Chủ tịch Hồ Chí Minh với ngày Quốc tế lao động

Tham gia kỷ niệm các Quốc tế Lao động

Lịch sử Quốc tế Lao động đã trải qua những cột mốc đáng nhớ, như: Năm 1884, Đại hội Liên đoàn Lao động Mỹ họp tại TP Chicago thông qua Nghị quyết nêu rõ: “Từ ngày 1-5-1886, ngày lao động của tất cả các công nhân sẽ là 8 giờ”. Ngày 1-5-1886, do yêu cầu không được đáp ứng, nên công nhân trên toàn nước Mỹ đã tham gia bãi công nhằm gây áp lực buộc giới chủ thực hiện yêu sách của mình. Đầu tiên là cuộc bãi công tại Chicago. Khoảng 40 nghìn người không đến nhà máy. Họ tổ chức mít-tinh trên đường phố với biểu ngữ “Từ hôm nay không người thợ nào làm việc quá 8 giờ một ngày. Phải thực hiện 8 giờ làm việc, 8 giờ nghỉ ngơi, 8 giờ vui chơi”.

Công nhân và nhân dân Việt Nam mít-tinh kỷ niệm Quốc tế Lao động 1-5-1938 tại nhà Đấu xảo Hà Nội. Ảnh tư liệu

Hơn một năm sau ngày đấu tranh 1-5-1886, sáng 11-11-1887, các thủ lĩnh của cuộc đấu tranh ở Chicago bị chính quyền Mỹ xử tử. Tuy phong trào bị trấn áp, nhưng chính quyền buộc phải ban hành đạo luật ngày làm 8 giờ, nhưng chỉ giới hạn dành cho 10.000 - 20.000 công nhân. Vậy là dù có mất mát, hy sinh nhưng nhân dân lao động Mỹ đã bước đầu chiến thắng giới tư bản độc quyền. Ngày 14-7-1889, ba năm sau cuộc đấu tranh tại Chicago, Quốc tế Cộng sản II được thành lập. Dưới sự lãnh đạo của Frederic Engels (1820-1895), Đại hội lần thứ nhất của Quốc tế Cộng sản II đã quyết định lấy ngày 1-5 hằng năm làm ngày biểu dương lực lượng và đấu tranh chung của tầng lớp vô sản các nước. Từ đó, 1-5 trở thành ngày Quốc tế Lao động. Và để thực hiện Nghị quyết của Quốc tế Cộng sản II, ngày Quốc tế Lao động được kỷ niệm với quy mô thế giới.

Nước Pháp cũng đã tổ chức kỷ niệm Quốc tế Lao động. Nguyễn Ái Quốc đã hòa vào nhân dân lao động để kỷ niệm, mặc dù tại Pháp, mật thám và bộ máy cầm quyền rất e ngại điều này. Theo báo cáo của mật thám ghi nhận, thì Quốc tế Lao động 1-5-1920, Nguyễn Ái Quốc tham dự mít-tinh kỷ niệm cùng nhóm đảng viên Xã hội Pháp.

Quốc tế Lao động 1-5-1924, theo lời mời của Thành ủy Moscow thuộc Liên Xô (trước đây) và Ban Thư ký của Quốc tế Cộng sản, Nguyễn Ái Quốc tham gia và phát biểu ý kiến trong cuộc mít-tinh kỷ niệm tại Quảng trường Đỏ. Trước đó, vào năm 1920, dưới sự phê chuẩn của V.I. Lenin, Liên Xô là nước đầu tiên cho phép người dân được nghỉ làm vào ngày Quốc tế Lao động 1-5. Sáng kiến này dần dần đã được nhiều nước trên thế giới thực hiện. Liên Xô cũng đã quy định số giờ làm việc là 8 giờ mỗi ngày và dành nhiều phúc lợi xã hội khác cho nhân dân lao động.

Quốc tế Lao động 1-5-1925, cùng một số nhà cách mạng Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc tham gia tổ chức Đại hội lần thứ nhất của nông dân tỉnh Quảng Đông, tiến tới thành lập Hội Nông dân. Lúc này, Nguyễn Ái Quốc đang hoạt động ở Trung Quốc trên cương vị đại diện cho Quốc tế Cộng sản và đã tham gia thành lập “Hội liên hiệp các dân tộc bị áp bức” vào năm 1925 tại Trung Quốc.

