Đại biểu Quốc hội hiến kế xóa "vùng trắng" cho dịch vụ công chứng

Ngày 28/8, hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách cho ý kiến dự án Luật Công chứng (sửa đổi). 

Nội dung nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu là mô hình văn phòng công chứng.

Báo Giao Thông thông tin, phát biểu ý kiến, đại biểu Nguyễn Trường Giang (đoàn Đắk Nông) cho biết, thực hiện phiên giải trình của Ủy ban Pháp luật năm 2023, khi đi khảo sát thực tế tại một số địa phương đã báo cáo giải thể phòng công chứng của Nhà nước. 

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Nguyễn Trường Giang. Ảnh: Dân Trí

Tuy nhiên, sau khi giải thể lại không thể thành lập được phòng công chứng nữa. Do đó, một số địa phương ở các huyện vùng sâu, vùng xa không có tổ chức hành nghề công chứng.

"Ở tỉnh Bắc Giang, có hai huyện là Sơn Động và Yên Thế hiện nay "trắng" tổ chức hành nghề công chứng", ông Giang nói.

Một trong những giải pháp để giải quyết vấn đề trên, theo đại biểu Giang là có thể cho phép thành lập tổ chức hành nghề công chứng tư nhân theo mô hình một công chứng viên.

Cùng chung góc nhìn, đại biểu Trần Nhật Minh (đoàn Nghệ An) chia sẻ ở địa phương có 6/21 huyện miền núi chưa có tổ chức hành nghề công chứng. Người dân tại khu vực này khi có nhu cầu công chứng phải di chuyển trên 50km, xa nhất như huyện Kỳ Sơn phải di chuyển 200km mới có văn phòng công chứng.

"Hiện, một số huyện chưa có tổ chức hành nghề công chứng, nhưng cũng chưa thành lập được, trong khi đây là dịch vụ công không thể thiếu. Người dân vùng sâu, vùng xa đang gặp khó khăn trong tiếp cận dịch vụ", ông Minh phản ánh.

Đại biểu Trần Nhật Minh (đoàn Nghệ An) phát biểu tại hội nghị. Ảnh: Thanh Niên

Theo vị đại biểu, bỏ loại hình tư nhân không chỉ hạn chế quyền tự do lựa chọn hình thức của văn phòng công chứng mà còn gây khó khăn trong tổ chức hoạt động.

Báo Pháp luật TP.HCM thông tin, Đại điểu Nguyễn Tạo (Lâm Đồng) nói rằng nhiều văn phòng công chứng gần như hợp danh ảo. Ví dụ có 8-9 phòng thì chỉ cần 12-13 công chứng viên, rồi cứ xoay vòng, cứ sáu tháng xoay, năm tháng thì rút nơi này, nhập chỗ kia. Công chứng viên ký kết hợp đồng trong một thời gian nhất định, thiếu chỗ này thì bù chỗ nọ.

“Mô hình hợp danh thì có ít nhất hai công chứng viên, trong thực tiễn thì không có hai người. Cho nên lần này cố gắng khắc phục tình trạng hợp danh “ảo” ở trong luật. Theo tôi, vùng sâu, vùng xa nên có loại hình là doanh nghiệp tư nhân, trực tiếp người đại diện pháp luật, đồng thời là người chủ doanh nghiệp, đồng thời là công chứng viên chịu trách nhiệm thì tốt hơn và rõ ràng hơn”, đại biểu Nguyễn Tạo nói.

Công chứng ở đâu và công chứng gì?

Góp ý về Luật Công chứng, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà cho rằng việc quy định trường hợp về công chứng ngoài trụ sở khi có yêu cầu công chứng từ người già yếu, không thể đi lại được, người đang bị tạm giữ, tạm giam, đang thi hành án phạt tù là cần thiết và phù hợp.

Tuy nhiên, đối với trường hợp “hoặc có lý do chính đáng khác không thể đến trụ sở” lại thiếu chặt chẽ và có thể dẫn đến việc chính sách pháp luật bị lợi dụng, tùy nghi áp dụng hoặc áp dụng thiếu thống nhất ở mỗi địa phương, đơn vị.

Đại biểu Hà đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu để quy định rõ việc công chứng ngoài trụ sở khác với việc lấy chữ ký ngoài trụ sở. Công chứng là cả một quy trình bao gồm: Tiếp nhận hồ sơ, kiểm tra hồ sơ, soạn thảo văn bản công chứng, lấy chữ ký của người yêu cầu công chứng, công chứng viên soạn thảo lời chứng, ký văn bản công chứng, đóng dấu, nộp tiền, xuất hóa đơn.

Do vậy địa điểm công chứng phải là tại trụ sở tổ chức hành nghề công chứng theo khoản 1 Điều 43. Còn việc lấy chữ ký của người yêu cầu công chứng có thể thực hiện ngoài trụ sở theo như quy định tại khoản 2 Điều 43 dự thảo luật.

Về các loại giao dịch phải công chứng, đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Quảng Bình) nêu nhận xét về ý kiến đề nghị bổ sung vào dự thảo luật quy định về các loại giao dịch phải công chứng. Đồng thời, nhiều ý kiến đề nghị giữ quy định của dự thảo luật do Chính phủ trình trên cơ sở kế thừa Luật Công chứng hiện hành về việc không quy định cụ thể các loại giao dịch phải công chứng.

Đại biểu Tâm cho rằng: Luật Công chứng là luật hình thức chỉ để tập trung quy định về trình tự, thủ tục công chứng, còn loại giao dịch nào thuộc đối tượng phải công chứng thì do luật nội dung điều chỉnh lĩnh vực đó quy định.

Hiện một số luật nội dung cũng đã thể hiện rõ nguyên tắc này như Luật Đất đai 2024 (tại khoản 3 Điều 27), Luật Nhà ở (tại Điều 164), Luật Kinh doanh bất động sản (tại các khoản 4, 5, 6 Điều 44).

Trường hợp nếu bổ sung vào dự thảo luật này một điều quy định về các giao dịch phải công chứng thì vẫn chưa khắc phục được bất cập là phạm vi thực hiện công chứng vẫn đang được quy định cả trong Luật Công chứng và các văn bản khác.

Như vậy, việc quy định về phạm vi các giao dịch phải công chứng chỉ quy định trong các luật nội dung là phù hợp hơn cả. Nhiều đại biểu khác cũng đồng tình như vậy.