Bỏ việc lương khủng, giám đốc công nghệ về làm "robot xào rau" tích hợp AI, các nhà hàng tranh nhau mua

Tháng 5/2019, trong lúc xem video thử nghiệm Stanford Doggo - mẫu robot 4 chân do Đại học Stanford (Mỹ) phát triển, có thể nhảy, chạy và giữ thăng bằng, Dương Kiến Thành, khi đó là Giám đốc Công nghệ (CTO) của Tập đoàn khách sạn quốc tế Shangri-La, bất giác "nổi da gà". Với anh, đó không chỉ là một màn trình diễn kỹ thuật, mà là dấu hiệu cho thấy kỷ nguyên robot phục vụ đời sống hàng ngày đang tới rất gần.

Chỉ hai năm sau, Kiến Thành từ bỏ vị trí lãnh đạo với mức lương cao ở tập đoàn toàn cầu, lao vào một lĩnh vực ít ai nghĩ tới, robot xào nấu tự động tích hợp AI. Đây là một sản phẩm vừa đủ "kỳ quặc" để bị nghi ngờ, nhưng cũng vừa đủ "thực dụng" để có tiềm năng lật sang trang mới của ngành ẩm thực, theo nhận định của Sina Finance.

Từ khoảnh khắc "nổi da gà" đến robot giải bài toán lãng phí nghìn tỷ

Nền tảng cho quyết định táo bạo của Dương Kiến Thành đến từ một thực trạng nhức nhối của ngành F&B tại Trung Quốc. Mỗi năm, có khoảng 3 triệu nhà hàng đăng ký mới, nhưng cũng chừng ấy cơ sở phải đóng cửa, gây ra sự lãng phí lên tới 1.000 tỷ NDT (khoảng 3,6 triệu tỷ đồng). Các nguyên nhân chính được chỉ ra là chi phí nhân công ngày càng tăng, tình trạng thiếu hụt đầu bếp lành nghề và bài toán nan giải trong việc duy trì hương vị đồng nhất khi mở rộng quy mô chuỗi.

“Robot sinh ra để làm những việc con người không muốn, không làm được hoặc làm không tốt. Nấu ăn, ở quy mô công nghiệp, hội đủ cả ba yếu tố này”, Dương Kiến Thành khẳng định.

Nhìn thấy cơ hội trong thách thức, Dương Kiến Thành cùng Quách Khánh, một cựu thành viên ban lãnh đạo cấp cao của tập đoàn giao đồ ăn Meituan, sáng lập Xianglu Technology (Tương Lư Công nghệ) vào năm 2021. Ngay từ đầu, họ đã đặt ra 3 nguyên tắc hoạt động rõ ràng: sản phẩm phải là một robot đúng nghĩa, phải giải quyết được một vấn đề xã hội thực tế và phải có khả năng tạo ra lợi nhuận bền vững.

Hành trình không hề dễ dàng. Mẫu robot đầu tiên, Mỹ Thiện Sư (Meishan Lion), ra mắt vào tháng 2/2022, chỉ có thể nấu được vài món ăn cố định. Phải mất nhiều lần cải tiến, cho đến thế hệ thứ tư, khi hệ thống gia vị dạng bột được tích hợp thành công, robot mới đủ điều kiện để thử nghiệm trong các căn bếp thương mại.

Hiện tại, thế hệ robot thứ bảy của công ty đã đạt đến trình độ đáng kinh ngạc, tự động cân đo nguyên liệu, kiểm soát nhiệt độ chính xác bằng AI và có thể chế biến từ những món ăn gia đình quen thuộc như cà chua xào trứng cho tới món đòi hỏi kỹ thuật cao như khoai lang phủ đường – một thử thách mà nhiều đầu bếp tay nghề cao cũng phải dè chừng.

