến tranh, tuyến đường sắt bắc - nam được khô? phục và sửa chữa để duy trì hoạt động, tuy nh?ên trên tuyến vẫn còn nh?ều cầu yếu chưa được cả? tạo.

Toàn tuyến có 1.452 cầu vớ? tổng ch?ều dà? hơn 36 km. Các dự án khô? phục, cả? tạo, nâng cấp và làm mớ? cầu đến nay đã hoàn thành 755 cầu, vẫn còn lạ? gần 700 cầu chưa được đầu tư nâng cấp. Ðây là một trong những nguyên nhân chủ yếu làm hạn chế tốc độ chạy tàu.

Thêm vào đó, hệ thống nhà ga phân bố không đồng đều cũng làm hạn chế năng lực thông qua. Hơn 1.000 đường ngang và gần 3.000 đường dân s?nh tự mở trên tuyến ảnh hưởng rất lớn đến an toàn chạy tàu, t?ềm ẩn nh?ều ta? nạn nguy h?ểm,...

Hơn nữa, khổ đường sắt h?ện tạ? vẫn là 1 m, ngành đang xây dựng dự án cả? tạo thành khổ 1,435 m, đáp ứng t?êu chuẩn quốc tế. Trong một thờ? g?an dà?, v?ệc đầu tư cho ngành đường sắt không tương xứng, cho nên năng lực vận tả? hạn hẹp, trong kh? nhu cầu của ngườ? dân rất lớn, dù có muốn cũng không thể làm tốt hơn được.

Tạ? buổ? họp báo Quý III của Bộ GTVT mớ? đây, trả lờ? câu hỏ? về g?ả? pháp để đáp ứng nhu cầu đ? lạ? của ngườ? dân trong dịp Tết Nguyên đán G?áp Ngọ 2014, lãnh đạo ÐSVN phân trần: "Chúng tô? chỉ đáp ứng được trong đ?ều k?ện cơ sở vật chất h?ện có. Muốn tăng chuyến hay nố? toa đều phả? tính toán kỹ bở? ngoà? lý do kỹ thuật, hành trình còn có yếu tố hết sức quan trọng là an toàn. ÐSVN luôn cố gắng hết sức, song khả năng chỉ có hạn". 

Khó khăn không chỉ ở những tuyến đường sắt cũ mà còn đang h?ện hữu tạ? Dự án đường sắt đô thị Cát L?nh - Hà Ðông, dự án trọng đ?ểm có ý nghĩa quan trọng đố? vớ? Thủ đô Hà Nộ?.

Theo đúng t?ến độ, tuyến đường sắt trên cao này sẽ được hoàn thành cuố? năm 2014, sang đầu năm 2015 sẽ cho chạy thử, nhưng do nh?ều nguyên nhân, đặc b?ệt là công tác g?ả? phóng mặt bằng chậm nên thờ? g?an đưa vào sử dụng t?ếp tục bị đẩy lù?.

Hơn nữa, đoạn qua Hoàng Cầu "vướng" cột đ?ện cao thế nên cột trụ bê-tông làm đến đó đành phả? dừng lạ?. Thứ trưởng Nguyễn Ngọc Ðông đã chỉ đạo các đơn vị th? công hợp tác, đàm phán vớ? ngành đ?ện lực để tìm hướng g?ả? quyết nhưng cho đến nay mọ? thứ vẫn "án b?nh bất động".

Có lẽ ÐSVN luôn gặp khó ngay cả kh? các dự án được khảo sát, th?ết kế, tính toán một cách kỹ lưỡng bằng công nghệ t?ên t?ến, h?ện đạ?.

Tạ? hộ? thảo về định hướng phát tr?ển đường sắt trục bắc - nam tổ chức tháng 9 vừa qua, ngay sau kh? ÐSVN đưa ra bốn phương án nâng cấp, cả? tạo tuyến, đã vấp phả? nh?ều ý k?ến phản b?ện của các chuyên g?a, nhà khoa học.

Cũng dễ h?ểu, bở? mỗ? ý k?ến xuất phát từ một góc nhìn, quan đ?ểm, nhận định khác nhau, và đó cũng là đ?ều mong mỏ? vào đ?ều gì đó mớ? mẻ từ ÐSVN đã được ấp ủ từ rất lâu, trong mỗ? con ngườ?.

Theo Hoàng V?ệt Cường/Nhandan