Cách xử lý và sơ cứu với người bị ngộ độc rượu

Bài viết trên website Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM dưới sự tham vấn của BS.CKI PHAN TUẤN TRỌNG về những dấu hiệu và cách xử lý ngộ độc rượu như sau:

Dấu hiệu người bị ngộ độc rượu

Ngộ độc rượu thường đến từ nguyên liệu rượu. Ảnh minh họa

 

20% lượng rượu uống vào được hấp thụ tại dạ dày (bao tử), 80% hấp thụ ở ruột. Sau vài phút uống rượu, rượu nhanh chóng thấm vào máu. Sau vài giờ, nồng độ cồn trong máu tăng nhanh.

Ngộ độc rượu là tình trạng một người uống quá nhiều rượu trong thời gian ngắn hoặc uống phải rượu pha cồn công nghiệp có chứa methanol.

Người bị ngộ độc rượu do nhiều nguyên nhân khác nhau như: Lượng rượu uống vào nhiều hay ít, nguyên liệu làm rượu, rượu thật hay rượu giả, cơ địa người uống,… sẽ dẫn đến mức độ nhẹ hay nặng. 

Ngộ độc rượu thường đến từ nguyên liệu làm rượu:

Rượu ethanol (dân gian gọi là rượu thật)

Rượu methanol (dân gian gọi rượu giả, do sử dụng cồn công nghiệp như cồn rửa tay).

Ngộ độc rượu Ethanol (công thức hóa học C2H50H, còn được gọi là rượu etylic, rượu ngũ cốc,… là một trong các loại rượu thông thường có trong thành phần của đồ uống chứa cồn).

Người bị ngộ độc rượu Ethanol phụ thuộc vào số lượng rượu người đó thường xuyên uống.

Biểu hiện: Nhịp thở, nhịp tim, huyết áp, nhiệt độ. Ngộ độc rượu có thể xảy ra khi uống bất kỳ loại rượu nào (rượu vang, rượu gạo,…).

Ngộ độc cấp tính	Ngộ độc mạn tính
Giai đoạn kích thích: Người uống thấy sảng khoái, nói nhiều, rối loạn phối hợp giữa lời nói và đi đứng.  Giai đoạn ức chế: Đi đứng khó khăn, nhận thức kém, mất khả năng tập trung.	Chán ăn, tiêu chảy, sụt cân, da tái, xanh xao, thiếu máu, run tay chân, loạn thần, xơ gan, ung thư gan.

Ngộ độc rượu Methanol (công thức hóa học CH3OH) còn gọi là rượu Methylic, thường dùng trong công nghiệp hóa chất.

Ngộ độc rượu thường xảy ra với người uống phải rượu pha. Ảnh minh họa

 

Một số cơ sở sản xuất rượu gian lận thường sử dụng để sản xuất rượu. Đây là loại cồn rất độc vì đào thải chậm, chuyển hoá oxy hoá thành Formaldehyde và axit Fomic là những chất gây độc đến chức năng hô hấp của tế bào.

Các triệu chứng của ngộ độc rượu cần cấp cứu ngay:

Da tái xanh, sờ thấy lạnh (đặc biệt da ở vùng quanh môi, móng tay).

Lú lẫn, phản ứng chậm, đi đứng loạng choạng hoặc không đi đứng được.

Hạ thân nhiệt.

Mạch, nhịp tim, nhịp thở không đều (khoảng cách giữa các nhịp thở từ 10 giây trở lên).

Co giật, nôn mửa, nghẹt thở.

Cách xử lý khi bị gặp người bị ngộ độc rượu

Cố gắng giữ người bị ngộ đôc ở tư thế ngồi thẳng. Ảnh minh họa

 

Khi bị ngộ độc rượu, người bệnh có nguy cơ cao bị: Mất ý thức, mất trí nhớ, hạ đường huyết, co giật, hạ thân nhiệt, nhịp tim không đều, nôn, mửa liên tục dẫn đến mất nước, co giật, tổn thương não vĩnh viễn, tử vong,… Do đó, người bị ngộ độc rượu cần được cấp cứu ngay lập tức:

Cố gắng giữ nạn nhân ở tư thế ngồi thẳng.

Nếu nạn nhân muốn nằm, cần kê gối sao cho phần đầu và vai cao hơn thân mình. Nếu nạn nhân bị ứ đọng đờm dãi, thở khò khè, bất tỉnh, cho nằm nghiêng để khi nôn không bị sặc. Nếu người bệnh không nôn, có thể tìm cách gây nôn hết rượu để loại bỏ cồn ra khỏi dạ dày.

Cho người bệnh uống nhiều nước ấm để tránh mất nước (đặc biệt sau khi nôn) và làm loãng nồng độ rượu. Điều này giúp quá trình đào thải rượu diễn ra nhanh chóng.

Có thể cho người bệnh uống nước gừng tươi, nước chè xanh, cam vắt, nước chanh, nước cà chua, nước ép bưởi,… để giải độc rượu (nếu bị nhẹ).