Đóng góp quý báu cho nhân dân lao động

Có thể nói, Nguyễn Ái Quốc rất quan tâm đời sống nhân dân lao động ở thuộc địa. Tại Đại hội thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam ngày 3-2-1930 tại Hương Cảng (Trung Quốc) do Nguyễn Ái Quốc chủ trì, một nội dung trong Chánh cương vắn tắt của Đảng được Đại hội thông qua đã nêu rõ: Nhiệm vụ của cuộc cách mạng ấy, về phương diện xã hội thì làm sao cho dân chúng được tự do, nam nữ bình quyền và phổ thông giáo dục theo công nông hóa; về phương diện chính trị: đánh đổ chủ nghĩa đế quốc Pháp và phong kiến tay sai, làm cho nước Việt Nam hoàn toàn độc lập, tổ chức ra chính phủ công nông binh và quân đội công nông; về phương diện kinh tế thì phải thủ tiêu hết các thứ quốc trái, thu hết sản nghiệp lớn của đế quốc Pháp giao cho Chính phủ công nông binh quản lý, thu hết ruộng đất chia cho dân nghèo, bỏ sưu thuế cho dân cày mở mang công nghiệp và nông nghiệp, thi hành luật ngày làm tám giờ.

Vừa mới ra đời, Đảng Cộng sản Việt Nam đã lãnh đạo cuộc tuần hành ngày Quốc tế Lao động 1-5-1930 của công nhân khu công nghiệp Bến Thủy và nông dân ở năm xã ven TP Vinh (Nghệ An) dấy lên cao trào cách mạng 1930-1931, với đỉnh cao là Xô Viết - Nghệ Tĩnh. Từ đó, đến ngày 1-5, hay trước và sau ngày đó, những tờ truyền đơn cờ đỏ vẽ hình búa liềm lại xuất hiện ở khắp các xí nghiệp, đồn điền, đường phố,… cùng những sách báo bí mật nói chuyện lịch sử Quốc tế Lao động 1-5. Đặc biệt, tại những nhà tù nơi thực dân giam cầm các nhà cách mạng, dù hoàn cảnh khó khăn, kỷ niệm Quốc tế Lao động 1-5 vẫn được tổ chức một cách tài tình trước mắt kẻ địch, hòa hợp với những cuộc đấu tranh rầm rộ ngoài đường phố.

Đặc biệt, đến ngày 1-5-1938, trong lúc phong trào Mặt trận Bình dân ở Pháp đang sôi nổi, công nhân và nhân dân Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Đông Dương đã công khai kỷ niệm Quốc tế Lao động 1-5 bằng cuộc mít-tinh tại nhà Đấu xảo Hà Nội, với sự tham dự của khoảng 25.000 người từ các giới thợ hỏa xa, thợ in, nông dân, phụ nữ, người cao tuổi, nhà văn, nhà báo... Tại Sài Gòn - nay là TP Hồ Chí Minh, một cuộc mít-tinh đã được tổ chức tại rạp hát Thành Xương với năm nghìn người tham dự.

Ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám thành công, nước nhà độc lập, Quốc tế Lao động 1-5-1946 được tổ chức kỷ niệm với Lễ mít-tinh trọng thể tại Hà Nội, với sự tham dự của 20 vạn nhân dân lao động. Nhân dịp này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đọc lời kêu gọi hướng về đồng bào toàn quốc, đặc biệt là nhân dân lao động: “Cùng toàn quốc đồng bào! Cùng anh chị em lao động! Ngày 1-5 là một ngày tết chung cho lao động cả các nước trên thế giới. Đó là một ý nghĩa đoàn kết rất sâu xa. Ở nước ta, lần này là lần đầu đồng bào ta, anh chị em lao động ta, được tự do đón tiếp ngày 1-5. Vậy nên nó có ý nghĩa đặc biệt sâu xa hơn nữa. Đối với chúng ta nó là một ngày để tỏ cho thế giới biết rằng ngày này chẳng những là ngày tết lao động, mà nó còn là ngày toàn dân đoàn kết. Đoàn kết để giữ vững tự do dân chủ. Đoàn kết để kiến thiết nước nhà. Đoàn kết để xây dựng một đời sống mới” (*). Sau đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 22c NV/CC ngày 18-2-1946 về những ngày nghỉ Tết, kỷ niệm lịch sử và lễ tôn giáo, trong đó công bố: Ngày 1-5 là một trong những ngày lễ chính thức và công nhân, lao động cả nước được nghỉ một ngày có hưởng lương. Kể từ đây, Ngày Quốc tế Lao động 1-5 được coi là một trong những ngày lễ chính thức hằng năm của Nhà nước ta.

(*). Hồ Chí Minh: Toàn tập, T.4, NXB Chính trị Quốc gia, H.2002, tr.219.

Theo Nhân dân