Chính quyền Kiev mất quyền kiểm soát miền đông Ukraina?

Các cuộc nổi dậy ở miền đông Ukraina bắt đầu cách đây 8 ngày và đã tăng tốc mạnh trong 48 giờ qua, với việc lực lượng ly khai chiếm nhiều công sở và các kho vũ khí và ít bị chống trả. Lực lượng nổi dậy đã chiếm giữ công sở ở  khoảng 10 thị trấn và thành phố khác trên toàn tỉnh Donetsk, vốn là trung tâm ông nghiệp nặng của Ukraina.

Theo Reuters, miền đông Ukraina dường như đang nhanh chóng tuột ra khỏi sự kiểm soát của chính quyền trung ương ở Kiev.

Tại tỉnh Donetsk, một tỉnh chỉ có 10\% dân số là người Ukraina, lực lượng ly khai đã lên kế hoạch nắm quyền kiểm soát cơ sở hạ tầng và các đòn bẩy quyền lực nhà nước . Họ đã tuyên bố thành lập "Cộng hòa Nhân dân Donetsk" độc lập và kêu gọi Tổng thống Putin bảo vệ, nếu bị tấn công.

Ban lãnh đạo của "Cộng hòa Nhân dân Donetsk" đã lên kế hoạch kiểm soát của các phần những chức năng nhà nước còn lại của khu vực. Một nhà lãnh đạo có tên là Vladimir Makovich nói:  " Cần kiểm soát tất cả mọi thứ từ vệ sinh thành phố đến hệ thống xử lý nước thải , sân bay , nhà ga, quân sự ...”.

Thống đốc Donetsk, một triệu phú được Kiev bổ nhiệm, đã không xuất hiện kể từ ngày 11/4.  Một người đàn ông tự xưng là tân cảnh sát trưởng Donetsk đã đeo băng ly khai màu vàng cam-đen. Trong tuần qua, quân nổi dậy đã biến tòa thị chính Donetsk thành một pháo đài kiên cố. Rào chắn được dựng lên khắp các hành lang và các tấm thép được hàn vào cửa sổ.

Quyền Tổng thống Turchinov đã đe dọa phát động  một chiến dịch đàn áp quân sự sau khi “tối hậu thư” mãn hạn vào lúc  9 giờ sáng ngày 14/4 (giờ địa phương, 6h GMT), nhưng các lực lượng Ukraina không có bất kỳ hành động nào ở thị trấn Slaviansk .

Tuy tuyên bố vẫn tiếp tục cuộc tấn công quân nổi dậy, nhưng quyền Tổng thống Turchinov lại sa thải giám đốc an ninh quốc gia đặc trách hoạt động chống khủng bố.

Bộ Quốc phòng Ukraina thừa nhận bộ gặp khó khăn khi huy động lực lượng vũ trang ở miền  đông, nơi mà một số đơn vị đã bị người dân địa phương phong tỏa.  Một trong những dấu hiệu đầu tiên của việc triển khai lực lượng của Kiev, tối 14/4, người ta đã nhìn thấy một đoàn xe quân sự bao gồm 2 xe tăng và hơn 20 xe bọc thép chở lính dù cách Slaviansk khoảng 70 km về phía tây bắc.

Trong bài xã luận “Báo động ở phía đông”, báo Pháp Le Figaro số ra ngày 14/4 nhận định  hơn 40 000 quân Nga tập trung ở biên giới Ukraina đang chờ thi hành bước kế tiếp trong kế hoạch của Matxcơva. Bước kế tiếp đang được tiến hành là khuynh đảo miền đông Ukraina.

Theo Le Figaro, Tổng thống Putin thấy rõ là chiến thắng ở Crimea sẽ trở nên vô nghĩa, nếu ông để cho Ukraina ngả về phương Tây. Do vậy, để tránh thảm bại chiến lược, bằng mọi cách ông Putin phải ngăn chặn Ukraina có một tổng thống và chính phủ hợp pháp thân phương Tây sau cuộc bầu cử vào tháng 5 tới. Để thực hiện mưu đồ này, Tổng thống Putin tiến hành một chiến thuật phối hợp biện pháp bắt chẹt kinh tế (tăng giá khí đốt), gây áp lực ngoại giao (đề nghị qui chế liên bang) và thứ ba là kích động ly khai đánh chiếm cơ quan công quyền.

Trong bài “Căng thẳng leo thang” đăng trên nhật báo Công giáo La Croix, nhà bình luận Dominique Quinio cho rằng không ai muốn chiến tranh: từ người dân Ukraina đến phương Tây và có lẽ kể cả Tổng thống Putin.