“Báu vật độc nhất vô nhị” chỉ có ở Việt Nam, thế giới kiếm đỏ mắt cũng không có

Lan Hài Việt Nam (Paphiopedilum vietnamense) là loài hoa lan quý hiếm, đặc hữu của Việt Nam, chỉ có thể tìm thấy ở huyện Đồng Hỷ, tỉnh Thái Nguyên.

Lan hài Việt Nam là loài lan đặc hữu, chỉ mọc tại huyện Đồng Hỷ, Thái Nguyên, là "báu vật" không nơi nào khác trên thế giới có. Ảnh: Wikipedia

Sở hữu vẻ đẹp tinh tế, loài hoa này được coi là báu vật quốc gia, thu hút sự chú ý của giới chơi lan trên toàn thế giới. Tuy nhiên, Lan Hài Việt Nam đang bị đe dọa tuyệt chủng ngoài tự nhiên và được bảo vệ nghiêm ngặt bởi pháp luật Việt Nam và các công ước quốc tế, nên việc mua bán, sở hữu loài lan này là bất hợp pháp.

Lan Hài Việt Nam, loài phong lan đặc hữu quý hiếm, đang đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng cận kề. Được Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN) xếp vào danh sách Cực kỳ Nguy cấp (CR) từ năm 2014, số lượng cá thể của loài lan này trong tự nhiên hiện nay ước tính chỉ còn dưới 50.

Loài hoa này nở vào mùa xuân (tháng 3-4 hàng năm), với mỗi cuống hoa dài 15-25cm chỉ mang duy nhất một bông hoa lớn (10-12cm). Sắc hoa biến đổi đa dạng, từ trắng tinh khôi đến hồng tía quyến rũ, tạo nên vẻ đẹp độc đáo và bền bỉ, khiến Lan Hài Việt Nam trở thành niềm khao khát của giới yêu lan trên toàn thế giới. Tuy nhiên, sự quý hiếm của loài lan này càng khiến nó dễ bị tổn thương và cần được bảo vệ nghiêm ngặt.

Với số lượng ngoài tự nhiên chỉ còn dưới 50 cá thể, loài này được IUCN xếp hạng "Cực kỳ nguy cấp" (CR). Ảnh: Travaldo's blog

Lan Hài Việt Nam sinh trưởng trong môi trường sống đặc biệt hiểm trở, ẩn mình trong những khe đá nứt, hốc ẩm trên vách đá vôi dựng đứng cao hàng trăm mét thuộc các khu rừng nguyên sinh rậm rạp, thường xanh, ẩm ướt ở độ cao khoảng 550m so với mực nước biển. Phạm vi phân bố của loài lan này cực kỳ hạn chế, chỉ gói gọn trong khoảng 10 km vuông.

Sự quý hiếm cùng vẻ đẹp độc đáo khiến Lan Hài Việt Nam trở thành mục tiêu săn lùng của những kẻ trộm. Việc khai thác ồ ạt, tận diệt, ngay cả khi cây còn non, để buôn lậu chính là nguyên nhân chủ yếu đẩy loài lan này đến bờ vực tuyệt chủng. Mặc dù có giá trị "khủng" trên thị trường chợ đen, nhưng trên thực tế, Lan Hài Việt Nam là loài được bảo vệ nghiêm ngặt, "núi tiền" cũng không thể mua được một cách hợp pháp.

 Lan hài Việt Nam sở hữu vẻ đẹp tinh tế, hoa rộng 10 -12 cm, màu sắc từ trắng đến hồng tía, khiến người chơi lan quốc tế mê mẩn. Ảnh:  Elite Orchids

IUCN đã xếp Lan Hài Việt Nam vào danh sách "báu vật của rừng" cực kỳ quý hiếm cần được bảo vệ nghiêm ngặt. Sự suy giảm nghiêm trọng về số lượng cá thể (hơn 95% trong ba thế hệ gần đây) cùng với diện tích và chất lượng môi trường sống bị thu hẹp đang đẩy loài lan này đến bờ vực tuyệt chủng.

Để ngăn chặn điều này, Lan Hài Việt Nam đã được đưa vào Phụ lục I của CITES, nghiêm cấm buôn bán quốc tế. Tại Việt Nam, Nghị định 32/2006/NĐ-CP cũng xếp Lan Hài vào Nhóm I – nhóm các loài thực vật rừng nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Mọi hành vi thu hái, mua bán, vận chuyển hay phá hoại loài lan này đều bị coi là vi phạm pháp luật.

Loài được bảo vệ nghiêm ngặt bởi Công ước CITES và Nghị định 32/2006/NĐ-CP của Chính phủ Việt Nam. Ảnh: Pinterest

Song song với việc bảo vệ môi trường sống tự nhiên, IUCN khuyến khích các hoạt động bảo tồn Lan Hài Việt Nam như nhân giống nhân tạo, thu thập và bảo quản hạt giống, cũng như theo dõi sát sao số lượng cá thể ngoài tự nhiên. Các nỗ lực này được kỳ vọng sẽ giúp ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng, gìn giữ "báu vật của rừng" cho thế hệ mai sau.