Người bị ngộ độc rượu có nguy cơ hạ thân nhiệt cần giữ ấm bằng cách đắp chăn, mặc áo ấm,…

Nói chuyện với nạn nhân, trấn an và giải thích nguy hiểm đang gặp để nạn nhân hợp tác, không bị kích động. Vì người say rượu, ngộ độc rượu thường mất bình tĩnh, dễ bị kích động.

Đưa người bệnh đến cơ sở y tế gần nhất để được cấp cưu kịp thời

Luôn quan sát kỹ người bệnh, nếu người bệnh không tỉnh, ứ đọng đờm dãi nhiều, lay gọi không tỉnh, thở nhanh và thở sâu, thậm chí co giật,…

Nếu bệnh nhân tỉnh dậy nhưng đau đầu nhiều, chóng mặt và nhìn mờ, sợ ánh sáng, đau mắt, nhìn đôi, giảm hoặc mất thị lực, vã mồ hôi, tay chân lạnh, da xanh tái,… vẫn giữ bệnh nhân ở tư thế đầu cao, nằm nghiêng an toàn, sau đó nhanh chóng gọi người đến hỗ trợ hoặc xe cấp cứu vận chuyển người bệnh đến cơ sở y tế để cấp cứu kịp thời.

Tại cơ sở y tế, người bệnh được:

Truyền dịch qua đường tĩnh mạch.

Thở oxy qua ống thông mũi. Có thể cần đặt ống vào khí quản nếu người ngộ độc rượu bị khó thở nặng.

Loại bỏ rượu ra khỏi dạ dày.

Nếu thận hoạt động kém, người bệnh cần được lọc máu để loại bỏ cồn ra khỏi cơ thể.

Những điều bạn không nên làm khi sơ cứu người bị ngộ độc rượu

Không tắm nước lạnh với người bị ngộ độc rượu. Ảnh minh họa

 

Không nên cho nạn nhân tắm nước lạnh, điều này sẽ làm giảm nhiệt độ cơ thể sâu hơn, nguy cơ cao bị đột quỵ, tử vong.

Không nên cho nạn nhân ăn thức ăn cứng, lạnh hoặc các món có thể gây nôn mửa, sặc,…

Không nên để nạn nhân nằm ngửa vì dễ bị sặc khi nôn mửa.

Không nên để nạn nhân ngủ li bì, phải đánh thức nạn nhân sau vài giờ.

Không nên cho người bệnh uống vitamin B1, B6, acid folic, paracetamon, aspirin,… để giảm đau đầu. Bởi các thuốc này khi kết hợp với rượu sẽ kích ứng niêm mạc dạ dày, gây chảy máu đường tiêu hóa.

Không nên cho người bệnh uống thuốc chống nôn vì khiến chất độc không được đẩy ra bên ngoài. Khi cồn còn bên trong cơ thể, gan phải làm việc liên tục để lọc chất độc, về lâu dài dẫn đến tổn thương gan: xơ gan, ung thư gan,…

Nếu nạn nhân tỉnh, cho ăn cháo loãng để tránh hạ đường huyết. Bởi người bệnh ngừng uống rượu nhưng dạ dày vẫn tiếp tục tiêu hóa rượu và đưa vào máu. Lượng cồn vẫn tăng, khiến ngộ độc thêm nặng.

Rượu làm não có phản ứng chậm, tác động đến khả năng giữ thăng bằng. Do đó, khi tự di chuyển, nạn nhân có thể bị té ngã, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe, thậm chí tử vong hoặc gây tai nạn cho người khác.

Cách phòng ngừa ngộ độc rượu

Các phòng ngừa khi ngộ độc rượu rởm. Ảnh minh họa

 

Để ngừa ngộ độc rượu, hãy hạn chế uống rượu. Ngoài ra, có thể ngăn ngừa ngộ độc rượu bằng cách:

Không chơi các trò liên quan đến uống rượu, chẳng hạn cá cược nếu ai thua sẽ phải uống nhiều rượu,…

Uống nước ngay sau khi uống rượu.

Không uống rượu khi đang uống thuốc.

Không uống rượu khi bụng đói.

Tránh uống đồ uống nếu không biết thành phần của hoặc được pha với nước tăng lực.

Để tránh mua phải rượu rởm, báo VietNamnet dẫn lời TS.BS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) đề xuất các giải pháp căn cơ như:

- Khuyến khích mô hình sản xuất, kinh danh mua bán có kiểm soát. Người sản xuất và kinh doanh phải đăng ký về sản phẩm chất lượng, có hóa đơn, mã hàng, đơn vị phân phối. 

- Người mua rượu cần tuân thủ mua bán sử dụng các sản phẩm có đăng ký và được các cơ quan chức năng kiểm soát, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Khi sản phẩm không an toàn sẽ truy tìm được nguồn gốc và tiến tới sản phẩm an toàn hơn.

- Trường hợp rượu chai không mã vạch, nhãn mác, người mua cần biết rõ nơi nấu rượu, nấu theo cách thủ công, lên men truyền thống. Tuyệt đối không nên tham rượu rẻ, không rõ nguồn gốc.

- Các cơ quan chức năng cần có các biện pháp kiểm soát chặt chẽ hóa chất cồn công nghiệp methanol, tránh rơi vào tay kẻ xấu để tạo ra các sản phẩm giả, không an toàn.

Nguyễn Linh (T/h)