Theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, mọi cá nhân khi sử dụng các dịch vụ ngân hàng, đặc biệt là vay vốn ngân hàng hay các công ty tài chính tiêu dùng, đều sẽ được đánh giá xếp hạng nợ xấu. Có 5 cấp nợ xấu. Hiểu một cách nôm na thì mức 1, 2 là mức nợ xấu an toàn và nếu họ có nhu cầu, các tổ chức tín dụng sẵn sàng duyệt vay. Mức 3 là nhóm nợ xấu cần chú ý, các tổ chức tín dụng sẽ hạn chế duyệt vay. Mức 4,5 là nợ xấu báo động, có thể gây thiệt hại cho ngân hàng và đương nhiên, việc tiếp tục vay là không thể.
Câu hỏi tiếp theo được đặt ra là vậy thì những đơn vị nào sẽ đứng ra cung cấp khoản vay cho những người mắc nợ xấu nhóm 3 trở lên khi họ có nhu cầu, đặc biệt là những nhu cầu chính đáng? Trên thực tế, những người mắc nợ xấu có hai lựa chọn vay tiền khi bị ngân hàng, công ty tài chính từ chối.
Đầu tiên và hợp pháp hơn cả là vay cầm cố tài sản. Đặc điểm lớn nhất của hình thức vay này là điều kiện vay đơn giản, chỉ tập trung xem xét việc khách hàng có phải là chủ sở hữu hợp pháp của tài sản cầm cố hay không. Những yếu tố như thu nhập bình quân hay xếp hạng nợ xấu chỉ để tham khảo chứ không dùng làm căn cứ duyệt vay như tại các ngân hàng hay công ty tài chính. Ví dụ như tại F88, doanh nghiệp cho vay cầm cố có quy mô lớn nhất Việt Nam với gần 900 cửa hàng trên toàn quốc, chỉ cần là chính chủ của một chiếc xe máy hoặc ô tô, khách hàng đã có thể vừa vay được tiền, vừa được giữ phương tiện để đi lại. F88 không xét nợ xấu khi duyệt vay. Thêm nữa, mới đây, F88 đã cho ra mắt ứng dụng di động My F88 hỗ trợ khách hàng đăng ký vay online, gồm cả những người có nợ xấu, giúp họ tiết kiệm thời gian, chi phí. Nhưng lưu ý là những người vay lần đầu vẫn phải tới các cửa hàng F88 để hoàn tất thủ tục. Chỉ những người đã vay từ lần thứ hai trở đi và đáp ứng được một số điều kiện nhất định mới có thể vay online mà không cần tới cửa hàng.
Ngoài F88, hiện tại Việt Nam còn hơn 20.000 cửa hàng cầm đồ khác, cũng cung cấp dịch vụ cho vay cầm cố tương tự, đáp ứng nhu cầu vay của cả những người mắc nợ xấu. Tuy nhiên, người vay cũng nên chú ý khi ký kết hợp đồng cầm cố. Điều này là rất quan trọng bởi hiện nay, một số cửa hàng cầm đồ tự phát lợi dụng khó khăn của khách hàng mà bắt ký giấy vay tiền kèm giấy bán xe khiến người vay rơi vào thế "cầm dao đằng lưỡi".
Lựa chọn thứ hai là tin vào những lời quảng cáo vay tiền online nợ xấu cũng vay được đang xuất hiện ngày một nhiều trên mạng xã hội và trên những tờ quảng cáo được dán nơi bờ tường, cột điện. Việc vay tiền online theo cách này chủ yếu thông qua các ứng dụng di động xuất hiện dày đặc trên các chợ ứng dụng nổi tiếng như App Store hay Google Play. Nhưng cũng có nhiều ứng dụng được gửi qua những đường link riêng biệt, hoàn toàn không có trên các chợ ứng dụng. Điểm chung của cả hai loại này đều là các ứng dụng không rõ nguồn gốc hoặc do các đơn vị cho vay không được nhà nước cấp phép và quản lý. Như vậy, ngay từ những bước đầu tiên, người vay đã đối diện với nhiều rủi ro lừa đảo, chiếm đoạt thông tin, chiếm đoạt tài sản.
Sau khi cài đặt ứng dụng, người dùng sẽ đối diện với hai kiểu rủi ro. Một là những người tự xưng là đơn vị cho vay sẽ yêu cầu người vay điền đầy đủ thông tin cá nhân rồi nộp trước một khoản phí gọi là phí thẩm định hồ sơ hoặc phí hỗ trợ duyệt vay online. Họ hứa khi giải ngân sẽ hoàn trả số tiền này. Nhưng ngay khi người vay chuyển tiền, chúng lập tức cắt đứt liên lạc và thế là tiền vay thì chẳng thấy đâu, còn mất thêm một khoản "phí". Trường hợp thứ hai thì hậu quả nặng nề hơn. Sau khi đăng ký vay, khách hàng sẽ nhận giải ngân chỉ sau một vài phút. Nhưng liền đó cạm bẫy bắt đầu xuất hiện, từ các khoản lãi ẩn, phí ẩn nâng tổng mức lãi suất lên vài trăm, thậm chí cả nghìn %/năm. Nếu không trả đúng, trả đủ, hàng loạt chiêu trò đòi nợ kiểu khủng bố sẽ trút xuống đầu người vay, làm đảo lộn đời sống vật chất lẫn tinh thần. Thậm chí, nhiều nạn nhân tín dụng đen cho biết lúc đó họ "sống không bằng chết'.
Không ai muốn bản thân mình rơi vào nợ xấu nhưng nếu chẳng may rơi vào hoàn cảnh này, họ vẫn cần phải tỉnh táo, lựa chọn những giải pháp vay an toàn, nhận diện và tránh xa những rủi ro để giữ lấy cơ hội "làm lại". Chi tiêu hợp lý, hạn chế ham muốn cá nhân, quản lý nguồn tài chính cá nhân một cách nghiêm khắc và chỉ vay khi thực sự cần là cách tốt nhất để không bị rơi vào vòng xoáy nợ xấu.