Chánh án Nguyễn Hòa Bình: "Kỳ án dưới chân đèo Pha Đin" là điều đáng tiếc

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng, vụ án 3 người oan sai ở tỉnh Điện Biên (hay còn gọi là "kỳ án dưới chân đèo Pha Đin") là điều đáng tiếc và đại diện 3 cơ quan tiến hành tố tụng phải xin lỗi những người bị oan.

Sáng 18/11, trả lời chất vấn của các đại biểu, Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, vụ án 3 người oan sai ở tỉnh Điện Biên là điều đáng tiếc. Vụ án này đã xảy ra 27 năm trước, đến nay, có người bị oan sai đã chết.

"Khi có đại biểu Quốc hội chuyển cho tôi hồ sơ này, tôi thấy có dấu hiệu oan sai. Thực chất, vụ án này TAND Tối cao đã hủy từ năm 2003. Nhưng khi hủy xong, Tòa lại chưa có kết luận cuối cùng.

Tôi căn cứ vào việc trong biên bản khám nghiệm tử thi ban đầu xác định nguyên nhân chết là vỡ sọ. Khi khai quật lần 2 họp sọ còn nguyên, tôi khẳng định là án oan.

"Tôi gọi điện cho Bí thư Điện Biên để phối hợp. Trong thời gian ngắn, chúng tôi họp liên ngành khẳng định đây là án oan và đình chỉ vụ án. Đại diện 3 cơ quan tiến hành tố tụng Điên Biên phải xin lỗi 3 người bị oan", Chánh án TAND tối cao Nguyễn Hòa Bình cho hay.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, vấn đề bây giờ là phải bồi thường cho người bị oan theo quy định của pháp luật. Việc xử lý trách nhiệm cũng phải được đặt ra. Đầu tiên là 3 cơ quan tiến hành tố tụng Điện Biên phải xem lại để kiểm điểm từ điều tra đến xét xử. Việc thương lượng bồi thường đang diễn ra.

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Văn Chiến về việc các vụ án điều tra bổ sung, "trả tới trả lui" nhiều lần, chánh án Nguyễn Hòa Bình thừa nhận là có, thậm chí có vụ trả 7 lần.

Theo Chánh án Nguyễn Hòa Bình, đến nay, TAND đã trả điều tra bổ sung hơn 2.000 vụ án. Việc trả điều tra bổ sung là cần thiết khi chưa đủ căn cứ chứng minh tội phạm, có dấu biệu bỏ lọt tội phạm hoặc làm oan. Đây là một chế định.

Năm 2017, có 145 vụ trả điều tra bổ sung nhiều lần. Trong đó, trả 4 lần là 20 vụ, trả 5 lần có 9 vụ. Vụ trả nhiều nhất là 7 lần đã được xét xử sơ thẩm.

Về nguyên nhân tại sao vụ án kéo dài, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho hay, trước tiên là do chất lượng điều tra, truy tố. Thời gian hồ sơ nằm ở tòa án theo quy định của luật. Việc kéo dài năm này qua năm khác không nằm ở tòa án, mà ở giai đoạn tiền xét xử.

Ngoài ra, cũng có những thẩm phán không tuân thủ pháp luật, nể nang, thiếu bản lĩnh. Theo quy định cũ, VKSND được trả 2 lần, TAND trả 2 lần. Theo quy định mới từ 1/1/2018, TAND trước khi xét xử được trả 1 lần và chủ tọa được trả 1 lần khi xét xử.

Nếu những yêu cầu điều tra bổ sung không được đáp ứng thì phải tuyên không đủ căn cứ kết tội. Buộc phải nâng cao công tác truy tố xét xử. Chúng tôi quán triệt thẩm phán không trả quá nhiều lần. Nếu không đủ yếu tố kết tội thì phải tuyên không đủ yếu tố kết tội.

Những lần trả hồ sơ, TAND phải ghi rõ yêu cầu điều tra bổ sung. Trước khi nhận, phải kiểm tra việc đáp ứng yêu cầu bổ sung này.

Hoàng Yên (T/h)