Canh bạc trở thành người dẫn đầu

Vấn đề lớn nhất mà đội ngũ Xianglu phải đối mặt không chỉ đơn thuần là làm cho robot biết đảo chảo. Thử thách thực sự nằm ở việc tái tạo "hơi lửa" (wok hei) – thứ "linh hồn" vô hình khiến món ăn từ tay bếp trưởng có sức sống và hương vị đặc trưng. Để làm được điều đó, Dương Kiến Thành và các kỹ sư của mình phải "dịch" toàn bộ quy trình nấu nướng của con người thành một bài toán kỹ thuật phức tạp. Hơn 800 chi tiết máy, từ bơm, motor cho đến hệ thống gia vị, gia nhiệt, cảm biến an toàn và kiểm tra thực phẩm, đều do công ty tự thiết kế để đảm bảo sự hoàn hảo.

Các tiêu chí kiểm tra được đặt ra vô cùng nghiêm ngặt: món ăn phải ngon, robot phải biết nấu nhiều món hơn, tốc độ phải nhanh hơn và chi phí vận hành phải thấp hơn con người. Hiện tại, một cỗ máy của Xianglu chỉ mất từ 2-3 phút để hoàn thành một món ăn, cho phép một nhân viên có thể vận hành nhiều robot cùng lúc, đảm bảo hương vị đồng nhất dù phải phục vụ hàng vạn suất ăn.

Thành quả đã đến khi Xianglu triển khai thành công robot nấu ăn tại hơn 1.000 đơn vị, từ các chuỗi nhà hàng, khách sạn lớn, trường học cho đến căng-tin doanh nghiệp. Danh sách khách hàng của họ trải rộng từ tập đoàn khách sạn quốc tế Hilton, tới các thương hiệu ẩm thực nội địa nổi tiếng như Kim Đỉnh Huyền (Jindingxuan) hay Mễ Thôn Ban Phạn (Micun Ban Fan). Theo tính toán của công ty, chỉ cần một nhân viên kết hợp với hai robot đã có thể đạt hiệu suất tương đương ba bếp trưởng, và thời gian thu hồi vốn đầu tư chỉ trong khoảng sáu tháng.

Sự trỗi dậy của robot nấu ăn đang là một xu hướng lớn. Năm 2024, doanh số bán hàng qua kênh trực tuyến của ngành này tại Trung Quốc đạt 2,9 tỷ NDT (khoảng 10,6 nghìn tỷ đồng), tăng 54,4% so với năm 2023. Dù thị trường có sự tham gia của nhiều tên tuổi khác như Thiên Khắc (Tineco), Hữu Đặc Trí Trù (Youte Zhichu) hay Hùng Miêu Đại Sư (Xiong Miao Master), Xianglu vẫn gây chú ý đặc biệt khi nhanh chóng thu hút vốn từ các “ông lớn” như Tencent, JD.com, IDG Capital và Source Code Capital. Công ty cũng đã bắt đầu xuất khẩu sản phẩm sang Singapore, Hàn Quốc, Mỹ, Úc, Pháp và Indonesia.

Với mức giá từ 40.000-110.000 NDT (khoảng 146-402 triệu đồng) mỗi máy, kèm theo gói thuê tháng linh hoạt từ 3.000-5.000 NDT (khoảng 11-18 triệu đồng) để hỗ trợ các nhà hàng nhỏ, Xianglu đang cho thấy tầm nhìn chiến lược của mình.

Đối với Dương Kiến Thành, việc chuẩn hóa không phải để triệt tiêu cá tính của món ăn. “Ngược lại, đó là nền tảng để cá nhân hóa sâu hơn. Chỉ khi tất cả công thức được chuẩn hóa trên robot, những món ăn đặc sắc của từng vùng miền, của từng đầu bếp tài hoa mới có thể được bảo tồn và nhân rộng, thay vì có nguy cơ biến mất khi một nhà hàng đóng cửa”, anh chia sẻ. Anh tin rằng, khi các chuỗi ẩm thực đạt tới quy mô 1.000 cửa hàng và doanh thu hàng trăm triệu USD, một thế hệ công ty công nghệ phục vụ riêng cho ngành F&B sẽ xuất hiện. Và Xianglu đang đặt cược để trở thành một trong những người tiên phong dẫn đầu cuộc cách mạng đó.

Theo Sina Finance, Sohu